Xấu máu vì dư mỡ
Trong máu, phần lớn mỡ “lưu thông” dưới dạng triglyceride và cholesterol.
Với một nồng độ hợp lý, cholesterol là thành phần rất quan trọng trong cơ thể, góp phần xây dựng màng tế bào, tạo các nội tiết tố và là thành phần chính của muối mật – chất giúp cơ thể hấp thu chất béo ăn vào. Tuy nhiên, nếu cholesterol trong cơ thể nhiều hơn mức cần thiết, sẽ gây ra những bệnh lý không mong muốn.
 Rau, củ, quả, và trái cây là nguồn cung cấp chất xơ quan trọng, giúp ổn định mỡ trong máu. |
Dựa vào cấu trúc và chức năng, cũng như từ các nghiên cứu, người ta phân loại mỡ trong máu thành hai nhóm: nhóm có lợi: HDL-cholesterol: giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch; nhóm có hại: LDL- cholesterol, VLDL cholesterol, cholesterol toàn phần và triglyceride: làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
Thế nào là rối loạn mỡ trong máu?
Rối loạn mỡ trong máu, còn gọi là rối loạn lipid máu, là tình trạng gia tăng các thành phần chất béo có hại hoặc giảm các thành phần chất béo có lợi trong máu, hoặc cả hai. Bệnh ngày càng phổ biến và là yếu tố nguy cơ thúc đẩy một số bệnh nguy hiểm: xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, cao huyết áp hoặc đái tháo đường. Nhiều nghiên cứu cho thấy mối tương quan chặt chẽ giữa nồng độ cholesterol hoặc triglyceride trong máu với bệnh lý tim mạch.
Nguyên nhân đa phần liên quan đến lối sống (hút thuốc lá, ít vận động) và chế độ ăn (ăn nhiều chất béo có nguồn gốc động vật, uống rượu bia…) cũng như một số bệnh lý (thừa cân, đái tháo đường).
Chế độ ăn cho người rối loạn mỡ máu
Tổng năng lượng: Nên ăn vừa đủ nhu cầu. Với người béo phì, việc giảm cân là rất cần thiết. Mức năng lượng trung bình của một người bình thường khoảng 25 – 35kcal/kg/ngày, tuỳ mức vận động.
|
Cholesterol có trong máu đến từ hai nguồn – Ngoại sinh: gần 1/3 lượng cholesterol lưu hành trong cơ thể trực tiếp đến từ thức ăn hàng ngày như thịt động vật, chất béo có nguồn gốc động vật: thịt mỡ, sữa, phômai, trứng, nội tạng động vật. – Nội sinh: 2/3 còn lại được sản xuất từ gan. Cơ thể tổng hợp từ những chất dinh dưỡng khác như chất bột đường, đạm, chất béo có nguồn gốc thực vật... Điều này giải thích vì sao một số người ăn hạn chế chất béo, nội tạng động vật, trứng..., hoặc những người ăn chay, người không béo phì vẫn có khả năng rối loạn mỡ máu. |
Cũng cần quan tâm lượng cholesterol trong thực phẩm: theo khuyến cáo của bộ Y tế thì lượng cholesterol trong chế độ ăn hàng ngày nên dưới 300mg ở người bình thường, dưới 200mg ở người bị rối loạn mỡ máu và có nguy cơ bệnh tim mạch.
Chất đạm: Theo khuyến cáo của bộ Y tế, lượng đạm trong khẩu phần ăn nên chiếm 12 – 18% tổng năng lượng và bao gồm cả đạm động vật (thịt, cá trứng…) và đạm thực vật (họ đậu, gạo, khoai…) Đạm thực vật, đặc biệt từ họ đậu (đậu nành) có hiệu quả làm giảm nguy cơ của rối loạn mỡ máu.
Tóm lại, một chế độ ăn hợp lý và cân đối, một lối sống năng động và lành mạnh, hạn chế các thói quen xấu sẽ giảm thiểu các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến việc chuyển hoá, tổng hợp các chất béo trong máu dẫn đến rối loạn mỡ máu.
Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM