Đại tướng Võ Nguyên Giáp và câu chuyện bình dị về gia đình

Lần đầu tiên Đại Tướng Võ Nguyên Giáp gặp bà Nguyễn Thị Quang Thái là năm 1929, trên một chuyến xe lửa hành trình Hà Nội - Huế. Khi đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp được Tổng bộ Việt Minh cử đi công tác. Mục đích của chuyến đi là để hợp nhất Đảng Tân Việt với Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội và Việt Nam Cộng sản đảng. 

Bà Nguyễn Thị Quang Thái lúc đó mặc áo dài, tóc để xõa, da trắng hồng, đôi mắt đen láy thông minh. Ấn tượng của Đại tướng lúc bấy giờ rất đậm nét về cô nữ sinh gốc Hà Nội ấy. Về phần cô nữ sinh Quang Thái, trong lần gặp đầu tiên đã ngồi im không trò chuyện gì vì cho Võ Nguyên Giáp là một chàng thư sinh “công tử bột”. Chỉ đến khi nghe người thanh niên ấy tự giới thiệu là nhà báo thì cô mới dịu lòng và bắt chuyện.

Tình yêu giữa hai người bắt đầu nảy nở từ những lý tưởng chung về cuộc cách mạng giải phóng dân tộc. Sau đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp kết hôn với bà Nguyễn Thị Quang Thái. Khi đó bà ở tuổi 20. Một thời gian dài sau đó, bà Quang Thái sinh con gái đầu lòng, đặt tên là Hồng Anh. 

Vào cuối năm 1939, thực dân Pháp khủng bố mạnh. Lúc này, người chiến sĩ cách mạng Võ Nguyên Giáp phải rút vào hoạt động bí mật. Sau đó ông được cử sang Trung Quốc hoạt động.

Trước sự phân vân, lo lắng vì hai vợ chồng không thể cùng nhau khi con gái Hồng Anh còn quá nhỏ, bà Quang Thái đã động viên chồng: “Đây là một thời cơ lớn, trên đã muốn anh thoát ly thì anh nên quyết tâm. Mẹ con em tự lo được mà. Chờ con lớn thêm chút nữa em gửi con cho ông bà nuôi, em sẽ đi sau”. Cả hai vợ chồng bà Quang Thái không ngờ đó là cuộc chia ly vĩnh viễn giữa hai người.

Năm 1942, bà Quang Thái bị bắt và bị kết án 16 năm tù. Trong thời gian bị giam giữ, bà thường xuyên bị tra tấn nhưng vẫn kiên trung không tiết lộ thông tin của tổ chức. Năm 1944 bà Quang Thái mất do kiệt sức khi chăm sóc bệnh nhân trong nhà lao Hỏa Lò và bị nhiễm phong hàn.

Do điều kiện phải hoạt động bí mật nên mọi thông tin về việc bà Quang Thái bị bắt, Đại tướng Võ Nguyên Giáp không hề hay biết. Chỉ đến khi trở về nước và tham dự hội nghị Hội nghị quân sự cách mạng Bắc kỳ họp tại Hiệp Hòa (Bắc Giang) vào tháng 4/1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp mới nhận được tin dữ.

Khi nghe tin người vợ yêu thương đã hy sinh, người Đội trưởng Đội Tuyên truyền Giải phóng quân Võ Nguyên Giáp bàng hoàng đi sang buồng bên, bỏ dở cuộc họp… 

Nói về tình cảm của cha dành cho mẹ, cố Giáo sư Nguyễn Hồng Anh từng chia sẻ: “Thời gian họ ở bên nhau không dài lắm nhưng bằng tất cả sự trải nghiệm và sự nhạy cảm của mình, tôi hiểu mối liên hệ giữa Ba Mẹ là thiêng liêng và bền chặt”; “Đó là một vị trí thiêng liêng và độc nhất vô nhị… Điều đáng nói là, vong linh của mẹ được yên lòng về cuộc sống của ba khi vắng bóng bà”.

Trải qua hơn 65 năm chung sống với nhiều lo toan bận rộn, nhưng những kỷ niệm đầu tiên ấy không bao giờ phai trong tâm trí người vợ thứ 2 của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - bà Đặng Bích Hà (con gái của Giáo sư Đặng Thai Mai).

