Đón lộc xuân sang, cầu an chiêu tài đầu năm tại 4 ngôi đền linh thiêng bậc nhất Hà Nội

Mỗi độ xuân về, người dân Hà Nội lại nô nức đi lễ chùa, đền cầu mong một năm mới an lành, may mắn. Trong số vô vàn những điểm đến tâm linh, Thăng Long tứ trấn - bốn ngôi đền trấn giữ bốn phương kinh thành xưa - luôn là điểm đến linh thiêng được nhiều người lựa chọn. 

Không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính, tứ trấn còn là những cuốn sử sống động, kể về những huyền thoại xa xưa, về những vị thần trấn giữ bốn phương kinh thành. Dòng chảy thời gian có thể phủ lên những lớp bụi mờ, nhưng giá trị tâm linh và văn hóa của tứ trấn vẫn vẹn nguyên, là sợi dây kết nối giữa quá khứ hào hùng và hiện tại phồn vinh của Thăng Long - Hà Nội. 

Từ đền Bạch Mã uy nghiêm trấn giữ phía Đông, đến đền Voi Phục trầm mặc nơi phía Tây, rồi đền Kim Liên linh thiêng ở phương Nam, và cuối cùng là đền Quán Thánh hùng vĩ nơi phương Bắc, mỗi ngôi đền là một mảnh ghép quan trọng, tạo nên bức tranh toàn cảnh về một Thăng Long xưa oai hùng. Khái niệm "Thăng Long tứ trấn", dù được chính thức ghi chép vào năm 1956 trong "Thăng Long cổ tích khảo tịnh hội đồ" của Đặng Xuân Khanh, nhưng đã ăn sâu vào tâm thức người Hà Nội từ bao đời nay, trở thành biểu tượng thiêng liêng, là điểm tựa tinh thần vững chắc.

Hành trình lễ bái tứ trấn không chỉ là nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn là dịp để mỗi người tìm về cội nguồn, tri ân công đức các bậc tiền nhân và cầu nguyện cho một năm mới tốt đẹp. 

Đông trấn linh từ: Đền Bạch Mã (76 Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm)

Trong hành trình tâm linh đầu năm tại Hà Nội, không thể không nhắc đến Thăng Long tứ trấn, bốn ngôi đền trấn giữ bốn phương của kinh thành xưa. Nếu phía Đông được trấn giữ bởi Bạch Mã linh thiêng, thì chuyến hành hương đầu năm của bạn sẽ càng thêm ý nghĩa. Đền Bạch Mã, tọa lạc tại số 76 Hàng Buồm, không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là chứng nhân cho những thăng trầm của Thăng Long – Hà Nội.

Được xây dựng từ năm 866 và tái thiết vào năm 1010 khi Lý Công Uẩn dời đô, đền Bạch Mã ẩn chứa câu chuyện huyền bí về thần Long Đỗ, vị thần trấn giữ phương Đông. Tương truyền, khi vua Lý Thái Tổ cho xây thành Thăng Long, thành cứ đắp rồi lại đổ. Trong lúc cầu khấn thần linh, một con ngựa trắng xuất hiện từ đền Long Đỗ, để lại dấu chân kỳ lạ, giúp vua phác thảo bản đồ xây thành. Nhờ đó, thành Thăng Long được xây dựng thành công, và thần Long Đỗ được sắc phong "Quốc đô định bang Thành Hoàng Đại Vương". Câu chuyện này không chỉ là một truyền thuyết mà còn thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với các bậc tiền nhân và sức mạnh tâm linh ẩn chứa trong mảnh đất này.

@lalin, @tourdulichmienbac

Kiến trúc đền Bạch Mã mang đậm dấu ấn thời Nguyễn thế kỷ 19, với bố cục hình chữ "Tam" hướng Đông Nam, bao gồm phương môn, phương đình, tiền tế, trung tế và hậu cung. Nơi đây thờ tượng Bạch Mã (ngựa trắng) và khám thờ thần Long Đỗ, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng dân gian và lịch sử dựng nước.

Ngày nay, lễ hội đền Bạch Mã diễn ra vào ngày 12 và 13 tháng Hai âm lịch, là dịp để người dân tưởng nhớ công ơn của thần Long Đỗ, cầu mong một năm mới an lành, mưa thuận gió hòa. Giữa nhịp sống hối hả của phố cổ, đền Bạch Mã vẫn giữ được vẻ cổ kính, trầm mặc, là điểm tựa tâm linh vững chắc cho người dân Hà Nội. Đến với đền Bạch Mã vào dịp đầu năm, không chỉ là hành hương mà còn là trở về với cội nguồn văn hóa, lịch sử của dân tộc. Được xếp hạng Di tích lịch sử Kiến trúc Nghệ thuật Quốc gia năm 1986, đền Bạch Mã xứng đáng là một điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá Thăng Long tứ trấn.

