Bệnh hô hấp nghề nghiệp: Dễ mắc, khó chữa!
Ở nước ta, các bệnh hô hấp nghề nghiệp đã được công nhận gồm: viêm phổi mãn tính, bụi phổi silic, suyễn nghề nghiệp...
Ở VN, các bệnh hô hấp nghề nghiệp, đặc biệt là bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có tỉ lệ mắc rất cao. Ý kiến của bà thế nào về nhận định này?
- PGS-TS-BS Lê Thị Tuyết Lan, Chủ tịch Hội Hô hấp TPHCM: Trong cơ thể, phổi là cơ quan hứng chịu nhiều nhất những chất ô nhiễm trong môi trường. Những bệnh lý của đường hô hấp do nghề nghiệp đã được biết đến từ lâu. Ở nước ta, Chính phủ đã công nhận các bệnh hô hấp nghề nghiệp như viêm phổi mãn tính, bụi phổi silic, suyễn nghề nghiệp...
Khảo sát nghiên cứu trong vòng 10 năm qua của tôi cho thấy công nhân sản xuất ở nhiều lĩnh vực như sản xuất thép, nhựa plastic, trồng và sơ chế cao su, pin ắc-quy, sản xuất dây thun... đều mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính với tỉ lệ rất cao.
Bà có thể cung cấp những số liệu cụ thể để chứng minh?
- Chẳng hạn như tần suất mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính chung của người VN hiện đã là 6,7%. Riêng tỉ lệ công nhân mắc bệnh này trong ngành thép là 13%, thủy tinh 21%, nhựa 28%, trồng và sơ chế cao su 13,4%, sản xuất pin và ắc-quy là 12,4%.
Khả năng điều trị các bệnh hô hấp nghề nghiệp ra sao?
- Bệnh hô hấp nghề nghiệp là hậu quả của sự phơi nhiễm với hạt, khí độc hại trên người có cơ địa nhạy cảm. Tất cả các loại bệnh này đều thuộc loại rất dễ mắc nếu không có các biện pháp dự phòng tích cực; khi mắc rồi thì khó chữa làm cho người lao động mất khả năng lao động, một số bệnh trong đó có thể gây tử vong. Những bệnh này cũng thường không hồi phục hoàn toàn do đó việc phòng ngừa, phát hiện sớm để kịp thời can thiệp là rất quan trọng.
Bệnh hô hấp nghề nghiệp thường diễn tiến âm thầm, sau nhiều năm mới bộc lộ triệu chứng nên đa số người bệnh không biết để tự bảo vệ sức khỏe của mình. Trong đó, bệnh bụi phổi silic là nguy hiểm và thường gặp nhất. Bệnh nhân mắc bệnh này tử vong thường là do biến chứng của bệnh như lao, viêm phổi, viêm mủ màng phổi, tràn khí màng phổi, khí thủng phổi, hoại tử vô khuẩn, suy tim, tổn thương mạch vành...
Mang khẩu trang để bảo vệ sức khỏe hô hấp khi làm việc trong môi trường độc hại
Vậy những biện pháp nào cần phải được quan tâm để phòng ngừa?
- Theo quy định của Nhà nước, công nhân làm việc trong môi trường ô nhiễm phải được khám hô hấp chuyên sâu định kỳ. Vấn đề cần đặt ra trước tiên là kiểm soát môi trường lao động và sử dụng các dụng cụ bảo hộ lao động.
Đây là hai biện pháp cơ bản trong phòng ngừa. Biện pháp thứ ba là tầm soát phát hiện và điều trị sớm người mắc bệnh. Đây là khâu đang rất yếu vì khám hô hấp phải cần đến ba việc: khám hỏi bệnh, chụp phim phổi và làm hô hấp ký.
Trong đó, hô hấp ký phát hiện sớm sự nghẽn tắc đường dẫn khí (loại bệnh phổi thông thường nhất - PV) nhưng do cần chi phí, thời gian nên hầu hết các doanh nghiệp chưa quan tâm sử dụng. Cần bắt buộc có xét nghiệm này mỗi khi khám hô hấp.
Việc tầm soát và phòng ngừa đang gặp những khó khăn gì?
- Thực tế hiện nay, việc chăm sóc sức khỏe cho người lao động đang bị xem nhẹ, người sử dụng lao động chưa có sự quan tâm đúng mức. Rất nhiều nơi công nhân làm việc ở những nơi độc hại mà không hiểu biết gì về môi trường làm việc độc hại, khi phát hiện mắc bệnh thì bệnh đã quá nặng, điều trị rất khó khăn mà lại tốn kém.
Bệnh hô hấp nghề nghiệp là loại bệnh nghề nghiệp phổ biến nhất, số lượng công nhân mắc bệnh ngày càng tăng nên đòi hỏi phải phát triển mạng lưới chăm sóc sức khỏe hô hấp.
Cách ly môi trường ô nhiễm khi mắc bệnh
Theo PGS-TS-BS Lê Thị Tuyết Lan, để điều trị sớm bệnh hô hấp nghề nghiệp, việc đầu tiên là các doanh nghiệp phải tạo điều kiện cho những công nhân mắc bệnh ngừng tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
Việc điều trị thường kéo dài nên công nhân mắc bệnh phải được theo dõi định kỳ và giúp đỡ kịp thời. Công nhân mắc bệnh phải được nghỉ việc để điều trị.
