Bí quyết Hàn Quốc trở thành hình mẫu về dập nhanh dịch Covid-19

Giờ chị đang bị ho và sốt. Sợ bị lây bệnh, chị quyết định đi xét nghiệm tại một trong hàng chục trung tâm xét nghiệm không dừng xe. Hai nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ kín từ đầu xuống chân sẵn sàng lấy mẫu xét nghiệm cho chị. 

Một miếng gạc dài được đưa vào lưỡi và họng chị, rồi được đặt cẩn thận vào ống nghiệm. Một miếng gạc khác được đưa vào mũi chị. Chị cảm thấy khó chịu, nhưng chỉ trong mấy phút đã xong. Chị kéo cửa kính lên và lái xe đi. Chị sẽ nhận được cuộc gọi nếu kết quả dương tính, hoặc nhận được tin nhắn nếu âm tính.

Rachel là một trong gần 20.000 người được xét nghiệm mỗi ngày ở Hàn Quốc. Mẫu xét nghiệm của chị được chuyển ngay đến phòng thí nghiệm gần đó, nơi các nhân viên làm việc suốt ngay đêm để ra kết quả sớm nhất.

Trong cuộc chiến chống dịch bệnh truyền nhiễm này, những phòng thí nghiệm như vậy trở thành tuyến đầu. Hàn Quốc tạo ra một mạng lưới gồm 96 phòng nghí nghiệm nhà nước và tư nhân để xét nghiệm Covid-19. Nước này xét nghiệm cho nhiều người hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.

Giới chức y tế Hàn Quốc tin rằng cách làm này có thể giúp cứu mạng người. Tỷ lệ tử vong do Covid-19 gây ra ở Hàn Quốc chỉ là 0,7%, trong khi tỉ lệ của toàn cầu theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới là 3,4%. 

Điều đó bắt nguồn từ trải nghiệm đau đớn.

“Chúng tôi học được về rủi ro của bệnh truyền nhiễm từ dịch Hội chứng hô hấp Trung Đông (Mers) năm 2015”, GS Kwon nói.

36 người Hàn Quốc thiệt mạng trong dịch Mers đó, khiến nước này phải đánh giá lại cách xử lý bệnh truyền nhiễm. Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hàn Quốc còn lập ra khoa điều trị đặc biệt để chuẩn bị cho tình huống xấu nhất. Trong trường hợp lần này, những chuẩn bị của họ có vẻ đã được bù đắp.

“Tôi nghĩ việc phát hiện sớm bệnh nhân nhờ xét nghiệm chính xác, sau đó cách ly người bệnh có thể giúp giảm tỷ lệ tử vong và ngăn virus lay lan”, GS Kwon nói. “Học từ quá khứ và chuẩn bị trước hệ thống...đó có thể là sức mạnh thực sự để vượt qua kiểu thảm họa như thế này”, ông cho biết.

Đó là một quá trình chuẩn bị thầm lặng của nhóm làm việc ở phòng thí nghiệm Green Cross cho đến dầu tháng 2, khi một bệnh nhân, được biết đến với tên gọi “bệnh nhân số 31”, được xác định dương tính với Covid-19, dù không có lịch sử ra nước ngoài hay tiếp xúc với các ca bệnh đã được biết đến.

Người phụ nữ đó là thành viên Tân Thiên Địa, một giáo phái gồm hơn 200.000 tín đồ. Ca bệnh đó dẫn đến cuộc chạy đua để tìm nguồn gốc dịch Covid-19 bùng phát ở Hàn Quốc và truy tìm bất kỳ ai đã nhiễm virus. Các phòng thí nghiệm phải hoạt động hết công suất, còn y bác sĩ dường như không lúc nào được nghỉ.

Hàn Quốc không xảy ra tình trạng thiếu dụng cụ xét nghiệm. Bốn công ty được cấp phép sản xuất thiết bị này, giúp Hàn Quốc có năng lực thực hiện 140.000 xét nghiệm mỗi tuần.

GS Kwon tin rằng những xét nghiệm đó chính xác đến 98%. Khả năng xét nghiệm cho nhiều người như vậy khiến Hàn Quốc trở thành một hình mẫu để các nước khác nhìn vào trong cuộc chiến chống dịch Covid-19.

