Loại củ trông giống như hành tây nhưng lại trở thành loài hoa cực đẹp nở đúng giao thừa nhờ bí quyết của người Hà Nội

Thế hệ trẻ muốn quay lại truyền thống xưa

Theo chia sẻ của chị Bùi Bích Ngọc trong ban quản trị hội nhóm Tinh hoa Thủy tiên Việt, thú chơi thủy tiên đối với người Hà Nội không biết hình thành từ bao giờ nhưng xa xưa đã có những tác phẩm văn học, câu thơ nói về vẻ đẹp và ý nghĩa của loài hoa này trong dịp Tết.

Người Hà Nội xưa cũng quan niệm thủy tiên là loài hoa mang vẻ đẹp quý phái, là biểu tượng của sự may mắn và trường thọ.

"Ngày Tết, trên bàn thờ gia tiên hương hoa quyện với mùi hương trầm, mùi cam Canh, bưởi Diễn, mùi phật thủ tạo nên không gian ấm áp, báo hiệu mùa xuân chính thức đã về", chị Ngọc nói, thế hệ chị cũng như giới trẻ ngày nay đang rất muốn kế thừa truyền thống tốt đẹp này nên có rất nhiều hội nhóm được lập ra để phát triển.

Theo chị Ngọc, hiện nay nhiều người đã quen dần với thú chơi thủy tiên trở lại, số ít thường mua sẵn những lọ, hoặc bát hoa sẵn. Trong khi đó, đa số người chơi thủy tiên tham gia vào các hội nhóm để học hỏi cách tỉa, cách nuôi, rồi từ đó họ mua bán, trao đổi, làm quà tặng cho nhau. Đặc biệt cứ mỗi dịp cuối năm, các hội nhóm lại tổ chức các cuộc thi chọn ra tác phẩm nghệ thuật để trao giải, hoạt động này là một trong những hình thức phát huy, cổ vũ nhiều người tham gia, gìn giữ và phát triển truyền thống chơi thủy tiên.

Rất dễ trồng, chỉ cần sự đam mê

Nhìn vào những tác phẩm hoa thủy tiên rất nghệ thuật, ai cũng nghĩ cần phải rất khéo tay hoặc ít người làm được, nhưng thủy tiên lại rất dễ sống và cũng rất dễ chăm sóc, chỉ cần sự đam mê là đủ. Tuy chỉ chơi một lần rồi bỏ đi nhưng củ giống luôn có bán rất sẵn, dễ dàng mua trên mạng, hoặc mua qua những người cùng trong hội nhóm và chi phí cũng không đắt đỏ.

Trên các trang mạng xã hội hiện nay, không khó để bắt gặp những bức ảnh bát hoa thủy tiên là sản phẩm của người trẻ, những hội nhóm dành cho người theo đuổi thú vui này cũng rất nhiều và hoạt động sôi nổi.

Thanh Thúy – cô gái trẻ tham gia vào hội nhóm được hơn một năm, Thúy đam mê ngay từ những ngày đầu tiên cầm chiếc dao gọt và tỉa loại củ giống hành tây.

"Ngay từ ngày đầu tiên tôi tham gia vào hội nhóm, được chị Ngọc dạy cho cách tỉa củ, sau đó thấy nó ra hoa, khiến tôi mê mẩn và cuốn hút. Mỗi lần gọt tỉa xong chỉ ngồi ngắm nhìn, mãi không thấy chán".

Cũng vậy, anh Nguyễn Thành Long, chia sẻ: "Ban đầu tôi nghĩ nghệ thuật cắt tỉa, trồng thủy tiên chỉ dành cho giới nữ, nhưng đến đây lại nhiều nam giới hơn. Bản thân tôi không phải khéo tay nhưng là người đam mê, sau khi được hướng dẫn cách tỉa và kỹ thuật, trong tâm trí tôi bị nhiễm hình dáng các tác phẩm nghệ thuật từ loại củ này", anh Long phấn khích, chia sẻ.

Bí quyết cho hoa nở đúng đêm giao thừa

Một trong số các cụ cao niên ở Hà Nội ngày nay vẫn luôn đam mê và kết nối với thế hệ trẻ là cụ Nguyễn Phú Cường (80 tuổi), được giới chơi thủy tiên coi là "cao thủ" về gọt hoa thủy tiên.

