Đi chợ thấy loại củ lấm lem bùn đất này thì mua ngay: "Tiên dược" mùa đông, món mặn hay ngọt đều cực cuốn

Những ngày cuối năm, khi gió lạnh ùa về kéo theo sự hanh khô khó chịu, làn da nứt nẻ và cổ họng khản đặc là nỗi ám ảnh của không ít người. Lúc này, thay vì tìm đến những loại thuốc đắt tiền, các bà nội trợ sành sỏi thường rỉ tai nhau tìm mua một loại "siêu thực phẩm" dân dã: Củ năng (miền Bắc gọi là củ mã thầy). 

Được mệnh danh là "lê dưới đất" nhờ tính hàn, vị ngọt và khả năng cấp nước tuyệt vời, củ năng không chỉ là món ăn vặt vui miệng mà còn là bài thuốc dưỡng nhan, bổ phế cực hay. Hôm nay, hãy cùng vào bếp để biến tấu thức quà quê mộc mạc này thành 6 món ngon, đảm bảo từ người già đến trẻ nhỏ đều mê tít.

"Lê dưới đất": Món quà thanh khiết ẩn sau lớp vỏ xù xì

Có những thứ, phải nhìn sâu vào bên trong mới thấy hết giá trị, và củ năng chính là một ví dụ điển hình như thế. Nằm sâu dưới lớp bùn lạnh của mùa đông, khoác lên mình lớp vỏ màu nâu đen, sần sùi có phần kém bắt mắt, nhưng chỉ cần gọt bỏ lớp áo ấy đi, bạn sẽ thấy lộ ra phần thịt trắng ngần, tinh khôi như ngọc.

Cắn một miếng, cái cảm giác đầu tiên là tiếng "rộp" giòn tan vang lên đầy vui tai, tiếp đó là dòng nước ngọt mát, thanh thanh lan tỏa khắp khoang miệng. Không gắt như đường, không nồng như gia vị, vị ngọt của củ năng rất nhẹ nhàng, đủ để xua tan đi cái khô khốc, nóng nảy trong người. 

Chứa hàm lượng nước cao cùng lượng carbohydrate lành mạnh, đây chính là "trạm tiếp năng lượng" hoàn hảo cho những ngày đông ảm đạm. Tuy công đoạn gọt vỏ có chút lích kích, phải dùng dao gọt khéo léo hoặc cắt hai đầu rồi mới xoay tròn, nhưng thành quả nhận được những viên ngọc trắng trẻo, giòn rụm thì hoàn toàn xứng đáng.

Những bản hòa ca thanh mát: Từ nước mía đến ăn sống nguyên bản

Nếu bạn là người yêu thích sự tối giản, cách thưởng thức củ năng tuyệt vời nhất chính là ăn sống. Sau khi rửa trôi hết lớp bùn đất, gọt sạch vỏ, những củ năng trắng bóc nằm gọn trong đĩa sứ như mời gọi. Đây là cách giữ trọn vẹn nhất hương vị nguyên bản và hàm lượng dinh dưỡng. Nó không chỉ là món tráng miệng giải ngấy sau những bữa tiệc cuối năm đầy dầu mỡ, mà còn là món ăn vặt "healthy" thay thế cho bánh kẹo ngọt, giúp bạn vui miệng mà chẳng lo tăng cân.

Nhưng nếu muốn "nâng cấp" sự chiều chuộng dành cho cơ thể, hãy thử nấu món nước mía lau củ năng. Đây là thức uống kinh điển của các bà mẹ mỗi khi trời trở gió. Chỉ cần vài khúc mía róc vỏ, một nắm củ năng, thêm chút rễ tranh hoặc vài lát cà rốt, thả tất cả vào nồi nước đun sôi bùng rồi hạ lửa liu riu tầm một tiếng. Điều kỳ diệu là bạn chẳng cần thêm một hạt đường nào cả. Vị ngọt lịm của mía quyện với cái thanh tao của củ năng tạo nên thứ nước màu vàng mơ sóng sánh, uống đến đâu cảm thấy cơ thể được tưới mát đến đó, từ cổ họng trôi tuột xuống dạ dày, dịu dàng và êm ái vô cùng.

