Tiêm vắc xin HPV ở Việt Nam: Loại vắc xin nào hiệu quả, tiết kiệm và phù hợp với bạn?
Vắc xin HPV là công cụ hiệu quả trong phòng ngừa ung thư và các bệnh liên quan đến HPV, nhưng nên tiêm loại nào?
Virus HPV (Human Papillomavirus) là nguyên nhân chính gây ra ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn và một số bệnh ung thư khác như ung thư âm hộ, âm đạo, dương vật, hầu họng, cũng như mụn cóc sinh dục. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), HPV gây ra khoảng 5% số ca ung thư trên toàn cầu, trong đó ung thư cổ tử cung là phổ biến nhất. Tại Việt Nam, ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ tư ở phụ nữ.
Theo số liệu từ Globocan 2020, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 4.000 ca mắc mới và hơn 2.000 ca tử vong do ung thư cổ tử cung. Hơn 90% các trường hợp ung thư hậu môn, với tỷ lệ nhiễm bệnh là 1,45/100.000 dân, cũng liên quan đến HPV.
HPV lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, nhưng cũng có thể lây qua tiếp xúc da, sử dụng chung dụng cụ hoặc từ mẹ sang con trong lúc sinh. Có hơn 200 type HPV, trong đó type 16 và 18 là hai type nguy cơ cao nhất gây ung thư cổ tử cung, chiếm khoảng 70% các trường hợp.
Phòng ngừa các bệnh liên quan đến HPV bằng cách nào?
Tiêm vắc xin HPV là biện pháp hiệu quả để phòng ngừa các bệnh liên quan đến HPV. Tại Việt Nam, vắc xin HPV được khuyến cáo cho cả nam và nữ từ 9 đến 45 tuổi, với hiệu quả cao nhất khi tiêm trước khi tiếp xúc với virus (thường ở độ tuổi 9-14).
Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng vắc xin HPV ở Việt Nam còn thấp so với các nước phát triển. Nhu cầu tiêm vắc xin HPV tăng cao, đặc biệt ở phụ nữ trẻ, dẫn đến tình trạng khan hiếm tại một số thời điểm. Theo Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC, đơn vị cung ứng lớn nhất Việt Nam, hàng triệu liều vắc xin HPV đã được tiêm, nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Các trung tâm như VNVC và Long Châu đã nỗ lực nhập khẩu số lượng lớn vắc xin Gardasil và Gardasil 9, đảm bảo cung ứng ổn định với giá bình ổn.
Các loại vắc xin HPV tại Việt Nam
Hiện nay, Việt Nam lưu hành hai loại vắc xin HPV, đều do Merck Sharp & Dohme (MSD, Mỹ) sản xuất:
Gardasil 4 (4 chủng): Phòng 4 type HPV (6, 11, 16, 18).
Gardasil 9 (9 chủng): Phòng 9 type HPV (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58).
Cả hai loại vắc xin đều được chứng minh an toàn qua các thử nghiệm lâm sàng và thực tế tại hơn 84 quốc gia, với tỷ lệ tác dụng phụ nghiêm trọng rất thấp (khoảng 3/1.000.000 trường hợp).
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, vắc xin Gardasil 4 và Gardasil 9 đều giúp phòng ngừa các bệnh do HPV gây ra nhưng phạm vi đối tượng, hiệu quả bảo vệ và liệu trình tiêm chủng có sự khác nhau như sau:
Gardasil 4 | Gardasil 9 | |
|---|---|---|
Hãng sản xuất | Merck Sharp & Dohme (MSD – Mỹ) | Merck Sharp & Dohme (MSD – Mỹ) |
Đối tượng chỉ định | Trẻ em gái và phụ nữ trong độ tuổi từ 9 đến 26 tuổi. | Nam giới và nữ giới, từ 9 đến 45 tuổi. |
Hiệu quả phòng ngừa | Khả năng phòng ngừa 4 chủng HPV là 6, 11, 16 và 18, hiệu quả bảo vệ khoảng 90%. Giúp phòng bệnh ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, các tổn thương tiền ung thư và loạn sản, mụn cóc sinh dục và bệnh lý do 4 chủng virus HPV gây ra. | Khả năng phòng ngừa 9 chủng HPV là 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 56, hiệu quả bảo vệ hơn 90%. Giúp phòng bệnh ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, các tổn thương tiền ung thư và loạn sản, mụn cóc sinh dục và bệnh lý do 9 chủng virus HPV gây ra. |
