Mới đóng BHXH 10 năm đã đến tuổi nghỉ hưu, làm sao để nhận lương hưu?

Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ 1/7/2025 đã giảm số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm đã tạo cơ hội cho nhiều lao động tham gia BHXH muộn có cơ hội tiếp cận với lương hưu.

Theo đó, người lao động có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu nếu đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ Luật Lao động.

Với việc giảm năm đóng BHXH để có lương hưu đã đem đến niềm vui cho nhiều người. Đặc biệt là những người làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Như trường hợp của ông T. sinh tháng 6 năm 1964 hiện 61 tuổi, có 10 năm tham gia BHXH. Đến tháng 10/2025, ông T. sẽ đủ tuổi về hưu theo quy định. Hiện ông T. đang làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, bị giảm khả năng lao động khiến ông không thể tiếp tục làm việc lâu dài. Cùng với đó, việc sắp đến tuổi nghỉ hưu nhưng số năm đóng BHXH của ông khá thấp khiến ông khá lo lắng cho cuộc sống sau khi nghỉ hưu.

Tuy nhiên Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ 1/7/2025 đã giảm số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm khiến ông T. yên tâm phần nào khi có cơ hội tiếp cận với lương hưu.

Cách tăng lương hưu khi chưa đủ năm đóng BHXH

Hiện nay, tỷ lệ người lao động sắp đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ năm đóng BHXH để hưởng lương hưu như ông T. khá lớn. Đặc biệt trong đó chủ yếu là những trường hợp đã rút BHXH 1 lần rồi quay lại tham gia BHXH. Điều này dẫn đến nhiều trường hợp người lao động (NLĐ) mặc dù đã đến tuổi nghỉ hưu theo quy định nhưng không đáp ứng điều kiện về số năm đóng BHXH để nhận lương hưu. 

Nếu không đáp ứng được điều kiện về số năm tham gia BHXH để hưởng lương hưu, người lao động có thể những phương án sau để lựa chọn sau khi đủ tuổi nghỉ hưu:

(1) Hưởng BHXH một lần theo quy định của Luật BHXH năm 2014.

(2) Đóng tiếp BHXH tự nguyện để nhận lương hưu.

Như vậy, ông T. có thể lựa chọn tiếp tục đóng BHXH tự nguyện để đủ điều kiện nhận lương hưu. Trường hợp của ông T. nếu muốn được hưởng lương hưu sớm nhất có thể lựa chọn phương án (2). Đặc biệt trường hợp của ông T. đã đủ điều kiện để đóng BHXH một lần cho những năm còn thiếu để được hưởng lương hưu, rút ngắn thời gian để hưởng lương hưu.

Vậy, trong trường hợp này, mức hưởng lương hưu của ông T. được tính như thế nào?

Luật BHXH (sửa đổi) quy định rõ về mức hưởng lương hưu hàng tháng. Theo đó, đối với lao động nam, tỷ lệ hưởng tính bằng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 20 năm đóng BHXH. Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Trường hợp lao động nam có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức lương hưu hằng tháng bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%...

Mức lương hưu hằng tháng đối với người đóng BHXH bắt buộc được tính theo công thức sau đây:

Mức lương hưu hằng tháng = (Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng) x (Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH)

Trong trường hợp của ông T. nếu đóng BHXH tự nguyện 1 lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu thì mức lương hưu hàng tháng bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 15 năm đóng BHXH.

Như vậy, tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng của ông T. là 40%.

(Còn mức tiền lương nhận được cụ thể sẽ tuỳ vào mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của ông T.).

Đóng BHXH chưa đủ 15 năm được hưởng trợ cấp hàng tháng

Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, bổ sung quy định về trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo đó, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu (15 năm) và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (70 - 75 tuổi), nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu thời gian đóng BHXH mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hàng tháng từ chính khoản đóng của mình.

Thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng được xác định trong khoảng thời gian từ tháng người lao động có văn bản đề nghị khi đã đủ tuổi nghỉ hưu, đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của pháp luật tại thời điểm giải quyết chế độ.

Mức trợ cấp hằng tháng tại thời điểm giải quyết được tính bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng quy định tại khoản 1 Điều 22 của Luật Bảo hiểm xã hội (500.000 đồng/tháng).

Ví dụ, bà M. hiện 55 tuổi 7 tháng, có thời gian tham gia BHXH 10 năm. Đến tháng 11/2025 bà M. 56 tuổi 8 tháng đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định. Trong trường hợp này, bà M. có một số lựa chọn sau để hưởng các chế độ hưu trí:

- Đóng một lần cho thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu...

- Tại thời điểm tháng 11/2025, trường hợp bà M. nếu không đóng một lần cho thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu hoặc đóng tiếp bảo hiểm xã hội tự nguyện, không hưởng bảo hiểm xã hội một lần và không bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội thì có thể lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng.

Thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng của bà M. được tính từ khi đã đủ tuổi nghỉ hưu đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định.

Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng, bà M. sẽ được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế.