Những câu hỏi về phương pháp chữa trị vi rút Ebola
Hãng tin CNN đặt ra chín câu hỏi lớn về liệu pháp chữa trị vi rút Ebola sau khi hai bác sĩ Mỹ bình phục và xuất viện.
Bác sĩ Kent Brantley và Nancy Writebol đều được đưa về bệnh viện ĐH Emory ở Atalanta để chữa trị sau khi nhiễm vi rút Ebola ở Liberia. Cả hai đã xuất hiện trong tuần qua sau khi được điều trị bằng thuốc thử nghiệm ZMapp.
Tuy nhiên ZMapp vẫn chưa phải là loại thuốc chống Eboal được ngành y tế thế giới chính thức thông qua. Dưới đây là những câu hỏi về việc chữa trị cho các bệnh nhân nhiễm vi rút Ebola và những câu trả lời chi tiết nhất, dựa trên các bằng chứng khoa học.
Brantly và Writebol đã khỏi hẳn chưa?
Hầu như đã khỏi. Xét nghiệm cho thấy vi rút Ebola không còn tồn tại trong máu của hai bệnh nhân. Vi rút cũng đã biến mất khỏi dịch cơ thể như mồ hôi, phân… “Vi rút đã rời khỏi cơ thể Nancy, nhưng ảnh hưởng của bệnh đã khiến sức khỏe yếu đi” - ông David Writebol, chồng bà Writebol, cho biết.
Một số bác sĩ cho rằng vi rút Ebola có thể ẩn mình trong dịch âm đạo hoặc tinh dịch nạn nhân trong nhiều tháng. Tuy nhiên chuyên gia bệnh truyền nhiễm Bruce Ribner thuộc bệnh viện ĐH Emory cho biết chưa hề có bằng chứng cho thấy vi rút Ebola lan truyền qua con đường này. Dù vậy, bệnh viện vẫn thảo luận về nguy cơ này với hai bệnh nhân.
Nữ bác sĩ Nancy Writebol, người được chữa trị bằng thuốc ZMapp và khỏi bệnh Ebola - Ảnh: Reuters
Họ đã miễn nhiễm với Ebola?
Các bác sĩ tin rằng việc sống sót sau khi nhiễm vi rút Ebola giúp hai bệnh nhân hoàn toàn miễn nhiễm với vi rút nguy hiểm này. Một số nghiên cứu cho thấy người sống sót có kháng thể trong máu đủ sức bảo vệ trước nguy cơ lây nhiễm lại chính chủng vi rút Ebola từng xâm nhập cơ thể họ, và thậm chí có thể chống chọi các chủng Ebola khác.
Dù vậy, giới y học chưa từng dám mạo hiểm thử nghiệm độ chính xác của lý thuyết này bằng cách đưa Ebola vào cơ thể người sống sót. Hiện khoa học đã phát hiện bốn chủng vi rút Ebola lây nhiễm cho con người. Chủng Zaire là chủng đang gây đại dịch ở Tây Phi.
Ai cũng đã được chữa trị bằng thuốc ZMapp?
Thuốc ZMapp được đưa tới Tây Ban Nha cho một mục sư tên Miguel Pajares, người bị nhiễm vi rút từ Liberia. Ông Pajares qua đời ngày 12-8. Không rõ ông có được điều trị bằng thuốc ZMapp trước khi qua đời hay không. Có vẻ như ZMapp đang giúp ba nhân viên y tế Liberia hồi phục sức khỏe.
“Họ cho thấy những dấu hiệu hồi phục rất khả quan” - Bộ Y tế Liberia khẳng định hồi đầu tuần. Các chuyên gia y tế điều trị cho ba bệnh nhân này cũng đánh giá sự hồi phục của họ là “rất đáng kể”.
Công ty nào sản xuất ZMapp?
Hãng công nghệ sinh học Mapp Biopharmaceutical có trụ sở ở San Diego phát triển thuốc ZMapp. Công ty này được thành lập năm 2003 để nghiên cứu các loại thuốc mới để ngăn chặn và điều trị bệnh truyền nhiễm.