Phác đồ tiêm chủng thông thường | Lịch tiêm của vắc xin Gardasil (Mỹ) 3 mũi: tất cả bé gái và phụ nữ từ 9 tuổi đến 26 tuổi. - Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên - Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng - Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng | Người từ tròn 9 tuổi đến dưới 15 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên chỉ cần tiêm 2 mũi: - Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi - Mũi 2: Cách mũi 1 từ 6-12 tháng (khoảng cách tối thiểu 5 tháng) Người từ tròn 15 tuổi đến 45 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên có lịch tiêm 3 mũi: - Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi - Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng - Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng |
Chống chỉ định | - Người quá mẫn với các hoạt chất hoặc với bất kỳ tá dược nào của vắc xin. - Hoãn tiêm chủng ở những người đang bị sốt nặng cấp tính. Không chống chỉ định nếu có tình trạng nhiễm trùng nhẹ như nhiễm trùng đường hô hấp trên nhẹ hoặc sốt mức độ nhẹ. - Hoãn tiêm khi mang thai | - Người quá mẫn với các hoạt chất hoặc với bất kỳ tá dược nào của vắc xin. - Những người bị quá mẫn sau khi tiêm Gardasil 9 hoặc Gardasil trước đây không nên tiêm Gardasil 9. - Hoãn tiêm chủng ở những người đang bị sốt nặng cấp tính. Không chống chỉ định nếu có tình trạng nhiễm trùng nhẹ như nhiễm trùng đường hô hấp trên nhẹ hoặc sốt mức độ nhẹ. - Hoãn tiêm khi mang thai |
| Giá tham khảo | Khoảng 1.790.000 đồng/mũi | Khoảng 2.950.000 đồng/mũi |
Bác sĩ Bạch Thị Chính lưu ý, vắc xin Gardasil và Gardasil 9 đều tiêm được cho người đã quan hệ tình dục, đã từng sinh con, đang cho con bú hoặc từng nhiễm các chủng HPV gây bệnh. Bởi trên thực tế, khoảng 80% người nhiễm HPV có thể tự đào thải virus ra khỏi cơ thể sau 1-2 năm, còn khoảng 20% nhiễm virus dai dẳng, tiến triển mụn cóc sinh dục trong vòng 6-10 tháng và các bệnh ung thư như cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, hầu họng sau nhiều năm.
Hơn nữa, miễn dịch sau khi đào thải virus không tồn tại lâu dài và mọi người vẫn có thể tái nhiễm các chủng virus đó hoặc nhiễm các chủng virus mới khác. Đặc biệt, mụn cóc sinh dục dù được chữa trị nguy cơ tái phát vẫn rất cao. Do vậy, tiêm vắc xin là biện pháp chủ động phòng ngừa nhiễm các chủng virus mới và nguy cơ tái nhiễm hiệu quả. Trước khi tiêm, mọi người không cần xét nghiệm hoặc tầm soát ung thư cổ tử cung.
Vắc xin HPV không có chỉ định tiêm khi mang thai. Phụ nữ nên hoàn thành phác đồ vắc xin HPV tốt nhất 1 tháng trước mang thai. Nếu đang tiêm dở dang lịch trình vắc xin HPV mà có thai, bác sĩ sẽ tư vấn tạm hoãn tiêm chủng và sau đó sẽ tiêm tiếp liệu trình ngừa HPV sau khi sinh để hoàn thành phác đồ.
Người đã tiêm đủ 3 mũi Gardasil 4 vẫn có thể tiêm thêm mũi Gardasil 9 để phòng thêm 5 chủng virus chưa có trong Gardasil gồm 31, 33, 45, 52, 58. Các chủng này gây ra ung thư cổ tử cung, tổn thương tiền ung thư hoặc loạn sản cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, dương vật, ung thư hầu họng và các bệnh ung thư vùng đầu, cổ.
Việc tiêm vắc xin HPV là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa ung thư cổ tử cung và các bệnh liên quan đến HPV. Tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính và khả năng tài chính, người dân có thể lựa chọn loại vắc xin phù hợp. Gardasil 9 hiện là vắc xin có phạm vi bảo vệ rộng nhất và được khuyến khích cho cả nam và nữ từ 9 đến 45 tuổi. Tuy nhiên, nếu điều kiện không cho phép, Gardasil 4 và Cervarix vẫn là những lựa chọn tốt để phòng ngừa các chủng HPV nguy hiểm nhất.
Để đạt hiệu quả phòng bệnh tối ưu, nên tiêm vắc xin HPV trước khi có quan hệ tình dục và hoàn thành đầy đủ các mũi tiêm theo lịch trình khuyến cáo.