Những con dê biết leo cây gây tò mò cho du khách, nếu biết sự thật đáng buồn phía sau liệu người ta có còn thấy hấp dẫn?

Loài dê từ lâu đã nổi tiếng trong thế giới động vật với khả năng leo núi, trèo qua những vách đá cao, treo leo như thể những nhà leo núi tài ba. Tuy nhiên, việc dê biết leo cây và đứng vững trên đó càng nâng tầm "đẳng cấp" cho chúng. 

Chính vì vậy mà hình ảnh những con dê có thể đứng cao thăng bằng trên các nhánh cây ở các thành phố của Morocco, như Marrakech hay Essaouira, từ lâu đã trở thành điều thu hút khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới.

Nhờ cấu tạo bàn chân chẻ làm đôi, gồm 2 ngón chân có thể duỗi, cụp tùy ý nhằm bám vào cành. Bộ phận huyền đề giống như một đòn bẩy, giúp dê dễ dàng leo trên các nhánh cây mà không bị ngã.

Ở Morocco, thực phẩm khá khan hiếm và những trái cây argan đã trở thành món ngon hấp dẫn cho những con dê. Chúng tự leo lên cây để kiếm quả ăn. 

Thế rồi, dần dần, hình ảnh đàn dê hàng chục con đứng rải rác trên các cành cây đã thu hút sự tò mò của du khách. Một khi đã đặt chân đến Morocco, họ sẵn sàng đội nắng nóng để được chiêm ngưỡng cảnh tượng ví như điều kỳ diệu của thiên nhiên.

Sự thật có đơn giản như thế?

Đó là một buổi sáng thứ Sáu đầy thử thách đối với anh Jaouad Benaddi. Anh đang cố gắng để ép những con dê leo lên một cây argan và đứng yên trên những cành cây gai góc. Vậy mà, không một con dê nào trong đàn 12 con chịu hợp tác với Jaouad.

Thấy bố vất vả, cậu con trai 13 tuổi của anh, tên Khalid, lấy một túi ngũ cốc và leo lên cây. Một con dê nhìn thấy và bắt đầu chạy đến. Khalid trèo cao hơn trên những cành lá, dùng túi ngũ cốc để "nhử" con dê. Cậu nhóc rình một lúc rồi tóm cổ nó về phía mình. Con vật chống cự và nhảy ra khỏi cây.

Cậu bé và con dê lặp lại quá trình này 3 lần, cho đến khi Khalid đưa được con vật vào vị trí trên một bệ gỗ nhỏ, nơi nó điều chỉnh lại bước chân của mình và ngừng di chuyển. 

Cần kiên trì để những con dê còn lại tuân thủ. Cuối cùng, hàng chục con dê bắt đầu đứng yên một cách kỳ lạ. Cứ như thể chúng là các sinh vật sống được bày ra trang trí trong tán cây argan.

Dê leo cây ở Morocco đã gây chú ý cho khách du lịch trong những năm gần đây. Đây thường được mô tả là một hiện tượng tự nhiên chỉ có ở quốc gia Bắc Phi này. 

Mauro Belloni, một sinh viên đến từ Ý đã dừng lại ở gốc cây của gia đình anh Benaddi, trông có vẻ vừa choáng váng vừa bối rối khi bắt gặp cảnh này. "Cảnh tượng thật tuyệt vời", anh nói. "Tôi đã nghĩ những con dê là giả khi tôi nhìn thấy những bức ảnh trên mạng. Nhưng chúng là thật - chúng thực sự đang 'tạo dáng' trên cây".

Morocco đang trải qua đợt hạn hán tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, khiến nông dân ngày càng khó trồng trọt ở khu vực phía Tây Marakesh - Safi này. 

Bắt đầu từ đầu những năm 2000, một số người nông dân bắt đầu "tận dụng" những con dê leo cây để kiếm tiền boa từ khách du lịch. Nguồn thu nhập giảm dần sau khi đại dịch Covid-19 tấn công vào đầu năm 2020. 

Nhưng sau khi đất nước này mở cửa du lịch vào đầu năm nay, việc kinh doanh "trưng bày dê" bắt đầu hoạt động trở lại. Và cùng với đó là những lời chỉ trích từ những người ủng hộ quyền lợi động vật. 

Liz Cabrera Holtz, Quản lý Chiến dịch Động vật hoang dã của World Animal Protection, một tổ chức phi chính phủ đặt trụ sở tại Anh, nói: "Những con vật này đang bị thao túng và khai thác. Chúng không được tự do di chuyển. Chúng không được tiếp cận với thức ăn, nước uống, thậm chí là bóng râm. Bị ép ở trên cây hàng giờ không phải là một điều bình thường".

Dê biết... bay

Mohamed Elaamrani, hướng dẫn viên du lịch ở Marrakech, cho biết: "Những con dê có thể leo cây và núi. Chúng thực sự giỏi. Một số khách của tôi gọi chúng như những con dê biết bay. Họ muốn nhìn thấy chúng vì cảnh tương giống như thế này không có ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới".

Có thể nhìn thấy 9 đàn dê riêng biệt, bao gồm cả đàn của gia đình anh Benaddi, đứng rải rác trên hàng cây dọc theo con đường dài hàng trăm dặm từ thành phố cổ Marrakech đến Essaouira, một thành phố mát mẻ trên bờ biển Đại Tây Dương - nơi rất đông khách du lịch đến nghỉ dưỡng. 

Những đàn dê thường đứng từ sáng đến giữa chiều, thời điểm con đường nối 2 thành phố có mật độ giao thông đông đúc nhất. Cảnh tượng dê leo cây cũng có thể được nhìn thấy ở khu vực xa hơn về phía Nam, gần Agadir trong vùng Souss-Massa.

Cây argan của gia đình anh Benaddi gần Marrakech. Anh hy vọng rằng khi các tài xế dừng xe, và khách du lịch sẽ để lại một khoản tiền boa hậu hĩnh. 

Anh nói: "Một số người trả 10 dirham (hơn 60.000 VNĐ). Một số thậm chí còn cho hẳn 10 USD (tương đương hơn 200.000 VNĐ). Nó không giống như bán khoai tây - không có một mức giá nào được ấn định". 

Benaddi cho biết số tiền này rất quan trọng để anh trang trải sinh hoạt phí cho gia đình có 5 đứa con và các vật nuôi khác - 2 con cừu và một con lừa cũng như những con dê.

Benaddi bắt đầu huấn luyện đàn dê của mình leo cây vào năm 2019, sau khi vụ lúa mì thất bại. Hồi đó vào một ngày đẹp trời, có ít nhất 10 chiếc xe chở du khách dừng lại và anh thu về được khoảng 20 USD. 

Sau đó, trong thời gian đại dịch, đàn dê 13 con của anh đã chết đói, chỉ còn lại duy nhất 1 con. Kể từ tháng 2, khi Maroc mở cửa trở lại, Benaddi tậu đàn dê khác. Nhưng Benaddi cho biết, hôm nào may mắn lắm thì có 3 chiếc xe dừng lại.

Benaddi cho biết mất tới 6 tháng để huấn luyện những con dê. "Chúng thông minh như con người vậy. Chỉ khác ở điểm là chúng không thể nói chuyện", anh cười nói. "Một số con rất cứng đầu. Chúng thích đi lang thang thay vì leo cây". 

Việc huấn luyện bao gồm cả nhiệm vụ dụ những con dê vào cây bằng quả và ngũ cốc rồi dùng một cây gậy đẩy chúng vào vị trí. Những chú dê con thường được buộc vào thân cây để du khách dễ dàng chiêm ngưỡng và chụp ảnh cùng.

Mustapha Elaboubi, một người chăn gia súc khác trên đường từ Marrakech đến Essaouira, cho biết anh không bận tâm đến việc huấn luyện những con dê của mình. 

Anh và những người phụ giúp chỉ cần tự mình bế các con vật lên cây. "Chúng thường cố gắng nhảy xuống ngay từ đầu. Chúng tôi cứ tiếp tục vác chúng lên và đặt chúng trở lại vị trí đó", Elaboubi nói.

Những con vật có đáng thương?

Anh chàng hướng dẫn viên Mohamed Elaamrani cho biết các khách hàng của anh thường yêu cầu được nhìn thấy dê leo cây nhưng sau đó phản hồi rằng trải nghiệm không như họ mong đợi. 

“Một số người cảm thấy khó chịu. Họ lo lắng và hỏi làm cách nào lũ dê lên xuống cái cây. Họ muốn biết liệu chúng có bao giờ bị thương không”.

Adnan El Aji, một bác sĩ thú y ở Essaouira, cho biết loài dê rất kiên cường và có thể đối phó với các yếu tố gây căng thẳng như nhiệt độ và khan hiếm nước. Nhưng để chúng đứng trên cây hàng giờ trong mùa hè ở Morocco, khi nhiệt độ tăng lên cao, có thể dẫn đến căng thẳng và mất nước. Những con vật có thể rơi khỏi cây và bị thương. 

Anh nhớ lại lần một du khách mang theo một con dê bị ngã và cần được chữa trị vì gãy chân. "Khách du lịch đã trả tiền chữa trị cho nó", anh nói.

Quay trở lại cái cây argan của Benaddi, khi đến lúc cho những con dê về nhà, 11 con đã xuống dễ dàng. 

Cậu bé Khalid trèo lên để dỗ dành một con dê cái đi xuống trong khi anh trai của cậu, Abdelmajid, ném những viên đá nhỏ vào con vật. Sau đó dùng một cây gậy để lay cành cây nó đang đứng. Con dê nghiêng ngả và rơi xuống đất, ở độ cao khoảng 3,6m. Sau một vài lần cố gắng, con vật cố gắng đứng dậy. Và khi những con khác trong đàn di chuyển phía trước, con vật đi sau, khập khiễng.

Cabrera Holtz cho biết, mặc dù Morocco là thành viên của Tổ chức Thú y Thế giới - cơ quan chịu trách nhiệm đánh giá sức khỏe và phúc lợi động vật trên toàn cầu - nhưng quốc gia này vẫn thiếu các luật bảo vệ động vật mạnh mẽ.

Cô nói: "Mặc dù hoạt động có vẻ là đơn giản, nhưng đó là hành động tàn ác với động vật". 

Cô cho biết thêm, khách du lịch về cơ bản đang chụp ảnh với các đạo cụ "sống". Những gì đang diễn ra ở đây không phải tự nhiên.

Nguồn: Nationalgeographic