Qua lời kể của những người thân thiết với gia đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp thì bà Đặng Bích Hà là một người phụ nữ cư xử rất khéo léo và đúng mực. Bà cũng được đánh giá là người vợ, người mẹ tần tảo, hết mực chiều chồng, yêu con.

Khi chia sẻ với báo chí về mối nhân duyên giữa mình và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, bà Bích Hà từng kể: Khi bà mới 6 hay 7 tuổi thì chiều nào ông cũng chở cô bé lí lắt ngày ấy là bà đi cùng. Nhưng rồi một hôm bỗng dưng ông nói với bà: “Anh sẽ cưới Hà bằng một đĩa xôi và một con gà”. Và không ai có thể ngờ câu nói đùa hôm ấy hơn mười năm sau đó trở thành sự thật.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp biết và gắn bó với Đặng Bích Hà khi bà còn là một cô bé tinh nghịch, rất bướng bỉnh. Trong suốt thời gian hoạt động và làm việc từ 1931-1941 tại Vinh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp sống tại nhà của Giáo sư Đặng Thai Mai. Lúc nào ông cũng xem cô bé Bích Hà như một người em nhỏ nên rất cưng chiều và chăm bẵm.

Sau này, khi Đặng Bích Hà ra Hà Nội, những lần chờ cô đằng sau xe từ sân tập võ về, ông vẫn thường kể cho cô nghe về người con gái ông yêu - bà Quang Thái… Quãng thời gian sau đó, ông kết hôn với bà Quang Thái và ra ở riêng. Sau đó ông sang Trung Quốc hoạt động. Về phần Đặng Bích Hà, cô theo trường tản cư vào Thanh Hóa, mãi năm 1945 mới trở lại Hà Nội. 

Trong suốt khoảng thời gian 10 năm ấy, tình cảm giữa hai anh em Võ Nguyên Giáp và Đặng Bích Hà ngày càng gắn bó. Đó là tình cảm trong sáng của người em gái với người anh trai. Từng bước trưởng thành của cô Bích Hà đều được Võ Nguyên Giáp dõi theo và luôn ở bên cạnh làm người động viên giúp đỡ. Không ai, kể cả bản thân cô và Võ Nguyên Giáp nghĩ rằng một ngày nào đó họ sẽ là vợ chồng.

Năm 1945, khi hai người gặp lại nhau cũng là lúc Võ Nguyên Giáp đang phải gánh chịu một sự mất mát lớn, khi biết tin người vợ thân yêu hi sinh trong nhà lao Hỏa Lò.

Từ sự kính phục và lòng quý mến, giờ đây cô tiểu thư Bích Hà lại có thêm một tình thương yêu, cô muốn được cùng ông chia sẻ mọi khó khăn, mất mát trong cuộc sống và được cùng ông đi trên một con đường, được cùng nắm tay ông vượt qua mọi khó khăn sóng gió của cuộc đời.

Vào cuối năm 1946, gia đình cụ Đặng Thai Mai đã đồng ý tổ chức lễ cưới cho Võ Nguyên Giáp và Đặng Bích Hà. Đám cưới của hai người được tổ chức rất giản dị, chỉ có gia đình nhà gái và 1 vị khách mời duy nhất.

Với Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong suốt chặng đường dài từ sau Cách Mạng Tháng Tám đến nay, bà Bích Hà vẫn luôn bên cạnh động viên ông với tâm hồn bình thản qua những lời giản dị và lạc quan. Sau này khi các con đã trưởng thành, trong những bữa cơm gia đình Đại tướng thường nói: “Ba rất tin tưởng ở mẹ các con, nhờ có mẹ mà ba mới có thể yên tâm công tác”.

Trong những năm tháng Đại tướng bị bệnh, bà Đặng Bích Hà cùng các con cháu vẫn thường xuyên vào viện thăm. Ngay kể cả với người con riêng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp là Giáo sư Võ Hồng Anh, bà cũng chăm sóc rất chu đáo và đối xử công bằng như với 4 người con ruột khác. Tình cảm giữa Đại tướng và bà không chỉ bằng lời mà bằng ánh mắt, bằng sự thấu hiểu, thương yêu lẫn nhau. 

Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày kỉ niệm ngày cưới, dù bận rộn cỡ nào thì Đại tướng vẫn ghi nhớ và nhờ con gái mua một bó hoa hồng nhung để tặng cho người vợ nặng nghĩa tình.