Từ chối tiêm chủng: Cha mẹ đang đặt tính mạng con mình vào nguy hiểm

Tại lễ mít tinh, Thứ trưởng Y tế Trương Quốc Cường khẳng định, tiêm chủng là một trong những biện pháp quan trọng nhất để tạo ra sức đề kháng phòng các bệnh truyền nhiễm phổ biến, nguy hiểm.

Sau hơn 30 năm triển khai Chương trình tiêm chủng mở rộng với việc đạt và duy trì tỷ lệ tiêm chủng cao hơn 95%, Việt Nam đã thanh toán được bệnh bại liệt vào năm 2000, loại trừ uốn ván sơ sinh vào năm 2005 và bảo vệ thành công kết quả này từ đó đến nay. Các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi, bạch hầu, ho gà, uốn ván… đã giảm hàng chục đến hàng trăm lần.

Trong đánh giá gần đây vào đầu năm 2019, Tổ chức Y tế thế giới đã xếp e ngại, từ chối tiêm chủng là một trong 10 yếu tố đe dọa sức khỏe toàn cầu.

Thứ trưởng Y tế Trương Quốc Cường khẳng định, tiêm chủng là một trong những biện pháp quan trọng nhất để tạo ra sức đề kháng phòng các bệnh truyền nhiễm phổ biến, nguy hiểm. (Ảnh: Tùng Anh)

Từ chối tiêm chủng là hiện tượng được ghi nhận trong thời gian gần đây ở nước ta. So với hàng triệu gia đình đưa con đi tiêm chủng mỗi năm thì số người từ chối là thiểu số, song ảnh hưởng của hiện tượng này đến cộng đồng là không nhỏ bởi nó gây ra những hiểu nhầm về tiêm chủng.

Bộ Y tế khuyến cáo từ chối tiêm chủng không chỉ đặt con bạn vào rủi ro mà còn xâm phạm lợi ích chung của cả cộng đồng.

Thứ nhất, hàng rào miễn dịch sẽ bị phá vỡ. Theo đó, tỷ lệ tiêm chủng thấp, không đủ người có miễn dịch trong cộng đồng, mầm bệnh dễ dàng lan tràn. Khi đó, tất cả những người chưa có miễn dịch đều có thể mắc bệnh, bất kể những người "sống thuận theo tự nhiên" hay không. Những trẻ nhỏ chưa đủ điều kiện để tiêm chủng (chưa đến tuổi tiêm chủng, trẻ đang mắc bệnh nặng, trẻ trong giai đoạn tạm hoãn tiêm chủng, trẻ chống chỉ định tiêm vắc xin…) sẽ bị tấn công với tỷ lệ biến chứng và tử vong cao. Bởi vì một thể trạng sức khỏe tốt nói chung chưa đủ để giúp trẻ thoát khỏi bệnh các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Chỉ có miễn dịch đặc hiệu với từng bệnh mới giúp trẻ không mắc bệnh đó.

Nguy hại hơn những bệnh dịch đã khống chế, loại trừ sẽ quay trở lại. Bằng chứng là việc nước Mỹ đã loại trừ bệnh sởi từ năm 2000, tuy nhiên, với tình trạng e ngại tiêm chủng của một bộ phận cha mẹ, tỷ lệ tiêm chủng giảm xuống, số mắc sởi các tháng đầu năm 2019 tăng mạnh đã khiến dịch sởi bùng phát và tình hình dịch sởi tại quốc gia này hiện nay trở nên tồi tệ nhất trong vòng 27 năm qua.

Bộ Y tế khuyến cáo từ chối tiêm chủng không chỉ đặt con bạn vào rủi ro mà còn xâm phạm lợi ích chung của cả cộng đồng. (Ảnh: Tùng Anh)

Tại Châu Âu, ghi nhận 8.580 trường hợp mắc và 33 trường hợp tử vong do sởi trong vòng một năm qua, trong đó nhiều trường hợp trẻ chưa được tiêm chủng do cha mẹ từ chối tại các nước Pháp, Italia, Đức, Romania...

Ở nước ta, trong các năm 2013-2014 dịch sởi nghiêm trọng đã xảy ra với hơn 17.000 trường hợp mắc sởi, hơn một trăm trẻ tử vong, khiến cho hầu hết bậc cha mẹ lo lắng, sợ hãi. Trong số trẻ mắc bệnh và tử vong có hơn 98% chưa tiêm chủng, tiêm chủng chưa đủ mũi hoặc trẻ quá nhỏ chưa đến độ tuổi tiêm chủng Đây vẫn mãi là bài học đắt giá cho hành động trì hoãn tiêm chủng, không tiêm chủng vắc-xin sởi.

Nếu ngừng tiêm chủng hoặc tỷ lệ tiêm chủng thấp, các thành quả khống chế, loại trừ các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong hàng chục năm qua ở nước ta sẽ bị phá vỡ và đặt tình nước ta quay trở lại khoảng thời gian hàng chục năm trước đây.

Virus bại liệt xâm nhập vào nước ta và lưu hành, gây dịch với hàng chục ngàn ca mắc, hàng ngàn ca di chứng tàn tật vĩnh viễn và tử vong mỗi năm. Hầu hết trẻ em bị mắc sởi và các biến chứng nguy hiểm của bệnh như viêm phổi, tiêu chảy, viêm não, tử vong… Bệnh uốn ván sơ sinh gần như không còn xuất hiện sẽ quay trở lại với tỷ lệ tử vong chiếm trên 50%.

Giai đoạn trước triển khai vắc xin 5 trong 1 thì nguyên nhân chính gây viêm phổi và viêm màng não vi khuẩn là do vi khuẩn Hib, chiếm trên 60% trường hợp, tuy nhiên đến nay Hib không còn là nguyên nhân chính của các bệnh này nữa. Nếu tỷ lệ tiêm vắc-xin này giảm xuống, nguy cơ hàng chục ngàn trẻ mắc viêm phổi, hàng trăm trẻ viêm màng não do Hib sẽ quay trở lại đe dọa tính mạng trẻ nhỏ. Bên cạnh đó các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như ho gà, bạch hầu sẽ gây dịch hàng năm.

Do đó, đại diện Bộ Y tế nhấn mạnh tiêm chủng không chỉ là quyền lợi, trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng. Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ xem xét các chiến lược sử dụng vắc xin, đưa thêm các loại mới, sử dụng các vắc xin an toàn trong chương trình Tiêm chủng mở rộng để có thêm cơ hội phòng bệnh cho trẻ em.