Việc giám định sức khỏe hô hấp phải được tiến hành theo tiêu chuẩn quốc tế, quy trình giám định này đòi hỏi làm hô hấp ký và đo khả năng khuếch tán của phổi. Kết quả giám định mà không dựa trên hai xét nghiệm này thì sẽ không chính xác.
- PGS-TS-BS Lê Thị Tuyết Lan, Chủ tịch Hội Hô hấp TPHCM: Trong cơ thể, phổi là cơ quan hứng chịu nhiều nhất những chất ô nhiễm trong môi trường. Những bệnh lý của đường hô hấp do nghề nghiệp đã được biết đến từ lâu. Ở nước ta, Chính phủ đã công nhận các bệnh hô hấp nghề nghiệp như viêm phổi mãn tính, bụi phổi silic, suyễn nghề nghiệp...
Khảo sát nghiên cứu trong vòng 10 năm qua của tôi cho thấy công nhân sản xuất ở nhiều lĩnh vực như sản xuất thép, nhựa plastic, trồng và sơ chế cao su, pin ắc-quy, sản xuất dây thun... đều mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính với tỉ lệ rất cao.
Bà có thể cung cấp những số liệu cụ thể để chứng minh?
- Chẳng hạn như tần suất mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính chung của người VN hiện đã là 6,7%. Riêng tỉ lệ công nhân mắc bệnh này trong ngành thép là 13%, thủy tinh 21%, nhựa 28%, trồng và sơ chế cao su 13,4%, sản xuất pin và ắc-quy là 12,4%.
Khả năng điều trị các bệnh hô hấp nghề nghiệp ra sao?
- Bệnh hô hấp nghề nghiệp là hậu quả của sự phơi nhiễm với hạt, khí độc hại trên người có cơ địa nhạy cảm. Tất cả các loại bệnh này đều thuộc loại rất dễ mắc nếu không có các biện pháp dự phòng tích cực; khi mắc rồi thì khó chữa làm cho người lao động mất khả năng lao động, một số bệnh trong đó có thể gây tử vong. Những bệnh này cũng thường không hồi phục hoàn toàn do đó việc phòng ngừa, phát hiện sớm để kịp thời can thiệp là rất quan trọng.
Bệnh hô hấp nghề nghiệp thường diễn tiến âm thầm, sau nhiều năm mới bộc lộ triệu chứng nên đa số người bệnh không biết để tự bảo vệ sức khỏe của mình. Trong đó, bệnh bụi phổi silic là nguy hiểm và thường gặp nhất. Bệnh nhân mắc bệnh này tử vong thường là do biến chứng của bệnh như lao, viêm phổi, viêm mủ màng phổi, tràn khí màng phổi, khí thủng phổi, hoại tử vô khuẩn, suy tim, tổn thương mạch vành...
Vậy những biện pháp nào cần phải được quan tâm để phòng ngừa?
- Theo quy định của Nhà nước, công nhân làm việc trong môi trường ô nhiễm phải được khám hô hấp chuyên sâu định kỳ. Vấn đề cần đặt ra trước tiên là kiểm soát môi trường lao động và sử dụng các dụng cụ bảo hộ lao động.
Đây là hai biện pháp cơ bản trong phòng ngừa. Biện pháp thứ ba là tầm soát phát hiện và điều trị sớm người mắc bệnh. Đây là khâu đang rất yếu vì khám hô hấp phải cần đến ba việc: khám hỏi bệnh, chụp phim phổi và làm hô hấp ký.
Trong đó, hô hấp ký phát hiện sớm sự nghẽn tắc đường dẫn khí (loại bệnh phổi thông thường nhất - PV) nhưng do cần chi phí, thời gian nên hầu hết các doanh nghiệp chưa quan tâm sử dụng. Cần bắt buộc có xét nghiệm này mỗi khi khám hô hấp.
Việc tầm soát và phòng ngừa đang gặp những khó khăn gì?
- Thực tế hiện nay, việc chăm sóc sức khỏe cho người lao động đang bị xem nhẹ, người sử dụng lao động chưa có sự quan tâm đúng mức. Rất nhiều nơi công nhân làm việc ở những nơi độc hại mà không hiểu biết gì về môi trường làm việc độc hại, khi phát hiện mắc bệnh thì bệnh đã quá nặng, điều trị rất khó khăn mà lại tốn kém.
Bệnh hô hấp nghề nghiệp là loại bệnh nghề nghiệp phổ biến nhất, số lượng công nhân mắc bệnh ngày càng tăng nên đòi hỏi phải phát triển mạng lưới chăm sóc sức khỏe hô hấp.
Cách ly môi trường ô nhiễm khi mắc bệnh
Theo PGS-TS-BS Lê Thị Tuyết Lan, để điều trị sớm bệnh hô hấp nghề nghiệp, việc đầu tiên là các doanh nghiệp phải tạo điều kiện cho những công nhân mắc bệnh ngừng tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
Việc điều trị thường kéo dài nên công nhân mắc bệnh phải được theo dõi định kỳ và giúp đỡ kịp thời. Công nhân mắc bệnh phải được nghỉ việc để điều trị.
Việc giám định sức khỏe hô hấp phải được tiến hành theo tiêu chuẩn quốc tế, quy trình giám định này đòi hỏi làm hô hấp ký và đo khả năng khuếch tán của phổi. Kết quả giám định mà không dựa trên hai xét nghiệm này thì sẽ không chính xác.