Trẻ tự kỷ bị từ chối lên máy bay gây tranh cãi: Quyết định vội vàng và sự tổn thương những hành khách "đặc biệt"

Chiều ngày 1/4, hai người mẹ cùng con mình bị chứng tự kỷ đã đến sân bay Đại Lý (Trung Quốc) để làm thủ tục lên chuyến bay của hãng China Eastern Airlines đến Tây An. Họ đã thông báo tình trạng của các con cho nhân viên sân bay với hy vọng được hỗ trợ qua cổng ưu tiên. Tuy nhiên, sau nhiều giờ chờ đợi, họ lại nhận được thông báo bị từ chối vận chuyển từ phía tổ bay. Sau khi lên tiếng phản đối, họ được sắp xếp lên chuyến bay tiếp theo và đến được Tây An, nhưng vụ việc gây ra làn sóng tranh luận trên nhiều diễn đàn về quy định vận chuyển hành khách đặc biệt.

Nhiều ý kiến cho rằng, hành khách mắc chứng tự kỷ, tăng động, hội chứng Down khi sử dụng vận tải hàng không thường phải đối mặt với nhiều vấn đề, dù có sự hỗ trợ từ người nhà. Họ có thể được chăm sóc chu đáo, nhưng cũng có thể bị từ chối vận chuyển một cách thiếu tế nhị, như trường hợp của 2 đứa trẻ kể trên. Mỗi hãng hàng không, mỗi sân bay, thậm chí mỗi tổ bay của cùng một hãng hàng không dường như đều có cách xử lý riêng. Không có tiêu chuẩn thống nhất nào cho việc phục vụ hành khách đặc biệt.

Trong trường hợp cụ thể tại Đại Lý, lý do từ chối vận chuyển mà tổ bay đưa ra là lo ngại ảnh hưởng đến hành khách khác. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, lý do này không thuyết phục. Hai hành khách tự kỷ này trên chuyến bay sau đó không hề gây rối cho ai, cũng không ảnh hưởng đến an toàn bay. Trong quá trình làm thủ tục, kể cả trong lúc chờ đợi phản hồi từ tổ bay, họ đều rất yên lặng, không hề ồn ào. Việc tổ bay đưa ra quyết định từ chối vận chuyển dựa trên định kiến mà không hề gặp mặt, trao đổi trực tiếp là quá vội vàng.

Một số chuyên gia trong ngành hàng không phỏng đoán, sự việc từ chối vận chuyển này có thể xuất phát từ vấn đề giao tiếp nội bộ. Thông thường, tổ bay không nắm được thông tin cá nhân của hành khách. Nếu phía sân bay không nói rõ, tổ bay dễ đưa ra phán đoán sai lầm. Một trong những điều khiến hai người mẹ bức xúc sau khi bị từ chối vận chuyển là việc sân bay không cung cấp thêm thông tin về các con của họ cho tổ bay. Tuy nhiên, sân bay cũng có lý lẽ riêng, tóm lại, hành khách bị loại ra khỏi quy trình xử lý.

Sau khi sự việc gây xôn xao, hãng China Eastern Airlines cho biết sẽ tiến hành điều tra. Nguyên nhân cụ thể sẽ được làm rõ sau. Dù nguyên nhân là gì, đối với những hành khách đặc biệt này, sân bay hoặc hãng hàng không cần có quy trình vận hành thống nhất, xác định rõ ranh giới của việc từ chối vận chuyển.

Sau khi sự việc từ chối vận chuyển này xảy ra, những phụ huynh có con em tương tự chắc chắn sẽ lo lắng và không biết phải làm thế nào. Họ có thể sẽ không thông báo tình trạng thực tế của con cho sân bay hoặc tổ bay mà trực tiếp đưa con lên máy bay. Như trường hợp của hai cặp mẹ con trong bài báo, khi từ Tây An trở về Thượng Hải, họ đã không yêu cầu hỗ trợ qua cổng ưu tiên mà lặng lẽ đi qua cổng dành cho hành khách thường xuyên và đến nơi an toàn.

Khi chưa có quy định thống nhất, việc phụ huynh lựa chọn cách “im lặng” là giải pháp thiết thực và đỡ phiền phức hơn. Nhưng như vậy đồng nghĩa với việc chuyển giao sự bất định sang cho tổ bay và các hành khách khác. Trong trường hợp có hành khách tự kỷ “lọt” qua thủ tục, bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn, rung lắc và không gian chật hẹp trên máy bay dẫn đến rối loạn cảm xúc, mất kiểm soát hành vi, thì tất cả mọi người trên máy bay đều phải gánh chịu hậu quả.

Tất nhiên, phần lớn người tự kỷ sau khi được can thiệp hành vi đúng cách đều có thể tuân thủ các quy tắc xã hội. Trong nhiều trường hợp, việc hãng hàng không từ chối vận chuyển xuất phát từ định kiến và thiếu hiểu biết. Việc ban hành quy định dịch vụ thống nhất và khả thi không chỉ giúp làm rõ tiêu chuẩn từ chối vận chuyển mà còn giúp nhân viên hãng hàng không hiểu hơn về những hành khách đặc biệt, tránh những nỗi sợ hãi và lo lắng không đáng có.