@vungocdiep_hhb2006

Tây trấn linh từ: Đền Voi Phục (362 Kim Mã, phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình)

Trong tứ trấn linh thiêng trấn giữ kinh thành Thăng Long xưa, phía Tây được bảo hộ bởi đền Voi Phục, một di tích ẩn chứa huyền thoại về vị anh hùng Linh Lang Đại Vương. Tọa lạc tại quận Ba Đình ngày nay, nép mình bên những hàng cây cổ thụ xanh mát cạnh công viên Thủ Lệ, đền Voi Phục không chỉ là một chốn tâm linh mà còn là chứng nhân lịch sử, ghi dấu chiến công hiển hách chống giặc Tống xâm lược.

Câu chuyện về Linh Lang Đại Vương, vị hoàng tử hóa thân thành thiên tướng, vẫn được lưu truyền trong dân gian. Tương truyền, khi quân Tống xâm phạm bờ cõi, hoàng tử Linh Lang đã xin vua cha Lý Thánh Tông một lá cờ hồng, một cây giáo và một voi chiến. Nhận được những vật phẩm ấy, hoàng tử bỗng hô lớn: "Ta là thiên tướng!". Lập tức, voi quỳ phục xuống, nghênh đón vị chủ soái oai phong. Với tài thao lược phi thường, Linh Lang đã chỉ huy quân sĩ đánh tan giặc Tống, bảo vệ non sông. Chiến thắng vang dội chưa được bao lâu, ngài lâm bệnh nặng và hóa. Vua cha vô cùng thương tiếc, truy phong tước hiệu Linh Lang Đại Vương và cho lập đền thờ để tưởng nhớ công lao to lớn của ngài.

@lalin, @truclinhbling

Cái tên "Voi Phục" không chỉ đơn thuần là tên gọi, mà còn là một biểu tượng, một lời nhắc nhở về sự kiện voi quỳ phục trước vị anh hùng. Hình ảnh hai tượng voi phủ phục uy nghi trước cổng tam quan như một lời khẳng định về công đức của Linh Lang Đại Vương, người đã dùng sức mạnh phi thường và lòng dũng cảm để bảo vệ đất nước.

Đến với đền Voi Phục, người ta không chỉ tìm đến chốn linh thiêng để cầu an, cầu phúc, mà còn tìm về với cội nguồn lịch sử, với những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Tiếng chuông chùa ngân nga hòa cùng tiếng gió xào xạc trong những tán cây cổ thụ, tạo nên một không gian thanh tịnh, giúp con người lắng đọng tâm hồn, nhớ về công ơn của bậc tiền nhân. Đền Voi Phục, với những giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc, đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hoá quốc gia vào năm 1962, tiếp tục là điểm đến tâm linh quan trọng của người dân Hà Nội mỗi dịp lễ Tết, mùng một, ngày Rằm.

Nam trấn linh từ: Đền Kim Liên (176 Kim Hoa, phường Phương Liên, quận Đống Đa)

Nếu muốn tìm về một không gian vừa cổ kính, vừa hùng vĩ, lại mang đậm dấu ấn lịch sử, đền Kim Liên, "Trấn Nam" uy nghiêm, tọa lạc tại quận Đống Đa, chính là một lựa chọn không thể bỏ qua cho chuyến hành hương đầu năm.

Khác với những ngôi đền khác trong tứ trấn, đền Kim Liên mang trong mình câu chuyện huyền sử từ thuở sơ khai dựng nước. Nơi đây thờ Cao Sơn Đại Vương, vị thần không chỉ nổi tiếng với công lao giúp Sơn Tinh đánh bại Thủy Tinh trong truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh, mà còn được biết đến với sự phù trợ đắc lực cho các triều đại về sau, đặc biệt là triều Lê. Chính vua Lê đã cho dựng bia "Cao Sơn Đại Vương thần từ bi minh tự" để ghi nhớ công đức của Ngài.

Điều đặc biệt của đền Kim Liên còn nằm ở vị thế địa lý. Được xây dựng trên một gò đất cao giữa vùng đất xưa kia là đầm lầy, ngôi đền như một điểm tựa vững chắc, nơi người dân gửi gắm ước nguyện về một cuộc sống an lành, mùa màng bội thu, tránh khỏi thiên tai, lũ lụt. Chính địa thế này càng làm tăng thêm vẻ uy nghiêm và linh thiêng cho ngôi đền.

