Không chỉ bình sữa giải phóng vi nhựa, hạt nhựa này có mặt trong thực phẩm, nước và cả không khí: Đe dọa sức khỏe thầm lặng như thế nào?
"Cuộc sống của chúng ta bị dẻo hóa", đó là bởi vì nhiều nghiên cứu mới cho thấy vi nhựa có mặt trong thực phẩm, nước và cả không khí mà chúng ta hít thở.
Vi nhựa, mảnh nhựa nhỏ hơn 5mm, ngày càng trở nên phổ biến trong thế giới tự nhiên. Các nghiên cứu trong nhiều năm qua cho thấy chúng đã làm ô nhiễm không chỉ đại dương, vùng hoang dã nguyên sơ, mà cả không khí, thực phẩm, thậm chí cơ thể chúng ta cũng bị ảnh hưởng.
Trong những năm gần đây, một mối đe dọa thầm lặng đã xuất hiện, ảnh hưởng môi trường và sức khỏe con người. Đó là vi nhựa!
Các mảnh vỡ biển rải rác trên một bãi biển trên đảo Laysan thuộc Khu bảo tồn động vật hoang dã Quốc gia quần đảo Hawaii, nơi nó dạt vào bờ. Ảnh: Susan White/USFWS/Mongabay
Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng 5,25 nghìn tỷ mảnh nhựa đang trôi nổi trong đại dương, nhưng một nghiên cứu nói rằng con số đó nhiều hơn 2,5 đến 10 lần. Trong khi một nghiên cứu khác cho thấy các "điểm nóng" có thể chứa 1,9 triệu mảnh vi nhựa trên một mét vuông.
Một nghiên cứu khác cho thấy 136.000 tấn vi nhựa trong đại dương đang bị đẩy vào khí quyển mỗi năm và thổi trở lại đất liền với gió biển, gây nguy hiểm cho sức khỏe con người.
Vi nhựa cũng có trong nước uống, trái cây và rau quả ăn được. Điều đó có nghĩa là con người đang ăn vi nhựa mỗi ngày.
Vi nhựa, các hạt nhựa nhỏ có kích thước dưới 5mm, đã xâm nhập vào đại dương, đất và thậm chí cả không khí chúng ta hít thở. Với sự hiện diện toàn diện, vi nhựa đã trở thành một vấn đề ngày càng được quan tâm đối với môi trường và sức khỏe con người.
Một mẫu nước có chứa nhựa. Ảnh: Algalita Marine Research and Education/Mongabay.
Bằng chứng gần đây chỉ ra rằng con người liên tục hít và ăn phải vi nhựa thông qua nhiều nguồn như hải sản bị ô nhiễm (bao gồm cá, động vật có vỏ...), nước máy, nước đóng chai... Trên thực tế, một nghiên cứu của các nhà khoa học Hàn Quốc, đăng trên trang ACS Pulications, ước tính rằng nếu một người lớn tiêu thụ khoảng 10g muối mỗi ngày sẽ đưa vào cơ thể 2.000 hạt vi nhựa mỗi năm.
Các hóa chất khác nhau có thể rò rỉ từ chai nước bằng nhựa, dao, các sản phẩm da liễu... và xâm nhập vào cơ thể chúng ta. Các hợp chất này có liên quan đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như rối loạn nội tiết, tăng cân, kháng insulin, giảm sức khỏe sinh sản và ung thư.
Ảnh hưởng của vi nhựa đối với sức khỏe con người là gì?
Theo WHO, cần có thêm những nghiên cứu sâu và toàn diện hơn để có được đánh giá chính xác hơn về ảnh hưởng của việc tiếp xúc với vi nhựa, cũng như tác động tiềm tàng của chúng đối với sức khỏe con người.
Một nghiên cứu gần đây đăng trên Tạp chí Y học New England cho thấy sự hiện diện của vi nhựa có thể làm tăng nguy cơ đau tim và các vấn đề tim mạch khác ở những người mắc bệnh tim. Cụ thể, chúng được cho rằng có thể làm tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ hoặc đau tim.
Vi nhựa được tạo ra khi các sản phẩm hàng ngày xuống cấp. Ảnh JS14/Shutterstock/Theconversation
Các nhà khoa học tìm thấy vi nhựa trong hầu hết mọi bộ phận của cơ thể, bao gồm phổi và dạ dày. Họ cũng đặt ra câu hỏi về cách chúng có thể gây hại cho con người. Theo nghiên cứu, bệnh nhân mắc bệnh tim có vi nhựa trong các mạch máu ở hai bên cổ có nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ cao gấp đôi. Những bệnh nhân này cũng có nhiều khả năng tử vong trong ba năm tới so với những người không có vi nhựa trong động mạch cảnh.
Vi nhựa đã được tìm thấy trên khắp thế giới. Tùy thuộc vào nguồn nhựa, vi nhựa có thể bị nhiễm các chất phụ gia hóa học độc hại trong quá trình sản xuất. Nếu một chất phụ gia hóa học có trên một hạt vi nhựa, nó có thể ngấm vào cơ thể và gây hại cho hormone cũng như hệ thống sinh sản. Tương tự, các chất ô nhiễm hoặc vi sinh vật cũng có thể bám lên các hạt vi nhựa và gây rủi ro cho sức khỏe.
Các nhà khoa học đã nghiên cứu tác động của vi nhựa đối với động vật. Các nghiên cứu trên chuột cho thấy tiếp xúc với vi nhựa có thể phá vỡ hệ sinh thái đường ruột, giảm chất lượng tinh trùng và testosterone, đồng thời làm suy giảm khả năng học tập, trí nhớ.
Nghiên cứu về những loại nhựa có khả năng có vấn đề này vẫn tiếp tục được thực hiện. Hiện tại, điều quan trọng là phải hiểu chúng và thay đổi thói quen hàng ngày của chúng ta để có thể làm giảm phơi nhiễm, tăng nguy cơ sức khỏe.
Vi nhựa là gì?
Ảnh minh họa
Nhựa không bị phân hủy theo cách thức giống như thực phẩm và giấy. Thay vào đó, nó vỡ thành những mảnh nhỏ hơn và nhỏ nữa. Khi những mảnh này co lại có kích thước dưới 5mm, chúng trở thành thứ được gọi là vi nhựa.
Các hạt vi nhựa nhỏ hơn 1 micromet được gọi là nhựa nano, đủ nhỏ để phá vỡ hàng rào tế bào.
Vì nhựa là một trong những vật liệu được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới nên vi nhựa đã tìm đường vào gần như mọi thứ, từ thực phẩm, nước và cả không khí.
Do kích thước của vi nhựa, bạn có thể khó tránh được việc tiếp xúc hoàn toàn. Nhưng có nhiều cách để giảm số lượng vi nhựa xâm nhập vào cơ thể.
Mẹo để giảm phơi nhiễm với vi nhựa
Vi nhựa, mảnh nhựa nhỏ hơn 5mm, ngày càng trở nên phổ biến trong thế giới tự nhiên. Ảnh UNDP
- Hút bụi trong nhà thường xuyên: Thường xuyên hút bụi trong nhà giúp cắt giảm lượng vi nhựa trong bụi mà bạn có thể hít thở hoặc tiêu thụ.
- Tránh uống nước từ chai nước nhựa dùng một lần: Nếu bạn không có lựa chọn nào khác, hãy cố gắng để chúng ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời. Chai nước nhựa dùng một lần xuống cấp rất nhanh chóng dưới tác động của nhiệt độ hoặc ma sát.
- Lọc nước uống: Nguồn nước đôi khi cũng có thể chứa các hạt vi nhựa. Sử dụng bộ lọc nước gia đình có thể có hiệu quả trong việc giảm chất gây ô nhiễm, bao gồm cả hạt vi nhựa.
- Tránh dùng thớt nhựa: Có rất nhiều lựa chọn thay thế để sử dụng, như thớt gỗ, thớt thủy tinh...
- Đựng thức ăn vào hộp thủy tinh thay vì hộp nhựa hoặc hộp dùng 1 lần mang đi vì các sản phẩm này có thể sản sinh hàng triệu hạt vi nhựa bám vào thực phẩm.
Theo Theconversation, Nature, UNDP, News.mongabay