Kỳ diệu sông băng trong sa mạc Iran

Núi Zard-Kuh, dãy núi cao 4.200 m giáp sườn phía tây của sa mạc trung tâm Iran, ẩn chứa một bất ngờ thú vị: ngay rìa của sa mạc nóng rẫy là một dãy các dòng sông băng cận nhiệt đới.

“Phần lớn các du khách châu Âu tới Iran đều sống ở những đất nước có nhiều núi cao, vì vậy tôi phải rất khó khăn mới có thể thuyết phục được họ tới chiêm ngưỡng núi Zard-Kuh. Đến nay, tôi chỉ mới đưa 3 đoàn du khách tới đây, nhưng tất cả họ đều cho rằng đây chính là điểm nhấn của chuyến đi” – anh Farshid Zandi, hướng dẫn viên của Công ty lữ hành Zandi Tours, chia sẻ.

Sông băng trong sa mạc Iran. Ảnh: Ian Lloyd Neubauer.

Ban đầu, anh Ian Lloyd Neubauer đến Iran để chiêm ngưỡng những nhà thờ Hồi giáo, cung điện, quảng trường và các khu vườn thanh lịch đã truyền cảm hứng cho câu tục ngữ có từ thế kỷ 17: Isfahan là một nửa của thế giới. Vì vậy, anh đã rất ngạc nhiên khi được anh Zandi đề nghị đến thăm núi Zard-Kuh để gặp bộ lạc du mục Bakhtiari sống gần những dòng sông băng.

Khởi hành từ 8 giờ sáng, một nửa hành trình của họ đi qua những sa mạc bán khô hạn vòng quanh TP Isfahan. Rất nhanh sau đó, những đỉnh núi phủ màu trắng dần xuất hiện cùng với các mảng cỏ xanh.

Phần lớn mọi người không biết rằng Iran có rất nhiều tuyết và đường trượt tuyết đẳng cấp thế giới. Mặc dù những nơi phổ biến nhất nằm ở dãy núi Alborz, thủ đô Tehran nhưng ngôi làng Chelgre, nơi anh Neubauer đang đến, cũng là một khu nghỉ mát khá tốt.

Thác nước Sheikh Khan, nằm cách làng Chelgre 9 km, là một trong vô số thác nước được tìm thấy ở dãy Zard-Kuh. Đứng trước dòng thác, du khách có thể cảm nhận được mùa xuân đang tràn ra từ khắp các vách núi của sa mạc. Theo anh Neubauer, nước tại đây trong lành đến nỗi có thể uống ngay lập tức mà không cần đun sôi.

Đi qua ngọn thác, họ bắt gặp một gia đình du mục thuộc bộ lạc Bakhtiari đang chăn dê dọc con đường. Trước đây, Bakhtiari là một bộ tộc chuyên săn bắn thú rừng như sói, cáo, linh cẩu và báo tại vùng núi Zard-Kuh. Tuy nhiên, đến khi người Bakhtiari và những bộ lạc khác tại Iran bắt đầu sử dụng vũ khí hiện đại, các loài động vật hoang dã ở vùng núi này giảm dần theo thời gian. Đến năm 1973, khu vực trên trở thành vùng được bảo tồn và cấm săn bắn.

Tộc người Bakhtiari dành 8 tháng trong 1 năm sống ở tỉnh Khuzestan phía nam Iran. Đến cuối tháng 4, họ di cư đến vùng núi Zard-Kuh để tránh cái nóng thiêu đốt của mùa hè có khi lên tới 50 độ C và ở lại đến giữa tháng 9.

Cuộc di cư thường niên này từng là một hành trình khắc nghiệt kéo dài 1 tuần khi người Bakhtiari buộc phải đi bộ xuyên qua sa mạc và gió tuyết. Ngày nay, họ di chuyển bằng xe hơi và xe tải.

Sau khi đi khoảng 20 km qua thác nước Sheikh Khan, đoạn đường nhựa kết thúc và một con đường đất xuất hiện. Không khí ở đây khá mát mẻ - một điều bất thường trong mùa hè tại Iran – trong khi quang cảnh xung quanh đẹp đến đáng kinh ngạc.

Tại đây có dòng sông Zayandeh Rood (Dòng sông sự sống) chảy xuyên qua thung lũng. Đây là một trong những dòng sông dài nhất ở Iran, có khả năng cung cấp hàng tỷ lít nước từ tuyết tan cho các thành phố sa mạc như Isfahan và Yazd.

Sau khoảng 3,5 tiếng đi đường, anh Neubauer đặt chân đến Chama Qar Yakhi, một trong các khu dân cư lớn nhất núi Zard-Kuh với khoảng 100 người Bakhtiari sinh sống. Vùng đất này vốn thuộc sở hữu của họ từ nhiều thế hệ qua mặc dù bộ tộc này rất yêu thích phong cách sống nay đây mai đó. Người Bakhtiari không phải trả thuế, sống theo quy tắc của riêng họ và tự cung tự cấp. Dù vậy, phong cách sống du mục không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng.

Vài năm trước đây, nguồn thu nhập chính của anh Reza Abdullah, một người thuộc tộc Bakhtiari, đến từ việc bán thịt, sữa và len cho các nhà buôn địa phương. Nhưng gần đây, anh và những người Bakhtiari khác đã có cơ hội tăng thêm thu nhập bằng cách nấu ăn cho các nhóm du khách Iran đến núi Zard-Kuh cắm trại.

Thịt nướng tại đây được làm từ những con cừu mới được giết mổ là loại ngon và mắc tiền nhất.

Sau khi ăn trưa, anh Neubauer được Ahmed, một người dân địa phương, dẫn đi xem những dòng sông băng. Cái gần nhất nằm ở chân một hang động với dòng nước màu trắng chảy từ phía trên xuống. Dòng sông bị bụi che phủ nhiều đến mức chỉ có thể phân biệt được nó thông qua một khối băng phía trên.

Một dòng sông khác lớn hơn nằm sâu bên trong hang động với chiều dài khoảng 100 m kéo lên phía trên núi. Khi nhìn sang khung cảnh sa mạc xung quanh, dòng sông kỳ diệu này khiến người ta có cảm giác nó chỉ là ảo ảnh chứ không phải sự thực.

Theo mô tả của anh Neubauer, mặc dù phần đá khá mềm giống như một cục tuyết được vo lại nhưng dòng sông vẫn rất trơn. Ahmad dẫn họ đi chậm sang rìa của dòng sông và đứng trên một tảng đá cuội, phía dưới là dòng nước lạnh thấu xương. Tại đây, họ nhìn thấy một khoảng trống đang dần hình thành giữa sông băng và dòng nước.

Ahmed giải thích rằng đến tháng 8, một đường hầm đủ lớn để đi vào sẽ được hình thành bên dưới dòng sông băng. Cái tên Chama Qar Yakhi (có nghĩa là “hang động băng” trong phương ngữ Bakhtiari) vốn xuất hiện từ hiện tượng này.