Chuyện của những món mặn: Khi củ năng làm "nhân vật phụ" xuất sắc

Đừng nghĩ củ năng chỉ dành cho những món ngọt. Trong gian bếp của những người sành ăn, củ năng là "vũ khí bí mật" để nâng tầm các món thịt. Hãy thử tưởng tượng món Thịt viên (Xíu mại) hoặc chả giò mà xem. Thông thường, thịt nhiều sẽ gây ngán, nhưng chỉ cần băm nhỏ củ năng trộn vào nhân thịt, câu chuyện sẽ hoàn toàn khác.

Khi nhai viên thịt mềm mọng, thi thoảng răng chạm vào những hạt lựu củ năng giòn sần sật, nước ngọt từ củ tứa ra hòa quyện với vị béo của thịt trứng, tạo nên một bản giao hưởng kết cấu thú vị vô cùng. Củ năng ở đây đóng vai trò cân bằng, giúp món thịt trở nên thanh thoát, ăn hoài không ngán, hấp dẫn đến mức lũ trẻ trong nhà cũng phải tranh nhau.

Và nếu một chiều đi làm về muộn, muốn có một món chay thanh đạm nhưng vẫn đưa cơm, hãy làm món Củ năng xào mộc nhĩ. Chỉ mất vài phút để củ năng thái lát gặp gỡ mộc nhĩ (nấm mèo) trên chảo lửa lớn. Thêm vài lát ớt sừng đỏ cho đẹp mắt, nêm chút muối và đường. Đĩa xào nóng hổi bốc khói nghi ngút, ăn vào thấy giòn của nấm, ngọt của năng, đơn giản mà thấm thía vị ngon của rau củ tự nhiên.

Biến tấu cuối tuần: Từ quà vặt tuổi thơ đến món bánh trứ danh

Có một cách ăn củ năng gợi nhớ ký ức tuổi thơ của rất nhiều người, đó là củ năng chiên. Ngày xưa thì nhúng bột chiên ngập dầu, lớp vỏ giòn rụm bên ngoài ôm lấy miếng củ năng nóng hổi bên trong. Còn ngày nay, để tốt cho sức khỏe hơn, các chị em chọn dùng nồi chiên không dầu. Chỉ cần phết một lớp dầu mỏng, set nhiệt 180 độ trong khoảng 15 phút. Củ năng nướng kiểu này bề mặt hơi dai dai, co lại một chút, nhưng bên trong vẫn giữ được độ ẩm và vị ngọt cô đặc hơn, ăn rất lạ miệng.

Cuối cùng, không thể không nhắc đến "vedette" của các món tráng miệng: Bánh củ năng. Đây là món điểm tâm trứ danh của ẩm thực Quảng Đông (Trung Quốc) nhưng rất được lòng người Việt. Bột năng, đường phèn, nước và củ năng thái hạt lựu được khuấy trùng cẩn thận rồi đem hấp. Khi chín, bánh trong veo nhìn thấy rõ từng miếng nhân lấm tấm bên trong. Đợi bánh nguội, cắt thành từng miếng vuông vức, có thể ăn ngay để cảm nhận độ dẻo dai, núng nính, hoặc đem chiên sơ cho xém cạnh thơm lừng. Cắn một miếng bánh, vừa dẻo vừa giòn, ngọt dịu dàng, nhâm nhi cùng tách trà nóng ngày đông thì quả là thú vui tao nhã không gì sánh bằng.

Từ một cốc nước mát lành, một viên thịt, cho đến miếng bánh dẻo thơm, củ năng nhỏ bé vậy mà mang đến bao nhiêu bất ngờ cho mâm cơm gia đình. Mùa đông này, đừng để căn bếp của bạn vắng bóng loại củ "xấu mã mà tốt tính" này nhé. Hãy để vị ngọt thanh khiết của nó xua tan đi những mệt mỏi, hanh hao, mang lại sự cân bằng và tươi mới cho cả gia đình.