"Quái ngư" dưới lòng sông Đà: Hung tợn, uy lực, được ví như "cá mập sông"
Sông Đà hùng vĩ, nơi những ghềnh thác dữ dội tạo nên hệ sinh thái đặc biệt, ngư dân từ lâu vẫn truyền tai nhau về một loài cá mạnh mẽ, hung hãn được mệnh danh là "cá mập sông".
Đó chính là cá măng, loài thủy sinh quý hiếm, vừa bí ẩn vừa sở hữu sức mạnh khiến nhiều người khiếp sợ.
Ngày 2/7/2018, khi thả lưới trên đoạn sông Đà chảy qua tỉnh Sơn La, một nhóm ngư dân đã bắt được con cá măng khổng lồ nặng tới 22kg, chiều dài hơn 1m. Sự kiện này từng gây xôn xao cả vùng vì kích thước thuộc loại hiếm gặp, phản ánh sự phong phú của quần thể cá măng trên dòng sông nổi tiếng hung dữ.
Cá măng được ghi nhận là loài duy nhất còn tồn tại của họ Chanidae – một họ cá rất cổ, trong đó bảy loài khác đã tuyệt chủng. Tại nhiều nước Đông Nam Á, cá măng được nuôi làm thực phẩm hoặc phục vụ nghiên cứu khoa học. Nhưng ở Việt Nam, đặc biệt trên sông Đà, chúng lại được gắn với hình ảnh "thủy quái", biểu tượng cho sức mạnh hoang dã của con sông được xem là dữ dằn bậc nhất miền Bắc.
Sở hữu thân thuôn dài, dẹp hai bên, vây lớn, cơ bắp khỏe, cá măng thích nghi hoàn hảo với những dòng nước xiết. Tốc độ bơi nhanh và khả năng săn mồi linh hoạt khiến chúng đứng đầu chuỗi thức ăn dưới lòng sông.
Cá măng khủng.
Ngư dân vẫn kể rằng nhiều lần cá măng mắc lưới nhưng chỉ trong chốc lát, chúng quẫy mạnh đến mức xé rách cả lưới, thoát đi trong tích tắc. Bản tính hung hãn đó khiến bất cứ loài cá nào sống trong khu vực cũng có thể trở thành "bữa tiệc" của chúng.
Không chỉ mạnh mẽ, cá măng còn có giá trị dinh dưỡng cao, giàu protein và axit béo không bão hòa. Tại vùng Tây Bắc, cá măng là đặc sản nổi tiếng, được chế biến thành nhiều món ăn như nướng than, làm gỏi, kho măng chua…
Đây cũng là nguồn sinh kế quan trọng của nhiều hộ dân sống dọc sông Đà, phản ánh một hệ sinh thái vẫn đủ khỏe để duy trì những hoạt động khai thác mang tính bền vững.
Ở Việt Nam, cá măng phân bố chủ yếu tại sông Đà và một số sông hồ lớn. Chúng có thể đạt trọng lượng 40–50kg, chiều dài hơn 1,2m, đứng vào hàng những loài cá nước ngọt lớn nhất còn sinh sống tự nhiên trong nước. Cũng bởi kích thước "khủng", cá măng thường được gọi bằng những cái tên dân dã nhưng đầy tính hình tượng như "quái ngư", "cá mập sông Đà".
Không chỉ xuất hiện trong tự nhiên, cá măng còn được nhiều địa phương đưa vào nuôi thương phẩm. Từ năm 2014, Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư Quảng Ngãi (cũ) đã triển khai mô hình nuôi cá măng trong ao. Nhờ tốc độ sinh trưởng tốt, thịt thơm và nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao, nghề nuôi cá măng đã nhanh chóng mở rộng tại nhiều vùng, trở thành sản phẩm thủy sản có giá trị kinh tế.
Trong bối cảnh nhu cầu thị trường ngày càng tăng, cá măng không chỉ là loài thủy sinh hoang dã gắn với hình ảnh dữ dội của sông Đà, mà còn chuyển mình thành một đối tượng nuôi tiềm năng, góp phần đa dạng hóa sinh kế cho người dân. Tuy vậy, giới chuyên môn cũng cảnh báo cần quản lý khai thác hợp lý để bảo tồn quần thể tự nhiên của loài "cá mập sông" đặc hữu này.