Mái nhà dành cho cộng đồng LGBTQ 'tuổi xế chiều'

Thời điểm những năm 1960, đồng tính vẫn còn là một điều cấm kỵ tại Mỹ. Bà Diedra Nottingham, lúc đó là một cô gái mới lớn, đã bị mẹ đuổi ra khỏi nhà vì “dám” có bạn gái. Không còn nơi nào để nương thân, bà ngủ tạm bợ ở công viên và hành lang.

Trong nhiều năm trời, bà Nottingham, hiện đã 71 tuổi, chật vật để tìm một nơi ở ổn định, nhưng chẳng có gì ổn định trong suốt những năm tháng trưởng thành của bà, lúc thì sống với bạn bè hoặc họ hàng, khi thì tạm trú ở nhà tình thương. Những cơn động kinh bất chợt khiến bà cực kỳ khó kiếm công việc ổn định, vì thế chẳng đủ tiền thuê nhà. 

Nhưng kể cả ở nhà tình thương, bà vẫn phải đối mặt với sự quấy rối. Vì thế bà đến gặp SAGE, một nhóm vận động ở New York cho người cao tuổi thuộc cộng đồng LGBTQ.

Vào năm 2020, bà Nottingham chuyển đến căn hộ 1 phòng ngủ mới ở Stonewall House, một khu nhà ở thân thiện với cộng đồng lục sắc - xây bởi tập đoàn ở Fort Greene. “Có những người giống như tôi cũng đang sống trong tòa nhà này”, bà nói.

Tuổi già ở New York thật không dễ dàng chút nào. Nhiều người lớn tuổi có rất ít hoặc thậm chí không có tiền tiết kiệm để chi trả cho thực phẩm, chăm sóc sức khỏe và chỗ ở. Nỗi sợ bị phân biệt đối xử càng làm vấn đề sẵn có của họ thêm trầm trọng. Nhiều người từng sống qua thời kỳ đen tối nhất, khi mà cởi mở về xu hướng tính dục đồng nghĩa với việc bạn bị phân biệt đối xử, bị bắt giữ, bị bạo lực thể xác hoặc bị sa thải ở chỗ làm. 

Trong một cuộc khảo sát năm 2018 đối với những người đồng tính, song tính hoặc chuyển giới từ 45 tuổi trở lên, 34% cho biết họ lo sợ mình sẽ phải che giấu danh tính thì mới mong có cơ hội tìm được nhà ở phù hợp. 

Thành lập trung tâm để người già tìm được chốn nương thân an toàn

Theo Michael Adams, giám đốc điều hành của SAGE, nhiều người LGBTQ không kết hôn và sinh con, vì thế họ già đi trong sự đơn độc. SAGE được thành lập vào năm 1978 để giúp giải quyết những tình trạng này theo 3 cách: hỗ trợ người lớn tuổi, đào tạo người chăm sóc và ủng hộ chính sách công. Ông Adams cho biết trong những năm qua, tổ chức đã phát triển với số lượng nhân viên hơn 100 người và ngân sách hàng năm là 15 triệu đô (352 tỷ VNĐ), với sứ mệnh là trân trọng, tôn vinh những người “tiên phong” trong cộng đồng. 

Trong những năm gần đây, nhà ở giá rẻ đã trở thành ưu tiên hàng đầu của tổ chức, tổ chức này đã khai trương Stonewall House vào tháng 12/2019 và Crotona Senior Residences ở Bronx vào tháng 3/2021. 

Đối với bà Nottingham và những cư dân khác, thời điểm này là cực kỳ quan trọng với họ bởi sau đại dịch, giá thuê nhà ở New York tăng vọt lên một mức mới, nhiều người buộc phải trả căn hộ do không còn sức chi trả. Nhu yếu phẩm cơ bản cũng tăng giá phi mã do lạm phát đạt tốc độ nhanh nhất trong khoảng 40 năm qua. 

Ông Adams cho biết tại Stonewall House và Crotona Senior Residences, khoảng 1/3 số căn hộ dành cho người lớn tuổi vô gia cư, và những người muốn thuê sẽ trải qua quá trình sàng lọc để đáp ứng yêu cầu về thu nhập. SAGE cũng đã thành lập các trung tâm cộng đồng dành cho người cao tuổi tại 2 tòa nhà. Bất kỳ ai trên 60 tuổi đều có thể ghé qua để dùng bữa, tham gia câu lạc bộ sách hoặc tham gia lớp học khiêu vũ.

Tại Stonewall House, cách Downtown Brooklyn khoảng 10 phút đi bộ, du khách đến trung tâm cộng đồng sẽ được chào đón bằng một bảng thông báo giới thiệu về cuộc bạo loạn Stonewall năm 1969 ở Greenwich Village, nơi được coi là khởi đầu của phong trào quyền của người đồng tính ở Hoa Kỳ. Trung tâm có chiếu phim hàng tuần, cung cấp các chuyến tham quan thực tế và các sự kiện đặc biệt.

Odi Chigewe, giám đốc địa điểm của trung tâm cho biết: “Một khi họ bước vào trung tâm của chúng tôi, họ sẽ biết lịch sử của Stonewall và ý nghĩa của nó đối với cộng đồng. Cư dân và hàng xóm tập trung tại trung tâm lúc 10 giờ sáng để thưởng thức bữa sáng”.

