Từ 1/1/2026, muốn hưởng trợ cấp thất nghiệp cần đáp ứng những điều kiện gì?

Từ ngày 1/1/2026, quy định mới về bảo hiểm thất nghiệp sẽ chính thức áp dụng, trong đó người lao động - đặc biệt là lao động nữ - chỉ được nhận trợ cấp thất nghiệp (TCTN) khi đáp ứng đủ 4 điều kiện bắt buộc. Đây là những điểm thay đổi quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của hàng triệu chị em công sở, công nhân may mặc, giày da, dịch vụ… Vậy cụ thể, lao động nữ nghỉ việc có được hưởng trợ cấp thất nghiệp ngay không?

Vì sao thay đổi này quan trọng với người lao động?

Từ ngày 1/1/2026, chính sách về trợ cấp thất nghiệp sẽ bước sang giai đoạn mới theo Luật Việc làm (sửa đổi) và Luật Bảo hiểm xã hội 2024. So với trước đây, quy định được cụ thể hóa và siết chặt hơn, nhằm đảm bảo người lao động thực sự tham gia thị trường lao động và có nhu cầu tìm việc làm.

Điều này đặc biệt quan trọng với lao động nữ - những người dễ bị gián đoạn công việc do nghỉ sinh, chăm sóc gia đình, hoặc làm việc trong các ngành có tính ổn định thấp (dệt may, dịch vụ, thương mại nhỏ…).

4 điều kiện bắt buộc để được nhận trợ cấp thất nghiệp từ năm 2026

Thứ nhất: Chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật

Người lao động phải kết thúc hợp đồng lao động (HĐLĐ), hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt công việc theo đúng quy định. Việc chấm dứt không thuộc trường hợp đơn phương nghỉ việc trái luật và không phải do nghỉ hưu.

Thứ hai: Đủ thời gian tham gia bảo hiểm thất nghiệp

- Với HĐLĐ hoặc hợp đồng làm việc thông thường: phải đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên trong 24 tháng trước khi nghỉ việc.

- Với HĐLĐ có thời hạn từ 1 tháng đến dưới 12 tháng: phải đóng từ đủ 12 tháng trở lên trong 36 tháng trước khi nghỉ việc.

Thứ ba: Nộp hồ sơ hưởng trong 3 tháng

Trong vòng 3 tháng kể từ ngày nghỉ việc, người lao động phải nộp đầy đủ hồ sơ tại trung tâm dịch vụ việc làm. Nếu quá hạn, quyền lợi sẽ không còn hiệu lực cho lần nghỉ việc đó.

Thứ tư: Không thuộc các trường hợp loại trừ

Trong 10 ngày làm việc kể từ khi nộp hồ sơ, người lao động không được rơi vào các trường hợp: đã có việc làm và đang đóng BHXH bắt buộc; thực hiện nghĩa vụ quân sự hoặc công an; đi học >12 tháng; cai nghiện, chấp hành án phạt tù; ra nước ngoài định cư; hoặc đã tử vong.

So sánh chính sách trước và sau 1/1/2026

Với trường hợp của chị Trần Mỹ, 37 tuổi, mẹ đơn thân, làm việc tại một công ty may mặc ở Bình Dương, nghỉ việc vì công ty cắt giảm nhân sự. Chị Mỹ đã đóng BHTN được 30 tháng, nên đủ điều kiện về thời gian hưởng TCTN. Tuy nhiên, vì lý do cá nhân (về quê, bận chăm con nhỏ...), chị Mỹ nộp hồ sơ sau 4 tháng kể từ ngày nghỉ. Do vậy, chị mất quyền hưởng TCNT, dù trước đó đã đóng đầy đủ. Đây là ví dụ điển hình cho thấy việc "chậm một bước" có thể khiến người lao động, đặc biệt là lao động nữ, chịu thiệt thòi lớn.

Đại diện Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, việc bổ sung điều kiện là để đảm bảo quỹ BHTN được sử dụng đúng đối tượng, đồng thời khuyến khích người lao động duy trì việc đóng liên tục. Luật sư Trần Mai Hương (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhận định: "Người lao động, nhất là lao động nữ thường có quãng nghỉ việc để sinh con, chăm sóc gia đình, nên dễ bị gián đoạn quá trình tham gia BHTN. Nếu không chú ý đến mốc 12 tháng trong 24 tháng (hoặc 36 tháng với hợp đồng ngắn hạn), nhiều chị em có thể mất quyền lợi đáng tiếc".

Lời khuyên dành cho người lao động

• Chủ động theo dõi quá trình đóng BHTN trên sổ BHXH hoặc ứng dụng VssID.

• Nộp hồ sơ ngay khi nghỉ việc (tốt nhất là ngay trong tháng đầu tiên) để tránh quên hoặc quá hạn.

• Hỏi rõ phòng nhân sự về tình trạng hợp đồng lao động để đảm bảo việc chấm dứt là hợp pháp.

• Với lao động nữ đang mang thai hoặc nuôi con nhỏ: cần tính toán thời điểm nghỉ và kế hoạch công việc để vừa bảo đảm sức khỏe, vừa không bỏ lỡ quyền lợi.