Flow - Phim hoạt hình không lời của Latvia gây chấn động thế giới

Trước khi Flow tạo nên hiện tượng ở giải Quả cầu vàng, cuộc đua phim hoạt hình gần như được dành cho phim tỷ đô ăn khách nhất năm 2024 - Inside Out 2 và The Wild Robot. Nhưng bộ phim độc lập với câu chuyện giản dị mà sâu sắc, không lời thoại mà vẫn truyền tải rất hấp dẫn, cảm xúc những thông điệp ý nghĩa về sự sống, về tình bạn, sự trưởng thành...

Theo dòng chảy để thấy tương lai.

Nhân vật chính trong Flow là một chú mèo đen lanh lợi với đôi mắt sáng. Có lẽ chú mèo cũng từng có cuộc sống hạnh phúc, được yêu thương khi sống trong ngôi nhà được bao phủ xung quanh bởi những bản vẽ, tượng mèo các kích cỡ khác nhau. Nhưng vì lý do nào đó, con người không hề xuất hiện xuyên suốt bộ phim, chỉ có những dấu vết còn lại và rất nhanh chóng, dòng nước vừa mạnh mẽ, vừa êm đềm đã trào dâng, bao phủ khắp nơi, nhấn chìm tất cả. Từ tổ ấm thân quen, mèo có cuộc hành trình bất đắc dĩ trên chiếc thuyền gỗ cùng những người bạn đồng hành: một con capypara tốt bụng, ham ngủ, một chú chó vàng luôn thân thiện, vui vẻ, một con vượn cáo với sở thích nhặt nhạnh, thu gom những món chai lọ và một chú chim thư ký luôn oai vệ như thủ lĩnh. Ngoại trừ capypara, những loài vật khác ở bên mèo, ở bên nhau sau những lựa chọn không dễ dàng khi phải từ bỏ, thậm chí đối đầu với đồng loại.

Những con vật đáng yêu với các nét tích cách thú vị trong phim Flow (Ảnh: IMDb)

Những con vật không có chung tiếng nói, không cùng giống loại, tính cách cũng rất khác nhau bước vào hành trình sinh tồn khốc liệt. Trái ngược với khung cảnh tuyệt đẹp, xanh ngút ngàn là thực tế phũ phàng rằng, đó là thế giới hậu tận thế, khi cơn đại hồng thủy đã quét sạch các nền văn minh, chỉ để lại những tàn tích. Lênh đênh trên chiếc thuyền, những con vật có thể bị nhấn chìm bất cứ lúc nào dưới dòng chảy quyền lực của nước.

Dù không trực tiếp đề cập đến vấn đề về môi trường, biến đổi khí hậu nhưng Flow mang đến một thế giới hư cấu mà cũng rất thực tế về tương lai của Hành tinh xanh trước những nguy cơ vượt ngoài tầm kiểm soát. Những ẩn dụ về trận đại hồng thủy không phải lần đầu xuất hiện ở Flow, trước đó bộ phim 2012 cũng có cách tiếp cận dữ dội dưới góc nhìn thảm họa tận thế.

Hành trình của tình bạn và sự thay đổi

Flow nhận được sự tán thưởng nồng nhiệt từ giới phê bình và khán giả trong cách kể chuyện về những động vật mà không hề nhân cách hóa như thường thấy ở phim hoạt hình cũng không cần trao cho chúng tiếng nói. Những động tác, biểu cảm đặc trưng tự nhiên của từng loài vật được đội ngũ sản xuất cẩn trọng, kỹ lưỡng tái hiện lại một cách chân thực. Tất nhiên vẫn có những đoạn thể hiện sự sáng tạo chủ quan để làm nổi bật tính cách của từng con vật nhưng về tổng thể, khán giả không cần dòng chữ phụ đề hay lời dẫn dắt nào để có thể cảm, hiểu về câu chuyện mà Flow gửi gắm.

