Tại sao đại bàng vàng được coi là vua của các loài chim ăn thịt?
Trên ngọn núi Govi-Altai của Mông Cổ, đại bàng vàng là loài chim được mệnh danh là 'Chúa tể bầu trời' (King of heaven).
Chim săn mồi được chia thành 3 chi, bao gồm tất cả các loài chim thuộc chi Falconiformes, Owlformes và Eagleformes, trong đó đại bàng vàng là loài săn mồi giỏi nhất trong chi Eagleformes, và nó là kẻ săn mồi đứng đầu chuỗi thức ăn.
Đại bàng vàng, giống như hầu hết các loài chim ăn thịt khác, chúng không dễ dàng thay đổi bạn tình và luôn gắn bó với người bạn đợi của chúng cho đến lúc chết. Khi mùa đông lạnh giá qua đi, mùa xuân ấm áp, hoa nở, thức ăn dồi dào hơn, những cặp đại bàng vàng sẽ bắt đầu giao phối và đẻ trứng.
Đại bàng vàng rất thông minh và có khả năng thích ứng mạnh mẽ, để bảo vệ những con đại bàng vàng non khỏi bị quạ và rắn tấn công, những cặp đôi đại bàng vàng sẽ thay tổ hai năm một lần.
Ở đất nước Mông Cổ, mọi người luôn truyền nhau câu nói: “Một người đàn ông nhất thiết phải có 3 thứ: một con ngựa nhanh, một con chó trung thành và một chú đại bàng”. Chim đại bàng lvàng bay lượn trên vùng cao nguyên rộng lớn đã là một nét đẹp đặc trưng của đất nước Mông Cổ. Tuy nhiên, đây không chỉ là những chú chim đại bàng hoang dã mà còn có cả những con đại bàng được huấn luyện vô cùng kỹ lưỡng.
Đại bàng vàng sẽ xây tổ trên những cây lá kim cao hơn 30 mét, đôi khi chúng sẽ xây tổ trên vách đá cao hơn 100 mét, sau đó dùng lá thông, cỏ và lông bao phủ để tạo ra những chiếc tổ ấm áp và thoải mái.
Một con đại bàng vàng cái có thể đẻ khoảng 1 đến 3 quả trứng mỗi lần. Tuy nhiên, để phân bổ tài nguyên và thức ăn một cách hợp lý, đại bàng vàng cái sẽ đẻ trứng ở các đỉnh so le nhau, cứ vài ngày lại đẻ một quả trứng khác.
Trứng của đại bàng vàng tương tự như trứng của các loài chim ăn thịt to lớn khác, có hình bầu dục, dài khoảng 80 mm, trên vỏ có những đốm kaki tự nhiên, có thể hòa nhập với tổ từ xa, màu vỏ trứng là lớp ngụy trang bảo vệ tự nhiên, và có thể khiến những loài động vật khác không thể phân biệt được đâu là trứng, đâu mà màu sắc nền của tổ chim.
Hiện nay, nghề huấn luyện đại bàng ở Mông Cổ chỉ còn tồn tại ở vùng đất núi đồi của bộ tộc người Kazakh nằm ở cực Tây, được bao quanh bởi các dãy núi Altai - một trong những nơi xa xôi nhất hành tinh. Tộc người Kazakh sinh sống ở đây từ rất lâu đời. Họ sống trong các căn lều lớn, chăn nuôi bò và cừu, đồng thời duy trì các tập quán văn hóa lâu đời mà tổ tiên truyền lại.
Sau khi đại bàng vàng mái đẻ trứng, nó bắt đầu ấp, lúc này, đại bàng vàng trống với tư cách là người chồng sẽ đảm nhận nhiệm vụ tìm kiếm thức ăn và bảo vệ gia đình. Phải đến hơn một tháng sau, những quả trứng được ấp mới bắt đầu nở, và đại bàng vàng cha và mẹ sẽ cùng nhau đi săn, lúc này những con non sẽ phải đối mặt với thử thách đầu tiên của tự nhiên.
Những chú chim đại bàng vàng mới nở được bao phủ bởi lớp lông mềm và lúc này chúng sẽ hoàn toàn do cha mẹ chăm sóc, phải mất một thời gian dài sau đó để chúng có thể học các kỹ năng săn mồi và sinh tồn, nhưng trong khoảng thời gian này, chúng rất có thể sẽ chết vì các loại tai nạn, chẳng hạn như quạ, rắn và các động vật ăn thịt khác, vấp ngã và rơi khỏi tổ và các lý do khác.
Đại bàng vàng là loại chim mạnh mẽ xuất hiện nhiều ở Trung Á. Khi trưởng thành, nó nặng khoảng 6,5kg, chiều dài thân từ 66 - 102cm, sải cánh rộng hơn 2m. Đại bàng vàng có thể sà xuống quắp đi cả những con thú lớn như chó sói, với tốc độ bay lên tới 200km/giờ. Các thợ săn phải theo dõi chờ lúc đại bàng mẹ rời khỏi tổ đi kiếm ăn để tiếp cận với những đại bàng con. Sau đó, họ nhẹ nhàng và cẩn thận bắt những chú đại bàng con này về để nuôi và huấn luyện.
Nguồn tài nguyên hạn chế và thiếu hụt thức ăn quyết định rằng không phải tất cả những con chim non đều có thể lớn lên thuận lợi, khi những con đại bàng vàng non nở ra khỏi trứng, đại bàng vàng bố mẹ có thể mang về đủ thức ăn, nhưng khi chúng lớn dần, nhu cầu về thức ăn của chúng cũng sẽ tăng lên, nhưng chim bố mẹ không thể kiếm được nhiều thức ăn hơn và chúng bắt đầu "chiến đấu trong tổ".
Sau khi được bắt về, người ta lấy miếng da bịt lên đầu nó để nó không thể nhìn thấy gì, sau đó cho nó đứng trên một thanh gỗ ở một cành cây, đung đưa qua lại khiến cho đại bàng không thể nào đứng vững. Sau nhiều đêm, đại bàng kiệt sức và rơi xuống, lúc ấy người ta dùng nước lạnh để khiến nó tỉnh dậy rồi cho nó uống nước, không cho ăn thịt. Sau vài tuần bị bịt mặt, đại bàng bắt đầu trở nên lệ thuộc vào chủ nhân. Khi đại bàng dần dần được thuần hóa người ta mới cho nó ăn. Cho ăn cũng cần có phương pháp đúng, người thuần hóa đại bàng đặt một miếng thịt lên bộ da ở vai áo để đại bàng tự tới ăn.
Mỗi khi đói không chịu nổi, những con chim non con khỏe mạnh hơn sẽ chọc tức những con yếu ớt hơn, chúng dùng mỏ tấn công "anh chị em" của mình, những con non yếu ớt lúc đầu khó có thể tránh được sự tấn công của những con khác trong tổ. Ban đầu đây chỉ là sự tấn công vì bực tức do thiếu thức ăn. Nhưng sau một thời gian, sự tấn công này sẽ trở nên mãnh liệt hơn và những con non có thể sẽ bị môt đến chết hoặc bị ăn thịt bởi chính những anh chị em của chúng, đây là một quy luật sinh tồn tự nhiên tất yếu của loài đại bàng vàng.
Sau một thời gian dài bị đói, đại bàng nhìn thấy thịt cũng trở nên vội vàng hơn, người thuần hóa mỗi lần cho ăn lại làm tăng khoảng cách giữa đại bàng và miếng thịt và không được cho đại bàng ăn no. Họ cũng nhồi thịt dính máu vào trong những hình nộm thỏ hoặc sói để luyện cho đại bàng vồ mồi.
Nếu như những con đại bàng vàng non muốn tách ra khỏi bố mẹ để sinh sống một cách độc lập, việc đầu tiên phải học chính là bay lượn, đây là kỹ năng săn mồi cơ bản nhất. Sau khi nở một thời gian ngắn, chúng sẽ tập bay mọi lúc trừ khi ăn và nghỉ, động tác cơ bản đầu tiên là vỗ cánh thật nhanh, trước khi rời tổ, chim non phải tập vỗ cánh liên tục trong năm phút.
Sau đó, nó phải tập đứng bằng một chân và hai chân, chạy nhảy trong chiếc tổ chim có đường kính hơn hai mét, tập như vậy hơn một tháng, cho đến khi lông mọc đầy cánh, những chú đại bàng vàng nhỏ cũng đến vào thời điểm thực hiện chuyến bay đầu tiên của cuộc đời.
Các móng vuốt trên chân của đại bàng cong và sắc nhọn. Bộ móng vuốt sắc bén này chính là vũ khí lợi hại của chúng trong việc tấn công và bắt giữ con mồi. Chính đặc điểm này khiến đại bàng được gọi bằng một cái tên mà ý nghĩa của nó xuất phát từ một từ Latinh đó là “rapere” (có nghĩa là kẹp chặt hay túm lấy). Tầm nhìn của đại bàng cũng là một điều đáng sợ với con mồi. Trung bình, tầm nhìn của mỗi chú đại bàng gấp 8 lần tầm nhìn của con người. Chúng có thể phát hiện ra con mồi nhỏ bé khi ở cách xa hàng dặm.
Những con đại bàng vàng non luôn có bản năng muốn bay rất mạnh mẽ, chúng sẽ tiến đến mép của tổ để đi đại tiện nhằm giảm trọng lượng cơ thể, sau đó chúi đầu về phía trước, đạp chân xuống đất, dang rộng đôi cánh, nhảy xuống dưới và tiến hành chuyến bay đầu tiên.
Tất nhiên, học bay chỉ là kỹ năng cơ bản nhất cho cuộc sống tự lập, đại bàng vàng nhỏ phải học kỹ năng săn mồi từ bố mẹ, cặp đôi đại bàng vàng bố mẹ sẽ mang con mồi bị thương về tổ và huấn luyện đại bàng vàng non cách săn mồi một mình. Hơn 30 ngày đã trôi qua như thế này. Những con đại bàng vàng non sẽ dần thành thạo các kỹ năng bay và săn mồi, theo đó chúng cũng bắt đầu cuộc sống độc lập, một mình sinh tồn bên ngoài thiên nhiên hoang dã.
Tốc độ bổ nhào của đại bàng vàng có thể đạt tới 245 km/h, nó có thể bổ nhào và đập nát xương con mồi giữa không trung.
Đại bàng vàng có thị lực cực kỳ tốt và có thể quan sát con mồi trên mặt đất khi bay cao trên không trung. Có gần 70 loại thức ăn dành cho đại bàng vàng, bao gồm nhiều loại chim và động vật có vú cỡ lớn và vừa như cáo, dê, thiên nga, ngỗng trời và thậm chí cả chó sói đều là thức ăn của đại bàng vàng.
Những con đại bàng vàng lớn hơn có sải cánh dài tới 2,2 mét, nổi tiếng với kỹ năng bay siêu hạng, có thể tự do thay đổi tư thế bay và lượn trên không, bằng cách thay đổi góc nghiêng của cánh trên cánh, chúng có thể điều chỉnh đường bay để có thể tấn công con mồi từ mọi phía.