Những "nốt ruồi" oan nghiệt và căn bệnh ung thư da đe dọa người dân trong mùa hè

Trong những ngày nắng nóng gay gắt, tại một số thành phố lớn của Việt Nam như TP.HCM, Hà Nội, nhiệt độ ngoài trời có hôm lên đến 40 độ C, cùng với đó là bức xạ tia UV trong ánh nắng mặt trời chạm mức 12 – ngưỡng báo động.

Những "nốt ruồi" oan nghiệt

Bước ra từ căn phòng hậu phẫu, mặt chú B.V.T (68 tuổi, quê Trảng Bàng, Tây Ninh) thoáng buồn. Vết thương sau khi mổ vẫn còn rỉ dịch, mặt chú bị cắt ngang bởi một chiếc băng trắng. Có ai ngờ chú vừa trải qua giây phút hú vía khi các bác sĩ thông báo mình bị ung thư.

"Tôi làm vườn mấy chục năm nay, thường xuyên ở ngoài trời, tiếp xúc với ánh mặt trời. Thời gian gần đây vùng mũi tôi xuất hiện một nốt ruồi có mủ. Tưởng bình thường, tôi bứt cọng gai nhọn lể nó ra.

Nhưng kể từ đó, nó trở thành độc, không hết mà còn phình to hơn. Tôi sợ quá lên bệnh viện khám thì bác sĩ nói tôi bị ung thư da vùng mặt. Tôi hơi bất ngờ bởi trong nhà chưa ai bị bệnh này cả…

Bác sĩ nói bệnh của tôi còn ở giai đoạn sớm nên mổ là trị khỏi dứt điểm. Tôi vào phòng mổ khoảng 30 phút là được ra" – chú T. nói.

Bệnh nhân B.V.T

Không may mắn như người đàn ông trên, cô H.T.B. (65 tuổi, An Giang) đã mang một sang thương rất lớn khi nhập viện.

Hồ sơ ghi nhận bệnh nhân đã xuất hiện 1 nốt ruồi đen trên mặt từ 6 năm trước. Nhưng thay vì đi viện điều trị, cô tự uống thuốc nam. Hậu quả là chỉ sau một thời gian ngắn, nốt ruồi nhỏ bé ngày nào dần phình to rồi lan ra cánh mũi gây chảy máu. Trước khi nhập viện, phần sụn cánh mũi trái của cô đã bị ăn rất sâu, khối bướu hiện rất rõ và gây rất nhiều đau nhức.

Bác sĩ Đỗ Nguyễn Tuấn Khanh, khoa Ngoại 3, Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM cho biết sau khi làm các xét nghiệm, cô B. được chẩn đoán bị ung thư da vùng mặt giai đoạn 2.

Kíp điều trị đã tiến hành cắt rộng rang thương khẩn cấp cho bệnh nhân để loại trừ khối u ác nghiệt. Bệnh nhân bị mất đi vùng da rất lớn nên đã được phẫu thuật tạo hình bằng cách dùng vạt da nơi khác đắp vào.

"Hậu phẫu 3 ngày, cô B. không còn tình trạng chảy máu và hoại tử nên được cho điều trị ngoại trú. Hiện chúng tôi đang chờ đợi kết quả giải phẫu bệnh để lên phương án điều trị cụ thể cho bệnh nhân", bác sĩ thông tin.

Theo bác sĩ Khanh, hai trường hợp trên chỉ là phần nhỏ so với 10-15 ca ung thư da vùng đầu, cổ mà Khoa Ngoại 3 tiếp nhận mỗi tuần. Con số này ở khoa Ngoại 2 là 3-5 ca.

Nhìn xa hơn, mỗi năm Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM tiếp nhận điều trị khoảng 1.000 trường hợp ung thư da. 4 tháng đầu năm 2019, con số này là 236 trường hợp. Trong đó, bệnh nhân u ác hắc sắc tố da tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái.

Bệnh nhân hầu hết ở độ tuổi trung niên trở lên, vì thời gian tiếp xúc với tia UV lâu hơn những người trẻ.

Ung thư da: Nhiều hơn tất cả các loại ung thư khác cộng lại!

Phó Giáo sư Phạm Hùng Cường, Trưởng khoa Ngoại 2, Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM cho biết, da chiếm diện tích rất rộng trên cơ thể nên số lượng bệnh nhân mắc bệnh ung thư này thuộc hàng cao nhất, nhiều hơn tất cả các loại ung thư khác cộng lại.

Có 2 loại ung thư da chính là: Ung thư da carcinoma tế bào đáy và Carcinoma tế bào gai.

Ung thư da trên mặt thường là carcinoma tế bào đáy. Nó biểu hiện bằng một vết loét, nông, bề mặt hơi lấm tấm đen mà ta lầm tưởng là nốt ruồi hoặc thay đổi da ở người lớn tuổi. Đây là loại ung thư diễn tiến chậm, ít khi di căn hạch và di căn xa.