@tamyquan90, @ngvncuong

Một điểm thú vị khác là sự kết hợp hài hòa giữa đền và đình trong kiến trúc của đền Kim Liên. Vốn là nơi thờ thần Cao Sơn, nhưng theo dòng chảy lịch sử, nơi đây còn trở thành điểm hội họp, bàn bạc việc làng của người dân. Vì vậy, bên cạnh các công trình thờ tự như Nghi môn, Đại bái và Cung cấm, đền còn được bổ sung thêm các kiến trúc mang dáng dấp của một ngôi đình, tạo nên một không gian văn hóa độc đáo. Chính sự giao thoa này đã tạo nên tên gọi kép Đền – Đình Kim Liên, một minh chứng cho sự gắn bó mật thiết giữa tín ngưỡng và đời sống cộng đồng.

Lễ hội đền Kim Liên, diễn ra vào ngày 16 tháng 3 Âm lịch hàng năm, là dịp để người dân địa phương và du khách thập phương bày tỏ lòng thành kính, tri ân công đức của thần Cao Sơn. Những nghi lễ truyền thống được tái hiện sống động, cùng với không khí lễ hội tưng bừng, tạo nên một bức tranh văn hóa đặc sắc, kết nối quá khứ với hiện tại, góp phần bảo tồn những giá trị văn hiến ngàn năm của Thăng Long – Hà Nội. 

@ngvncuong

Bắc trấn linh từ: Đền Quán Thánh (190 Quán Thánh, phường Quán Thánh, quận Ba Đình)

Trong bộ tứ trấn linh thiêng trấn giữ bốn phương của Kinh thành Thăng Long xưa, đền Quán Thánh sừng sững trấn ngự phương Bắc, nơi giao hòa giữa nét cổ kính của đường Thanh Niên và vẻ thơ mộng của Hồ Tây, tựa lưng vào hồ Trúc Bạch. Vị thế ấy, như một điểm kết nối giữa trời và đất, giữa lịch sử và hiện tại, càng làm tăng thêm vẻ uy nghiêm và huyền bí cho ngôi đền.

Đền Quán Thánh thờ Huyền Thiên Trấn Vũ, vị thần được truyền tụng có công trừ diệt yêu ma, bảo vệ dân lành. Tương truyền, vào thời Hùng Vương, một con hồ ly chín đuôi hung ác đã gieo rắc tai ương cho vùng đất Long Đỗ. Huyền Thiên đã giáng thế, dùng thần lực tiêu diệt yêu quái, biến khu rừng Thiết Lâm u tối thành Hồ Tây rộng lớn ngày nay. Chính vì vậy, khi Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long, đã cho xây dựng đền Quán Thánh ở phía Tây Bắc kinh thành, với mong muốn trấn yểm, xua đuổi tà ma, bảo vệ sự bình yên cho đất nước.

@lalin, @huongky2024

Bước vào đền Quán Thánh, du khách không khỏi choáng ngợp trước kiến trúc cổ kính, tinh xảo. Nổi bật giữa không gian linh thiêng là pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ bằng đồng đen đồ sộ, cao gần 4 mét và nặng tới 4 tấn, được đúc vào năm 1677. Bức tượng không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đúc đồng đỉnh cao mà còn là biểu tượng cho sức mạnh và uy quyền của vị thần trấn giữ phương Bắc. Những đường nét chạm khắc gỗ tinh xảo trên các cấu kiện kiến trúc, với hình tượng tứ linh (long, lân, quy, phụng), cùng các họa tiết hoa lá (tùng, cúc, trúc, mai), cá, dơi… càng làm tăng thêm giá trị nghệ thuật và chiều sâu văn hóa cho ngôi đền.

@phuongthongdong

Không chỉ là nơi lưu giữ những bảo vật vô giá, đền Quán Thánh còn là nơi hội tụ linh khí của đất Thăng Long ngàn năm văn hiến. Hằng năm, vào ngày 3/3 Âm lịch, lễ hội đền Quán Thánh được tổ chức long trọng để tưởng nhớ công đức của Huyền Thiên Trấn Vũ. Đặc biệt, vào mỗi dịp đầu năm mới, mùng một, ngày Rằm hay lễ Tết, người dân từ khắp nơi lại tìm về đây, thành kính dâng hương, cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc và sung túc.

Năm 2022, "Thăng Long tứ trấn" vinh dự được công nhận là Di tích Quốc gia Đặc biệt, khẳng định thêm giá trị lịch sử, văn hóa to lớn của quần thể di tích này. Đến với đền Quán Thánh vào dịp đầu xuân, không chỉ là hành hương tâm linh, mà còn là hành trình tìm về cội nguồn, cảm nhận linh khí của đất Thăng Long, cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng.