Chuyện kể từ những hẻm nhỏ ở Sài Gòn
Ở Sài Gòn không có khái niệm ngõ nhỏ, phố nhỏ như Hà Nội. Nhưng nhắc đến Sài Gòn, người ta vẫn thường nhắc đến những con hẻm dài hun hút, ngoằn ngoèo và rối rắm như một đặc trưng nổi bật.
Sài Gòn có đến 80% cư dân sống trong hẻm nhỏ, rất nhiều hộ gia đình có đến mấy đời gắn bó với con hẻm quen thuộc của mình. Những con hẻm dài, ngoằn nghòe nhiều ngã rẽ giống như một mê cung giữa Sài Thành, mang một ý nghĩa rất riêng, rất Sài Gòn.
Người dân sống trong hẻm không cảm thấy phiền hà mà ngược lại, họ càng thích thú khi những con hẻm nơi mình sống mọc lên những quán cóc nhỏ với "đủ món ăn chơi". Sáng sớm, người ta lại í ới gọi nhau: "Ra đầu hẻm cafe không mấy chú?" hay Alô rủ nhau "Qua hẻm nhà tôi ăn sáng đi các bác!"
Có lẽ chính vì vậy, các quán cóc ở những con hẻm Sài Gòn cũng đã tạo nên một nét vẻ riêng cho Sài Gòn giữa một thành phố lúc nào cũng xô bồ, tấp nập với nhiều nhà hàng cao tầng, sang trọng phía mặt tiền ngoài những con đường lớn.
Tính cộng đồng trong những con hẻm cũng thể hiện rất cao trong cách giao tiếp, ứng xử, quan hệ chòm xóm láng giềng. Người người, nhà nhà sát vách nhau trong hẻm, chuyện gì xảy ra cũng có "người đưa tin" và cả hẻm đều biết, từ đó mà giúp đỡ, hỏi thăm nhau hàng ngày...
Trong những con hẻm nhỏ ấy, có nhiều ngôi nhà chỉ còn hai ông bà già nương tựa vào nhau sống qua ngày vì con cháu đứa thì đi lập nghiệp phương xa, đứa có gia đình riêng dọn ra nơi ở khác. Niềm vui của hai ông bà là được chơi đùa cùng những đứa trẻ trong xóm. Những người gia yêu tiếng trẻ con trong các hẻm nhỏ vô cùng, nhờ đó, họ cảm thấy đời mình vơi bớt cô đơn.
Bạn rất dễ bắt gặp biển cảnh báo này khi vào một con hẻm nhỏ ngoằn nghèo và có nhiều trẻ em thường xuyên nô đùa trong hẻm.
Những đứa trẻ rất thích đi bộ ra đầu hẻm, ở nơi đó, chúng được chú xe ôm, vá xe nhấc cho một chiếc ghế dựa để... đọc báo, nghe các chú các bác kể chuyện, thậm chí la rầy: "Mấy đứa nghịch phá là chú vô nhà méc mẹ nghe chưa?" nhưng lũ trẻ vẫn thích thú.
Các bác xe ôm thì hàng ngày hẹn nhau đâu đó đầu hẻm rồi cùng nhau trò chuyện vui vẻ.
Trong con hẻm 198 Phan Văn Trị, hàng ngày, người ta lại thấy những người trong xóm mang gạo, rau củ sang căn nhà xập xệ của bà Nguyễn Thị Năm, 71 tuổi, để biếu bà có cái ăn chống đói. Căn nhà được xây vào năm 1973. Xót thương cụ bà đơn thân lại hay đau yếu, chủ nhà đã cho bà ở đến tận bây giờ. "Tôi còn sống đến ngày hôm nay là nhờ sự giúp đỡ của bà con trong hẻm", bà Năm nói.
Những con đường lớn ở trung tâm với nhiều cửa hàng, quán ăn san sát nhau nơi mặt tiền đường thì các con hẻm gần đó được trưng dụng làm nơi để xe. Đó là lí do khi đến một quán ăn hay tiệm cafe nào bạn cũng dê bắt gặp biển thông báo trước cửa: "Gửi xe hẻm đối diện".
Hẻm nail 136 Lê Thánh Tôn là con hẻm sẩm uất nhất về làm móng ở Sài Gòn, hàng ngày cũng có nhiều người già mưu sinh, đi bộ dọc con hẻm bán vé số kiếm sống.
Một cụ bà dọn hàng sau khi bán xong một quầy bán đồ chiên trước hẻm.
Chỉ cần nghe tiếng rao của người bán háng rong đầu hẻm là những người cuối hẻm cũng có thể nghe thấy vì con hẻm như những đường ống truyền cực chuẩn đưa âm thanh đi mãi vào trong ngõ.
Anh Hưng, làm nghề hớt tóc dạo trong một con hẻm trên đường Trần Đình Xu, Quận 1 chia sẻ: "Mỗi ngày tôi lại ra giữa hẻm thế này, dựng bạt che, ghế, và gương lên để... chờ khách. Khách của tôi đa phần là người sống trong những con hẻm gần đây, khi có nhu cầu họ đi bộ từ nhà ra "tiệm" của tôi, ngồi chờ... phục vụ. Dần dà tôi cũng quen thân với bà con trong xóm, biết ý của họ muốn cắt tóc, cạo râu thế nào".
Có những hẻm nhỏ với dãy nhà trọ san sát nhau, là nơi tập trung nhiều người dân đến từ các vùng miền khác nhau lên Sài Gòn lập nghiệp, họ thuê những căn nhà trong các hẻm nhỏ. Hẻm càng nhỏ, càng sâu, giá thuê lại càng rẻ. Hàng ngày, họ ôm đồ ra chợ bán, tối lại đạp xe về nhà trọ trong hẻm nhỏ, kết thúc một ngày làm việc vất vả...
Ở ngay trung tâm Sài Gòn với nhiều tòa nhà cao tầng lại xuất hiện ngôi nhà "hộp diêm" chỉ rộng hơn 2 mét vuông nằm lọt thỏm trong con hẻm 360 Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 3.
Chủ ngôi nhà nhỏ trong hẻm này là chị Nguyễn Thị Dung, 36 tuổi sống cùng 6 người con của mình. Hẻm nhỏ, ngôi nhà của chị cũng có diện tích "siêu nhỏ": dài 2,2 mét và rộng 1,2 mét.
Khi lạc vào một con hẻm ở Sài Gòn, nếu bạn không rành đường thì nên hỏi người dân để biết đường ra nơi bạn muốn đến. Bởi những con hẻm ở đây có thể thông từ quận này đến quận khác, từ đường này sang đường khác, đó cũng là những lối đi tắt cho bạn thoát khỏi những đám kẹt xe vào giờ cao điểm.
Buổi trưa, những người chạy xe ôm, ba gác lại tấp vào một con hẻm nhỏ, dựng xe và mắc võng ngủ một giấc trước khi lại rong ruổi tìm khách. Trong những giờ nghỉ đó, họ lại nghe tiếng trẻ con gọi mẹ, tiếng trò chuyện cùng nhau giữa những người trong hẻm, âm vang yên bình và lắng đọng...