Hình ảnh trong phim Flow (Ảnh: Janus Films/Sideshow)

The Hollywood Reporter đánh giá Flow là lựa chọn tuyệt vời dành cho trẻ em vì lứa tuổi nhỏ có thể dễ dàng cảm nhận một cách ngây thơ nguồn năng lượng trong lành từ bộ phim. Khán giả lớn tuổi thì có thể hiểu thêm về những tầng ý nghĩa sâu sắc hơn, về sự ra đi, về sự sống. Phim có những khoảnh khắc làm rung động lòng người như khi ở đầu phim chú mèo soi mình trong làn nước trong vắt, chỉ có một bóng hình bé nhỏ, cô đơn phản chiếu. Nhưng cuối phim, đã có những người bạn tiến lại bên mèo, cùng soi bóng. Chặng đường phía trước của nhóm bạn vẫn để ngỏ trong thế giới được xây dựng với ý tưởng "phản địa đàng" nhưng giữa các con vật đã tìm được sợi dây kết nối bền chặt, được hình thành từ quá trình trưởng thành, cùng trải qua thử thách, biết quan tâm đến nhau, buông bỏ sự sợ hãi, nghi ngờ, biết thay đổi chính mình để yêu thương và hòa hợp.

Dấu ấn của đạo diễn tài năng

Theo AP, Flow được thực hiện bằng Blender, công cụ phần mềm đồ họa mã nguồn mở miễn phí với góc quay thể hiện sự nhanh nhẹn, liên tục di chuyển trong thế giới kỳ ảo, siêu thực. Những phân tích còn chỉ ra sự tương phản giữa bối cảnh thế giới trong Flow cực kỳ ấn tượng, đẹp mắt được xây dựng bằng máy tính với phần tạo hình cho các con vật lại gợi nhớ phong cách vẽ tay truyền thống, vừa gần gũi, vừa mộc mạc.

Đạo diễn của phim là Gints Zilbalodis, người trước đó cũng đã có tác phẩm hoạt hình gây tiếng vang mang tên Away. The Hollywood Reporter đánh giá Flow là một món quà, niềm vui để trải nghiệm nhưng cũng là một câu chuyện sâu sắc, tác phẩm của một tài năng độc đáo xứng đáng được xếp hạng trong số những nghệ sĩ hoạt hình vĩ đại nhất thế giới.

Gints Zilbalodis

Gints Zilbalodis đảm nhận nhiều khâu trong quá trình sáng tạo, hoàn thiện kéo dài khoảng 5 năm cho Flow. Là một bộ phim độc lập, Flow gặp không ít khó khăn về kinh phí, nhân lực và cả quá trình quảng bá để đưa phim tới với những liên hoan, những giải thưởng lớn cũng như công chúng quốc tế. Đạo diễn phim còn tham gia cả vào quá trình xây dựng kịch bản, thiết kế bối cảnh thậm chí cả sáng tác nhạc. Gints Zilbalodis cho rằng sự ôm đồm của mình đó là vì tất cả mọi công đoạn đều có sự liên quan chặt chẽ tới nhau, không thể tách biệt. Chẳng hạn như với âm nhạc, Gints Zilbalodis làm nhạc cùng với lúc làm kịch bản, định hình ngay cách âm nhạc tác động và có ý nghĩa ra sao với câu chuyện, chứ không phải được thêm vào trong quá trình hậu kỳ. "Tôi không nói rằng tôi có thể làm bất kỳ việc nào trong số đó tốt hơn người khác, nhưng đối với tôi, tất cả đều là một phần của quá trình khám phá" - đạo diễn phim chia sẻ với tờ Variety. Gints Zilbalodis cũng cho biết quá trình thực hiện không thể thành công nếu thiếu đi vai trò của những cộng sự tài năng, cùng chí hướng.

Gints Zilbalodis hiểu rằng, khi xem Flow, sẽ có rất nhiều câu hỏi được đặt ra nhưng đạo diễn cho biết, chủ ý của mình không phải để tìm câu trả lời mà muốn người xem gạt bỏ những băn khoăn để tập trung vào câu chuyện xoay quanh chú mèo và những người bạn, dù không hề có lời thoại.

Tiếp sau chiến thắng ở Quả cầu vàng, Flow vừa giành 2 giải tại Annie Awards (được ví như Oscar của phim hoạt hình) hạng mục dành cho Phim hoạt hình độc lập xuất sắc nhất và giải về Biên kịch. Những cơ hội tranh giải tiếp theo của Flow trước thềm Oscar còn có BAFTA (thường được gọi là Oscar của nước Anh) diễn ra vào 16/2, giải Independent Spirit Awards ở hạng mục Phim quốc tế xuất sắc nhất (22/2), giải César của nước Pháp (28/2)...