Chủ tịch Hội ung thư Việt Nam: 2 "sự thật" về phương pháp chữa ung thư đạt Nobel Y học

Giải Nobel Y học, giải Nobel đầu tiên được công bố trong "mùa" Nobel, được trao cho hai nhà khoa học James P. Allison và Tasuku Honjo vì công trình nghiên cứu điều trị ung thư mang lại hi vọng mới cho hàng chục triệu bệnh nhân ung thư trên thế giới cũng như tại Việt Nam. 

Trò chuyện với chúng tôi, Giáo sư Nguyễn Chấn Hùng – Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam cho biết công trình nghiên cứu của hai nhà khoa học trên mang tính đột phá. Ông chia sẻ với chúng tôi về liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư.

Sau đây là những nội dung GS Nguyễn Chấn Hùng chia sẻ: 

1. Là tiến bộ khoa học trong điều trị ung thư

Ngày 1/10, giải Nobel Y học năm 2018 được trao cho hai nhà khoa học James P.Allison (Mỹ) và Tasuku Honjo đại học Kyoto (Nhật Bản) nhờ các công trình nghiên cứu mở đường trong điều trị ung thư bằng liệu pháp miễn dịch ức chế chốt kiểm. Lần đầu tiên nghiên cứu về liệu pháp điều trị ung thư đoạt giải Nobel.

Allison dày công nghiên cứu chốt kiểm CTLA-4. Ông cùng vài nhà khoa học nhận thấy CTLA-4 hành xử hóa giải hoạt động của tế bào T (tế bào miễn dịch mạnh), giúp các tế bào ung thư vuột khỏi hệ miễn dịch để phát triển.

Kiên trì chiến lược ức chế chốt kiểm miễn dịch, đề xuất chế tạo thuốc ức chế chốt kiểm này. Năm 2011, cơ quan FDA Hoa Kỳ chuẩn nhận thuốc ức chế chốt kiểm đầu tiên điều trị bệnh ung thư da hắc tố hay là mêlanôm.

Chốt kiểm miễn dịch PD-1, ở trên mặt tế bào ung thư được Tasuku Honjo tìm ra vào năm 2000. Sau đó, các nhà nghiên cứu và các công ty bắt tay điều chế được những loại kháng thể đơn dòng ức chế các chốt kiểm để trị ung thư: Các thuốc nivolumab và pembrolizumab (giúp trị tốt bệnh ung thư của nguyên tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter).

Sau này người ta tìm ra chốt kiểm đặt tên là PD-L1 và chế tạo các thuốc chống chốt kiểm này.

Đến nay, đã có thuốc ức chế chốt kiểm trị ung thư phổi mêlanôm, ung thư thận, ung thư bàng quang, ung thư hạch...

Đây là tiến bộ mang tính đột phá khoa học nóng hổi trong điều trị một số loại ung thư. Liệu pháp miễn dịch ung thư đã được thế giới xác nhận.

2. Là phương pháp bổ sung chứ không thay thế các phương pháp đã có 

Tuy nhiên, người bệnh cần phải biết về liệu pháp này để không lạc quan quá mức.

Liệu pháp miễn dịch thêm niềm hi vọng cho một số người bệnh. Các bác sĩ chứng kiến những khối bướu đe dọa mạng sống dầu dần tan biến và một số bệnh nhân tuyệt vọng lại hồi phục lâu dài.

Nhưng không phải bệnh nhân nào được đáp ứng như thế. Chỉ có khoảng 15-20% số người bệnh được hưởng lợi từ liệu pháp miễn dịch. Các thầy thuốc và các nhà nghiên cứu còn chưa biết tại sao.

Giáo sư Nguyễn Chấn Hùng

Người bệnh đừng nghĩ điều trị miễn dịch là đơn giản, từ lâu nay người ta đã nghiên cứu để nâng cao miễn dịch của cơ thể trong điều trị ung thư nhưng mới đây liệu pháp này mới có bước đột phá.

Bà con phải biết liệu pháp miễn dịch hiện đại chính quy là cả một thành tựu khoa học. Thực tế hiện nay, nhiều thực phẩm chức năng, thuốc đông dược được quảng cáo nâng cao miễn dịch nên người bệnh và người nhà tìm mua để điều trị ung thư. Bà con nên cảnh giác.

Liệu pháp miễn dịch ung thư là nghiên cứu khoa học mới vừa xuất hiện trong thời gian gần đây. Đến nay có một số thuốc được Cơ quan thuốc và thực phẩm FDA của Hoa Kỳ chuẩn nhận cho sử dụng.

Thuốc đầu tiên ức chế chốt kiểm CTLA-4 được đưa vào năm 2011 có tên là Ipilimumab điều trị ung thư hắc tố (mêlanôm di căn).

Điều trị hiệu quả những người bệnh bị ung thư da loại hắc tố (mêlanôm) không thể cắt bỏ hoặc đã di căn và điều trị các phương pháp khác không đáp ứng được, hoặc mổ rồi nhưng vẫn bị lan tràn mới sử dụng thuốc này. Ai bị bệnh giai đoạn sớm không cần điều trị thuốc này.

FDA Hoa Kỳ đã chuẩn nhận một số thuốc ức chế chốt kiểm gồm nivolumab, pembrolizumab, atezolumab.

Các bệnh nhân nặng, hoặc bệnh di căn xa, lan tràn mới dùng đến các thuốc này hiệu quả chứ không phải mới bị bệnh ung thư đã đi sử dụng thuốc điều trị miễn dịch. Để bệnh nhân được sử dụng thuốc miễn dịch, người bệnh phải được thử protein "chốt kiểm miễn dịch".

Trong cuộc chiến chống ung thư hiện nay, rất mừng ngày càng có thêm phương pháp mới và cái hay là phương pháp mới luôn đến "gỡ rối" cho các phương pháp có trước chứ không cứ là hay nhất và độc quyền.

Chính vì thế, mỗi bệnh nhân phải được điều trị với các liệu pháp phù hợp. Bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng liệu pháp nào cho đúng hướng. Khoảng hai mươi năm trước, liệu pháp nhắm trúng đích được dùng khi có đột biến gen, các thuốc này còn đang nở rộ.

Mới đây thì lại có liệu pháp miễn dịch dùng cho các người bệnh có các chốt kiểm miễn dịch. Tuỳ theo từng bệnh nhân để lựa chọn liệu pháp điều trị phù hợp hoặc phối hợp nhuần nhuyễn các liệu pháp.