Gặp gỡ bạn mới, tìm được cộng đồng chấp nhận sự khác biệt của mình

Barbara Abrams, 77 tuổi, đã đi bộ 20 phút từ nhà ở đến trung tâm mỗi ngày để dùng bữa, sau đó bà sẽ ở lại trung tâm đến 5 giờ chiều. “Điều này rất có ý nghĩa với tôi, tôi gặp gỡ và kết bạn mới”.

Ở bàn bên cạnh là Howard Grossman, 66 tuổi. Grossman đang sống với chồng là Brad Smith, 61 tuổi. Dùng bữa xong xuôi, ông quay lại căn hộ một phòng ngủ của mình. Căn hộ của cặp đôi chất đầy giấy, các loại hộp và tách trà bằng sứ. Nhưng ngôi nhà của họ có view nhìn ra Xưởng hải quân Brooklyn, cũng như Tòa nhà Empire State ở đằng xa.

Ông Smith nói: “Chúng tôi luôn mơ được sống ở một nơi mà mình thấy thoải mái, an toàn, và mọi người đều chấp nhận việc chúng tôi là một cặp đôi yêu nhau”.

Grossman và Smith gặp nhau vào đêm Halloween năm 1982 tại Florida. Grossman vui vẻ kể lại: “Chúng tôi đã trao đổi số điện thoại, nhưng tôi quăng nó đi ngay, may là anh ấy đã gọi lại. Rồi chúng tôi bắt đầu hẹn hò và yêu nhau”. Họ mua một căn nhà ở Fort Lauderdale vào năm 1994 và khi hôn nhân đồng giới được công nhận ở Washington, D.C., họ lái xe đến Washington để kết hôn vào ngày 11/8/2014.

Grossman và Smith vui vẻ sống cùng nhau trong căn nhà mới

Nhưng hóa đơn, áp lực cuộc sống tăng lên liên tục. Ông Smith bị sa thải khi tình hình kinh doanh của công ty gặp vấn đề. Sau cuộc phẫu thuật, ông Grossman rời bỏ công việc làm dịch vụ khách hàng.

Cả hai bán nhà, dành dụm được một khoản tiền nhưng không có kế hoạch cụ thể nào cho giai đoạn nghỉ hưu. Smith nói: “Bạn đang có thu nhập hạn chế nhưng chi phí cứ tăng lên, đến một thời điểm bạn tự hỏi mình sẽ làm gì”.

Ngoài những lo lắng về sức khỏe và tài chính, họ muốn có một môi trường an toàn với các chương trình xã hội dành cho người đồng tính cao tuổi. Khi chương trình xổ số cho Stonewall House mở ra, họ đăng ký ngay lập tức. Trở thành người may mắn trúng thưởng, họ chuyển đến đây vào tháng 2/2020. SAGE không chỉ cung cấp nhà ở mà còn cung cấp các dịch vụ xã hội mà họ cần. Ông Smith, sau ca phẫu thuật cắt túi mật khẩn cấp vào năm ngoái, đã được nhân viên xã hội sắp xếp cho một người chăm sóc riêng tại nhà, cùng với các thiết bị y tế cần thiết. 

Grossman và Smith là một cặp đồng tính may mắn vì ít nhất đến tuổi già họ vẫn được sống cùng nhau, nhưng bà Nottingham thì không được may mắn như vậy. Bà có một tuổi thơ khốn khó và phải mang theo nhiều tổn thương tinh thần trong suốt cuộc đời. Bà Nottingham sống cách cặp đôi 5 tầng. 

Bà sinh ra trong một gia đình thuộc tầng lớp lao động, và có cuộc sống nay đây mai đó từ khi còn nhỏ. Cuộc đời bà đúng là một chuỗi bất hạnh: Cha bỏ đi khi bà còn nhỏ, cha dượng bạo hành và mẹ thì xa lánh bà. Những người chăm sóc, nuôi dưỡng bà ngày ấy giờ đã chết, nhưng bà phải gánh chịu vết sẹo mà họ gây ra đến cuối đời. “Tôi vẫn phải bảo vệ bản thân mình, tôi không thể tin tưởng ai hết”, bà chia sẻ. 

Mặc dù cả đời phải di chuyển liên tục, bà Nottingham coi Brooklyn là nhà của mình. Đây là nơi bà thuê căn hộ đầu tiên ở độ tuổi 20 và là nơi bà lập gia đình, nuôi nấng cô con gái Ashley, hiện là y tá ở Seattle. Bà Nottingham, hiện đã là bà ngoại của 5 đứa cháu, và bà cũng chăm sóc những đứa trẻ khác trong khu phố vì trông trẻ là cách duy nhất giúp bà kiếm tiền.

Cuộc sống bây giờ dễ dàng hơn khi bà sống trong khu nhà an toàn, với cơ sở vật chất ổn và dịch vụ hỗ trợ chu đáo: “Tôi đã sống ở khắp nơi, nhưng mọi con đường đều dẫn về Brooklyn”.