Mapp Bio đã hợp tác với Viện Y tế quốc gia Mỹ (NIH) và Cơ quan Giảm nguy cơ phòng vệ, một cơ quan của quân đội Mỹ, nhằm tìm ra phương pháp chữa trị bệnh Ebola.
ZMapp hoạt động như thế nào?
Kháng thể là các protein được hệ miễn dịch sử dụng nhằm tiêu diệt các tế bào có hại xâm nhập cơ thể. Kháng thể đơn dòng tương tự như kháng thể tự nhiên, nhưng được chế tạo trong phòng thí nghiệm và có khả năng tấn công các bộ phận đặc thù của một tế bào nguy hiểm. Kháng thể đơn dòng được sử dụng để chữa trị nhiều loại bệnh khác nhau.
Thuốc ZMapp là kháng thể đơn dòng từ chuột. Các nhà nghiên cứu cấy vi rút Ebola vào cơ thể chuột. Kháng thể phát sinh từ máu chuột được “thu hoạch” để chế tạo thuốc ZMapp. Tuy nhiên cũng có thể sản xuất ZMapp với protein lấy từ cây thuốc lá.
Trước đó các bác sĩ có biết ZMapp hoạt động hiệu quả trên cơ thể người không?
Không. ZMapp cho thấy kết quả khả quan trên cơ thể khỉ, nhưng trong các thí nghiệm trước đó mới chỉ có tám con khỉ được chữa trị bằng loại thuốc này. Hệ miễn dịch của con người phản ứng khác so với khỉ. Do đó thông thường các hãng dược phải thử nghiệm thuốc trên cơ thể người trước khi chính phủ thông qua loại thuốc đó.
Có cách chữa trị Ebola nào khác không?
Một số loại thuốc thử nghiệm đang được phát triển, nhưng chưa có loại nào tỏ ra hiệu quả trên cơ thể người. Thị trường thuốc chống Ebola khá nhỏ, bởi Ebola là một căn bệnh hiếm gặp, chủ yếu xảy ra ở các nước châu Phi nghèo nàn. Do đó nguồn tài chính hỗ trợ việc nghiên cứu chỉ xuất phát từ các cơ quan chính phủ.
Hồi tháng 3, NIH cung cấp 28 triệu USD trong vòng năm năm cho các nhà nghiên cứu từ 15 tổ chức đang tìm kiếm phương pháp trị liệu Ebola. Mới đây, quỹ Wellcome Trust và Cơ quan Phát triển quốc tế của Anh cho biết sẽ đầu tư 10,8 triệu USD cho nghiên cứu chống Ebola.
Liệu ZMapp và các loại thuốc khác sẽ được phân phối cho nhiều bệnh nhân Ebola?
Một ủy ban y đức của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) kết luận việc dùng thuốc thử nghiệm chống một đại dịch Ebola quy mô lớn như hiện nay là hoàn toàn phù hợp với y đức. Tuy nhiên tổ chức Bác sĩ Không biên giới (MSF) cho biết việc triển khai loại thuốc chưa được thử nghiệm trên diện rộng là cực khó.
Thông thường thuốc thử nghiệm không được sản xuất hàng loạt. Trong khi đó, các chuyên gia cho biết có thể tới 30.000 người ở Tây Phi cần được chữa trị nếu đại dịch tiếp tục lan rộng.
Vậy đã có vác xin chống Ebola chưa?
Vác xin và thuốc chữa trị là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Vác xin có chức năng ngăn chặn sự truyền nhiễm, trong khi thuốc trị bệnh được sử dụng khi bệnh nhân đã xuất hiện các triệu chứng nhiễm bệnh.
Hiện một số loại vác xin chống Ebola đang được phát triển. Chính phủ Canada đã quyên tăng 800-1.000 liều vác xin chống Ebola đang được thử nghiệm cho WHO. Vác xin có tên VSV-EBOV do Phòng thí nghiệm Vi sinh quốc gia Canada (NML) sản xuất.
NML cho biết vác xin này chưa được thử nghiệm trên người nhưng cho thấy kết quả tích cực ở cơ thể động vật. Chưa rõ vác xin này đã được sử dụng ở Tây Phi hay chưa. NIH mới đây tuyên bố sẽ thử nghiệm một loại vác xin chống Ebola vào đầu tháng 9 tới.