Cụ Cường, cho biết, thế hệ của cụ đã được biết từ rất lâu người Hà Nội đã có thú chơi hoa thủy tiên, nhưng thường thì nhà giàu mới chơi loại hoa này. Bởi vì thủy tiên là loài hoa đặc biệt, mỗi năm chỉ cho hoa một lần vào dịp tháng Chạp Âm lịch và kéo dài đến khoảng rằm tháng Giêng. Cánh hoa trắng muốt, nhị hoa vàng, hương thơm nhè nhẹ, chỉ cần nước sạch tinh khiết để sống.

Chị Bùi Bích Ngọc chia sẻ kinh nghiệm, một bát thủy tiên đẹp phải hội tụ đủ 5 yếu tố mà người chơi hoa gọi là ngũ phúc: Rễ trắng dài giống như hàm én, bẹ trắng ôm hoa giống như những móng rồng, lá màu xanh ngọc, hoa phải 3 tầng tượng trưng cho 3 nhân tố thiên - địa - nhân.

Các cụ truyền lại, vào đúng đêm giao thừa bát hoa của vị chủ nhân nào có một "nụ nở hàm tiếu" (nở hé ra) thì được cho là mọi sự tốt lành nhiều tài nhiều lộc sẽ đến với gia đình trong năm tới. Chính vì thế, người chơi thủy tiên hoàn toàn làm chủ kỹ thuật để hoa nở theo đúng ý, hình dáng nghệ thuật cũng theo ý tưởng người chơi.

Theo chị Ngọc, cách Tết Nguyên đán hai tháng, người chơi bắt đầu mua củ thủy tiên. Sau đó chia ra làm bốn đợt gọt để có hoa nở vào Tết Dương lịch, Tết ông Công, ông Táo, Tết Nguyên đán và Rằm tháng Giêng.

Củ thủy tiên được chọn phải từ 03 năm tuổi, là củ có lớp vỏ mỏng bọc ngoài màu cánh gián sẫm, xốp và cân đối.

Trước khi bóc, người chơi hoa phải biết đâu là mặt trước, đâu là mặt sau của củ hoa để có được ý đồ tạo dáng và hình dung được trước tác phẩm nghệ thuật mình muốn tạo.

Việc bóc các lớp áo của củ hoa là việc hết sức quan trọng, quyết định sự đẹp xấu của một bát hoa. Phải cạo sạch lớp mùn ở chân rễ, bóc các lớp áo nhằm làm lộ ra lá và hoa rồi để có cách tác động cho lá và hoa phát triển theo ý muốn của người chơi.

Sau khi gọt xong, củ hoa được đặt úp sấp trong chậu nước hai ngày. Sau 4 đến 5 ngày đặt dưỡng, lá non bắt đầu mọc ra, lúc này người chăm hoa phải dùng que tre có một đầu nhọn để nắn hướng lá.

Khoảng 8-10 ngày kể từ khi ngâm củ vào nước, lúc này lá đã ở độ bánh tẻ, người chăm phải gài và nắn các lá sao cho chúng xoắn xuýt vào nhau, rồi ba đến bốn ngày sau lại gỡ ra để chúng phát triển tự nhiên.

Củ gọt đặt trong một cốc thủy tinh trong suốt, ngập sâu trong nước là bộ rễ hoa trắng muốt, mập mạp, uốn dài tựa như một thác nước. Nước để nuôi hoa tốt nhất là nước mưa hoặc nước giếng trong. Không nên dùng nước máy vì có độ mặn, hoặc có hóa chất..

Hằng ngày, người chăm hoa phải "tắm rửa", thay nước để hoa luôn được sống trong môi trường sạch, mới cho bông to, căng trắng muốt, lá mập mạp xanh rờn và hoa được bền lâu.

"Tuỳ theo thời tiết, từ 17 khoảng đến hơn 20 ngày chăm, dưỡng kỳ công, người chơi sẽ thấy được kết quả, như vậy có thể tính toán cho hoa nở đúng đêm giao thừa là điều có thể", chị Ngọc chia sẻ kinh nghiệm.