Với loại carcinoma tế bào gai, ngoài vùng mặt, thân người, tay và chân bệnh nhân cũng cũng là nơi yêu thích cho tế bào ung thư bùng phát.

Ung thư da tế bào gai xuất phát trên nền sang thương có sẵn như sẹo, bỏng, vết thương chiến tranh cũ… nên các vết thương thường rộng, sâu, khả năng di căn hạch cao.

Để điều trị, bác sĩ thường phải cắt rộng vùng tổn thương, khiến bệnh nhân mất rất nhiều da, vấn đề phục hồi sau mổ chậm.

Với ung thư do carcinoma tế bào đáy gây ra, việc điều trị dù có phần thuận lợi hơn khi tế bào ung thư ít di căn, nhưng vì nằm trên vùng mặt nên vấn đề tạo hình, phục hồi thẩm mỹ sau đó cho bệnh nhân rất quan trọng.

Tiếp xúc với tí cực tím trong ánh mặt trời: Yếu tố nguy hiểm gây ung thư da

Theo Phó Giáo sư Cường, có rất nhiều nguyên nhân gây ung thư da nhưng yếu tố tiếp xúc thời gian dài với tia cực tím trong ánh nắng mặt trời là quan trọng nhất.

Tia cực tím làm đột biến, tổn thương những tế bào đáy của da. Do đó trong các loại ung thư đã kể, ung thư carcinoma tế bào đáy biểu hiện rõ nhất hậu quả của tia cực tím.

Vấn đề đặt ra là tia cực tím tác động thế nào thì mới có thể gây ung thư da?

Người ta thấy rẳng tia cực tím thay đổi theo vị trí, thời gian trong ngày và còn ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác. Những người sinh sống, làm việc thời gian dài ngoài trời, ở các vị trí cao (như vùng núi) dễ tiếp xúc tia cực tím hơn người ở đồng bằng.

Từ 11h-16h chiều là khoảng thời gian tia cực tím xuyên thấu qua khí quyển vào mặt đất nhiều nhất. Do vậy những người làm việc ngoài trời thường xuyên vào lúc này nên có những phương tiện, trang thiết bị bảo hộ cho da.

"Chúng ta là vùng khí hậu nhiệt đới, không thể tránh tiếp xúc với ánh nắng hoàn toàn. Do đó cần chú ý phát hiện sớm những thay đổi trên da. Không phải bất cứ thay đổi nào cũng là ung thư nhưng nếu phát hiện và thăm khám kịp thời thì việc điều trị sẽ rất đơn giản.

Một trong những triệu chứng báo động ung thư da là việc da xuất hiện sang thương sẫm màu có từ lâu nhưng gần đây thay đổi về kích thước, màu sắc, một vết loét lâu lành…", Phó Giáo sư Cường nói.

Đừng để biến dạng mặt, mất chân vì ung thư da vì bệnh có thể trị dứt điểm

Tùy theo từng loại ung thư da, việc điều trị sẽ đơn giản hay phức tạp. Tuy nhiên, mấu chốt là phải phát hiện sớm để có cơ hội điều trị khỏi hoàn toàn.

Việc phát hiện bệnh trễ mà xử lý không đúng cách sẽ để lại rất nhiều tai hại, di chứng đáng tiếc.

Cũng giống như các loại ung thư khác, có 3 vũ khí điều trị ung thư da chính là phẫu trị, xạ trị và hóa trị.

Cho đến bây giờ, phẫu thuật vẫn là phương pháp trị ung thư da chủ yếu. Về kỹ thuật mổ, bao gồm cắt rộng và sâu, bên cạnh đó là tạo hình thẩm mỹ.

Những trường hợp xâm lấn sâu, di căn hạch, việc cắt lọc không đủ mà phải kèm thêm nạo hạch, đoạn chi. Khi vẫn không hiệu quả mới nghĩ đến hai vũ khí còn lại.

Một số trường hợp do bệnh nhân không quan tâm điều trị, điều trị sai cách, tự bỏ điều trị khiến tế bào ung thư xâm lấn xương, bệnh tái phát. Những bệnh nhân này dù có thể điều trị khỏi hoàn toàn nhưng hậu quả để lại là khuyết đi một phần cơ thể hay khuôn mặt bị biến dạng nặng. Đây là điều mà theo các chuyên gia là hết sức đáng tiếc.

Vì nguyên nhân sâu xa của ung thư da là tia cực tím, ánh nắng mặt trời, bác sĩ khuyên người dân khi ra đường trong thời gian nắng có nhiều tia UV nên có những biện pháp phòng ngừa như mặt áo dày tay, đeo khẩu trang, đội nón…

Ngoài ra, phải chú ý thêm việc dùng kem chống nắng để hiệu quả hơn trong tác động tránh tia UV.