Rủi ro từ những hội nhóm chơi hụi, họ trên mạng xã hội

Chơi hụi, hay còn gọi là họ, biêu, phường, là một hình thức giao dịch tài sản theo tập quán, dựa trên sự thỏa thuận của một nhóm người. Tuy nhiên, thời gian qua, tình trạng vỡ hụi đã trở thành vấn đề nóng, đặc biệt với sự xuất hiện của các nhóm hụi online. Những hình thức này không chỉ gây thiệt hại tài chính cho người tham gia mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh trật tự xã hội.

Một trường hợp điển hình là câu chuyện của một phụ nữ tham gia dây hụi trực tuyến với 15 người, mỗi ngày chuyển khoản 500.000 đồng. Tin vào lời hứa hẹn của chủ hụi – một người tự nhận là uy tín, trả lãi cao và đúng hẹn – chị đã mất trắng số tiền góp trong 4 tháng. Đến ngày rút hụi, nhóm chơi lẫn chủ hụi đều biến mất không dấu vết, khiến chị mất toàn bộ 60 triệu đồng.

Thiếu tá Phạm Thành Đông, Điều tra viên Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh Hải Dương, chỉ ra rằng các nhóm hụi online thường do kẻ lừa đảo điều hành. Chủ hụi sử dụng tài khoản ảo, tạo ra các thành viên giả trong nhóm và cung cấp biên lai chuyển tiền, trả lãi giả để tạo lòng tin. Những người chơi không tìm hiểu kỹ thông tin, thậm chí rủ thêm bạn bè, người thân tham gia, vô tình tiếp tay cho kẻ gian lừa đảo hàng loạt.

Rủi ro không chỉ đến từ hụi online mà còn xuất hiện trong các nhóm chơi hụi truyền thống. Điển hình là vụ vỡ hụi hơn 10 tỷ đồng tại huyện Bình Giang, Hải Dương, với chủ hụi là Chủ tịch Hội Phụ nữ xã. Một nạn nhân cho biết, dù đã kiện và cơ quan chức năng đang điều tra, việc thu hồi số tiền hơn 100 triệu đồng của chị vẫn chưa có tiến triển.

Siết quy định pháp lý để ngăn ngừa vỡ hụi

Hoạt động góp vốn dưới hình thức hụi họ, biêu phường đã được quy định cụ thể trong Bộ luật Dân sự và các nghị định của Chính phủ, như Nghị định 19, nhằm quản lý và bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia. Các quy định pháp luật như lãi suất không vượt quá 20%/năm hay yêu cầu báo cáo chính quyền khi dây hụi có giá trị lớn hơn 100 triệu đồng đã được đưa ra. Tuy nhiên, tình trạng vỡ hụi vẫn xảy ra với tần suất đáng báo động, đặt ra nhu cầu cấp thiết về các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.

Tại xã Thái Học, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương, các buổi phát thanh tuyên truyền về phòng ngừa vỡ hụi được thực hiện thường xuyên. Theo bà Trương Thị Ngọc Loan, Phó Chủ tịch xã, chính quyền đã giao nhiệm vụ cho trưởng thôn và các cán bộ an ninh cơ sở quản lý ngay cả những dây hụi quy mô nhỏ. Với các dây hụi có số tiền góp vượt ngưỡng 100 triệu đồng, xã yêu cầu người chơi phải kê khai và đăng ký, đảm bảo hạn chế rủi ro.

Thiếu tá Phạm Thành Đông, Điều tra viên Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Hải Dương, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc minh bạch trong giao dịch hụi. Người dân nên yêu cầu chủ hụi lập biên bản, công chứng văn bản thỏa thuận về số thành viên tham gia, mức tiền đóng và mức lãi suất. Việc chủ hụi thường xuyên công bố danh sách các thành viên cũng là cách để tránh gian lận.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, các quy định hiện tại vẫn mang tính thụ động, phụ thuộc vào sự tự giác của người dân trong việc báo cáo dây hụi. Thực tế, người dân thường giữ bí mật khi chơi hụi, tạo điều kiện cho các dây hụi lớn tích lũy rủi ro mà không được giám sát. Pháp luật hiện chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý việc không báo cáo, dẫn đến tâm lý chủ quan và tình trạng dây hụi bùng nổ dẫn đến vỡ.

Ngoài ra, với những trường hợp chủ hụi có ý đồ chiếm đoạt từ đầu, họ thường cố tình tạo ra các tình huống vỡ hụi với lý do khách quan để tránh bị xử lý hình sự. Đây là lỗ hổng lớn cần được khắc phục bằng các chế tài mạnh tay hơn, đảm bảo răn đe các đối tượng lợi dụng lỗ hổng pháp luật để trục lợi.

Trong các vụ vỡ hụi, với những chủ hụi có ý đồ chiếm đoạt tiền ngay từ đầu, thường cố tình tạo ra vỡ hụi với những lý do khách quan.. Mục đích là để trốn tránh bị xử lý hình sự về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đây cũng là 1 vấn đề cần nhận diện và xử lý để khắc phục thực trạng chế tài xử phạt quá nhẹ, các đối tượng lừa đảo sẵn sàng gây ra vỡ hụi.