Đột biến trốn thoát – Dấu hiệu đáng báo động của virus SARS-CoV-2?
Các nhà khoa học đã xác định được một "đột biến trốn thoát" (escape mutant) trong virus SARS-CoV-2 có thể làm giảm tính hiệu quả của các loại vaccine Covid-19.
Đột biến trốn thoát E484K
Đột biến gọi là E484K này được phát hiện trong biến chủng của virus SARS-CoV-2 được phát hiện lần đầu tiên ở Nam Phi cách đây 2 tháng. Biến chủng này hiện đã lây lan tới 12 quốc gia khác.
Penny Moore, giáo sư Viện Các bệnh truyền nhiễm Quốc gia ở Nam Phi đánh giá biến chủng trên là "đáng báo động".
"Chúng tôi lo ngại đột biến này có thể gây ra tác động nào đó nhưng chúng tôi vẫn chưa biết mức độ của tác động đó như thế nào", chuyên gia này cho hay.
Ảnh minh họa: Reuters
E484K được gọi là "đột biến trốn thoát" bởi nó có khả năng thoát khỏi một số kháng thể mà vaccine tạo ra.
"Tôi rất lo ngại về việc này", nhà virus học Alex Sigal thuộc Viện Nghiên cứu Sức khỏe Nam Phi cho hay.
Các chuyên gia như Sigal, Moore và một số nhà khoa học đang nghiên cứu về đột biến E484K vẫn còn những việc cần hoàn thành trong phòng thí nghiệm để xem liệu vaccine có bị giảm hiệu quả đối với biến chủng mới này hay không.
Dựa trên những gì quan sát được cho tới nay, các nhà nghiên cứu không cho rằng E484K có thể vô hiệu hóa vaccine, song cho rằng, bản thân đột biến này, hoặc tổ hợp đột biến này với một số đột biến khác có thể làm giảm hiệu quả của vaccine ngừa Covid-19.
Giới chuyên môn cũng lo ngại đột biến E484K có lẽ là một minh chứng cho thấy khả năng thay đổi và thích nghi của virus SARS-CoV-2 đang diễn ra ngay trước mắt chúng ta. Nếu đột biến này xuất hiện chỉ trong một vài tháng thì những đột biến nguy hiểm khác cũng có thể xuất hiện trong tương lai.
"Virus này có lẽ đang đi những bước đầu tiên trên một con đường dài nhằm chống lại vaccine", nhà virus học cấu trúc Andrew Ward tại Trung tâm Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California cho hay.
"Đây chỉ là khởi đầu của một chặng đường dài. Điều đó thực sự khiến tôi rùng mình. Đây là một hồi chuông cảnh tỉnh nghiêm túc", chuyên gia Moore đánh giá.
"Đột biến trốn thoát" giống như một đứa trẻ không vâng lời
Để hiểu về mức độ nguy hiểm mà đột biến E484K gây ra, hãy tưởng tượng tới tình huống một giáo viên đứng trước một lớp học lộn xộn với những học sinh không vâng lời. Sau nhiều tháng cố gắng, giáo viên đó cuối cùng đã quản lý được lớp học của mình, khiến những đứa trẻ ngồi im vào ghế của chúng. Tuy nhiên, sau một thời gian, một học sinh mới chuyển đến và phương pháp quản lý lớp học của giáo viên này không còn hiệu quả với đứa trẻ đó nữa.
Giáo viên trên chính là minh họa cho các loại vaccine Covid-19 mà chúng ta có hiện nay và đứa trẻ không vâng lời mới đến đó là đột biến E484K.
Một số nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle và một số nơi khác đã xem xét huyết tương của các bệnh nhân hồi phục khỏi Coivd-19 để xem liệu các kháng thể của họ có thể chống lại đột biến E484K và các đột biến khác hay không. Họ phát hiện ra rằng, E484K có thể thách thức khả năng vô hiệu hóa virus SARS-CoV-2 của một số kháng thể.
Trong khi tập trung vào đột biến E484K, các nhà khoa học cũng để mắt tới các đột biến khác trong biến chủng SARS-CoV-2.
Bước tiếp theo mà các nhà khoa học đang thực hiện là xem xét các đột biến có khả năng chống lại các kháng thể do vaccine tạo ra hay không và dự tính sẽ thông báo kết quả trong một vài tuần tới.
"Đột biến trốn thoát" cũng được phát hiện trong biến thể ở Brazil
E484K không phải là đột biến duy nhất được tìm thấy trong biến thể ở Nam Phi. Gần đây, đột biến này được phát hiện ở cả trong biến thể ở Brazil.
Biến thể này vẫn chưa được báo cáo ở các quốc gia khác. Tuy nhiên, theo GISAID - một tổ chức sáng kiến chia sẻ dữ liệu độc lập, biến chủng được phát hiện đầu tiên ở Nam Phi (có tên khoa học là 501Y.V2) hiện nay đã được ghi nhận ở 12 quốc gia khác.
Dù vậy, thậm chí nếu E484K - dù hoạt động độc lập hay kết hợp với các đột biến khác, có thể gây ra một số vấn đề nan giải nhưng biến chủng này không thể thoát khỏi tất cả kháng thể do vaccine tạo ra.
Điều đáng lo ngại hơn hiện nay là điều gì sẽ xảy ra nếu virus SARS-CoV-2 vẫn không ngừng biến chủng.
Virus lây lan càng ngày càng nhanh trên thế giới. Mỗi lần lây từ người này sang người khác như vậy, nó lại có một cơ hội để biến đổi.
"Điều đó khiến virus có nhiều cơ hội hơn để học cách chống lại vaccine", Paul Bieniasz, nhà virus học thuộc Đại học Rockefeller cho hay.
"Virus này thực sự cho chúng ta thấy nó có thể thích nghi và có thể trốn thoát (khỏi các kháng thể - ND) như thế nào. Chúng ta cần phải quay lại quy tắc đầu tiên của virus học: đừng bao giờ đánh giá thấp bất kỳ loại virus nào", chuyên gia này cho hay.
Theo CNN