Hạt dẻ nóng ấm lòng ngày đông giá
Trong cái lạnh se sắt của tiết Đông Hà Nội, không khó để nhận ra hương hạt dẻ nồng nồng, ấm áp, kéo ta về với bao kỉ niệm.
Hạt dẻ nóng bán rong vỉa hè như ngô nướng, khoai nướng. Trên các nẻo đường, xen kẽ trong những hàng quả vặt chắc chắn bạn sẽ bắt gặp một vài chiếc chảo gang lớn, cùng tiếng nổ lách tách vui tai của hạt dẻ rang. Xưa hạt dẻ là thức quà của con nhà nghèo, na ná như chính tên gọi của hạt. Mà hạt dẻ khi ấy cũng chỉ là loại nhỏ xíu như hạt lạc, mỗi đứa nhỏ chia nhau một vốc cũng đủ nhâm nhi cả ngày dài. Loại hạt ấy cứng, rang thêm lửa còn giòn tan, để nguội thì khô khốc nhưng bùi mà thơm lắm.
Ngày nay người ta lại chuộng thứ hạt dẻ to, loại hạt có màu vàng ươm, mềm và thơm ngậy. Ngon nhất là hạt dẻ Trùng Khánh – đặc sản của vùng Cao Bằng. Hạt dẻ Trùng Khánh có lớp vỏ lụa mỏng, dễ bóc, nhân hạt ngọt bùi đặc biệt và ngon đúng điệu khi được rang kĩ cùng cát hoặc muối. Hạt dẻ trước khi rang thường được luộc kĩ, cẩn thận hơn còn được khía sẵn hình dấu nhân trên phần nhọn của hạt, hay khía ngang thân hạt cho dễ bóc khi chín. Sau khi luộc, những đường khía này sẽ nở ra rất đẹp mắt, để lộ lớp nhân hạt vàng ươm mời gọi. Lúc đó hạt đã chín nhưng còn mềm, chưa thơm, phải chuyển qua công đoạn rang. Rang hạt dẻ không khó, nhưng cũng đòi hỏi phải có kinh nghiệm, sao cho hạt rang đủ săn, đủ chín mà không cháy.
Hạt dẻ rang được để nguyên lớp vỏ, rang cùng cát nóng trên chảo gang dày. Cát nóng giữ nhiệt rất tốt, khiến hạt dẻ nhanh chín đồng thời bảo vệ hạt dẻ không bị cháy khét vì lớp vỏ mỏng manh. Lượng cát là bao nhiêu, lượng hạt dẻ như thế nào, điều chỉnh nhiệt độ ra sao là cả một kho kinh nghiệm đáng tự hào của những người bán. Thời gian gần đây, người ta còn rang hạt dẻ với muối, muối cũng có tác dụng tương tự như cát, lại bọc thêm cho vỏ hạt một lớp tráng mặn mà, hương vị lạ lẫm mà cũng rất đặc biệt.
Hạt dẻ nếu giữ ủ được nhiệt càng lâu hạt càng mềm bùi, nên mua hạt dẻ có nhiều người chưa vội vàng ăn ngay, gói ghém rồi để vào túi để dành ăn dè. Hơi nóng tỏa xực cả cơ thể, đưa tay vào túi hạt dẻ, rồi áp lòng bàn tay lên má nẻ căng vì giá buốt, cảm giác ấm áp đến kì lạ. Ăn hạt dẻ phải nhẩn nha, bởi phần vì còn phải bóc vỏ, phần vì không thể cắn một miếng lớn như ăn khoai ăn ngô. Đưa hạt dẻ lên miệng cắn khẽ theo đường khía nghe “tách” một cái, lớp vỏ mỏng bên ngoài dần được gỡ ra để lộ nhân hạt vàng ươm bùi ngậy, ngọt mỡ như vị khoai lang củ ấu trong kí ức tuổi thơ.
Ngày nay mùa đông hào phóng tặng cho Hà Nội nhiều đặc sản, mỗi độ đông về là san sát quán xá đều nghi ngút khói, ngào ngạt hương thơm mời gọi. Nhưng hạt dẻ vẫn có chỗ đứng nhất định của mình. Có những người vẫn rất yêu đi bộ dưới các hàng cây khi thành phố đã sáng đèn, vẫn rất yêu cảm giác sánh bước bên nhau, chia sẻ hơi thở lành lạnh và truyền cho nhau hơi ấm – từ những nắm hạt dẻ rang. Và cũng có những câu chuyện không thể rôm rả khi ngồi hàng ngon quán đẹp, chỉ có thể bắt đầu thủ thỉ bên những gánh hàng rong, bên những góc nhỏ leo lét mà ấm áp.