Nhưng nước này cũng đã mắc một số sai lầm.

Ít nhất 2 bệnh nhân thiệt mạng trong khi đang chờ giường bệnh ở Daegu, thành phố có dịch nghiêm trọng nhất. Phản ứng ban đầu là cách ly bất kỳ ai nhiễm virus trong bệnh viện, nhưng giờ các bác sĩ rút ra bài học rằng những người có triệu chứng nhẹ nên ở lại các khu dân cư, để dành giường bệnh cho những người bị nặng.

“Chúng ta không thể cách ly và điều trị cho tất cả bệnh nhân. Những người có triệu chứng nhẹ nên ở nhà và uống thuốc”,TS Kim Yeon-Jae, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm y tế quốc gia Hàn Quốc, nói với BBC.

“Chúng ta nên thay đổi chiến lược để hạ tỷ lệ tử vong. Nên các nước khác như Italy, nơi có rất đông bệnh nhân, cũng nên thay đổi chiến lược đối phó”, TS Kim nói.

Bất kỳ nơi nào virus tấn công nhiều người, các trạm xét nghiệm dã chiến nên được dựng lên.

Tại Seoul tuần này, ổ dịch bùng phát tại một tổng đài. Trạm lấy mẫu xét nghiệm nhanh chóng được dựng lên để lấy mẫu của hàng trăm nhân viên trong tòa nhà.

Hy vọng vắc-xin

Máu của các bệnh nhân đã hồi phục được phân tích. Các nhà khoa học Hàn Quốc tạo ra loại protein độc nhất, có thể phát hiện kháng thể trong máu của những người đó, tạo hy vọng có thể điều chế vắc-xin trong tương lai.

Một bệnh nhân hồi phục đang được xét nghiệm máu hằng tuần là anh Lee (từ chối cho biết tên đày đủ). Anh làm việc ở Vũ Hán, Trung Quốc, vào tháng 12 năm ngoái, khi dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát. Anh được chính phủ Hàn Quốc đưa về nước, được xác định dương tính với virus và phải cách ly ở ngoại ô Seoul.

Mẹ anh rất lo lắng. “Tôi nghe mẹ tôi khóc hằng đêm. Nhưng tôi thấy ổn và không có triệu chứng gì ngoài việc ho một chút. Từ kinh nghiệm của tôi, điều quan trọng là mọi người phải cẩn thận và an toàn. Tôi nghĩ mọi người nên bớt sợ virus”, anh Lee nói.

Không cần phong tỏa

Những biện pháp phòng ngừa mà Hàn Quốc triển khai cho đến nay không liên quan đến phong tỏa, chặn đường hay hạn chế đi lại.

Tìm ra những người phơi nhiễm, xét nghiệm và điều trị là bí quyết của nước này. Các trường học vẫn đóng cửa, các văn phòng khuyến khích nhân viên làm việc ở nhà, các sự kiện tập trung đông người phải dừng lại.

Tuy nhiên, mỗi ngày lại có thêm người xuống phố. Các nhà hàng, xe buýt và tàu điện ngầm bắt đầu đông đúc trở lại.

Ứng phó với mối đe dọa Covid-19 đã trở thành điều bình thường mới. Hầu hết mọi người đeo khẩu trang. Camera thân nhiệt được lắp tại lối ra vào của các tòa nhà lớn.

Những chai dung dịch sát khuẩn tay được đặt trong thang máy. Nhân viên đứng ở lối ra vào ga tàu điện ngầm để nhắc nhở mọi người rửa tay.

Đây có thể là điều bình thường mới ở Hàn Quốc và nơi khác. Nhưng giới chức y tế vẫn cảnh báo mọi người cẩn thận. Một ổ dịch lớn trong nhà thờ, văn phòng, phòng tập hay tòa chung cư có thể thay đổi tất cả.

Đối với chị Rachel Kim, chị nhận được tin nhắn 1 ngày sau khi lấy mẫu. Chị không nhiễm virus. Nhưng chị vui vì đã được xét nghiệm. “Tốt hơn là được biết mình không phải mối đe dọa với những người khác”, chị nói.