Đồ ăn này gây hại mạch máu hơn cả đường và muối, WHO đưa vào "danh sách đen", nhiều người Việt vẫn ăn mỗi ngày

Ở tuổi 65, bà Vương đã sống chung với bệnh cao huyết áp hơn mười năm. Bà tuân thủ điều trị, uống thuốc đều đặn, ăn nhạt và gần như không động đến các món nhiều dầu mỡ. Trong mắt người thân, bà là mẫu bệnh nhân "chuẩn mực", rất biết giữ gìn sức khỏe.

Thế nhưng, nửa năm trở lại đây, bà thường xuyên cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi. Khi tái khám, huyết áp không những không ổn định hơn mà còn có xu hướng tăng. Đáng lo ngại hơn, kết quả siêu âm cho thấy bà xuất hiện tình trạng xơ vữa động mạch vành ở nhiều vị trí.

"Không ăn mặn, không ăn nhiều thịt, vì sao mạch máu vẫn gặp vấn đề?" - bà Vương băn khoăn.

Chỉ đến khi bác sĩ hỏi rất kỹ về thói quen ăn uống hàng ngày, một chi tiết tưởng chừng vô hại mới được nhắc đến: Mỗi buổi chiều, bà đều mua hai chiếc bánh ngọt mới ra lò ở tiệm gần nhà. Chính thói quen nhỏ này đã vô tình đưa vào cơ thể bà một "thủ phạm" nguy hiểm: chất béo chuyển hóa.

Chất béo chuyển hóa - "quả bom sức khỏe" ẩn trong thực phẩm quen thuộc

Chất béo chuyển hóa (trans fat) là một loại axit béo không bão hòa có cấu trúc đặc biệt. Một lượng rất nhỏ tồn tại tự nhiên trong sữa và thịt động vật, nhưng phần lớn chất béo chuyển hóa mà con người tiêu thụ hiện nay lại đến từ quá trình sản xuất công nghiệp, khi dầu thực vật được hydro hóa để tạo độ rắn, tăng độ giòn và kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm.

Chính vì mức độ nguy hại của nó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã phát động kế hoạch REPLACE, kêu gọi loại bỏ hoàn toàn chất béo chuyển hóa công nghiệp khỏi chuỗi thực phẩm toàn cầu. WHO nhấn mạnh: đây là loại chất béo không mang lại bất kỳ lợi ích nào cho sức khỏe.

Tuy nhiên, đến nay mục tiêu này vẫn chưa đạt được. Ước tính, hàng tỷ người trên thế giới vẫn đang tiếp xúc với chất béo chuyển hóa mỗi ngày thông qua các món ăn tưởng chừng vô hại.

Vì sao chất béo chuyển hóa nguy hiểm hơn cả đường và muối?

Không giống như đường hay muối - vốn dễ bị "điểm mặt gọi tên" khi nói đến bệnh tim mạch - chất béo chuyển hóa gây hại một cách âm thầm, tích lũy dần theo thời gian.

Thứ nhất, chất béo chuyển hóa làm tăng mạnh cholesterol xấu (LDL) trong máu. Đây là yếu tố trực tiếp thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch, viêm thành mạch và làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Thứ hai, nhiều nghiên cứu cho thấy chất béo chuyển hóa có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa. Trong các thí nghiệm, những đối tượng tiêu thụ chất béo chuyển hóa có xu hướng tích mỡ nhiều hơn và tuổi thọ giảm rõ rệt so với nhóm đối chứng, dù lượng calo nạp vào không khác biệt.

Thứ ba, loại chất béo này còn ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng não bộ. Nó cản trở vai trò của cholesterol "tốt" trong việc duy trì trí nhớ và có liên quan đến nguy cơ suy giảm nhận thức, thậm chí là bệnh Alzheimer.

Không dừng lại ở đó, chất béo chuyển hóa còn được cho là ảnh hưởng đến nội tiết và khả năng sinh sản, đặc biệt ở nam giới và thanh thiếu niên - nhóm tuổi vốn rất nhạy cảm với các rối loạn chuyển hóa.

Chất béo chuyển hóa đang "ẩn nấp" ở đâu?

Điều đáng nói là rất nhiều người không hề nhận ra mình đang tiêu thụ chất béo chuyển hóa mỗi ngày, bởi nó thường xuất hiện trong những thực phẩm quen thuộc:

Bánh ngọt, bánh quy, bánh kem, snack, kẹo và các loại đồ ăn vặt chế biến sẵn là nguồn phổ biến nhất.

Đồ chiên rán, đặc biệt là thực phẩm chiên đi chiên lại nhiều lần ở nhiệt độ cao, dễ phát sinh chất béo chuyển hóa.

Các sản phẩm bơ thực vật, kem, bánh mì công nghiệp cũng thường sử dụng dầu hydro hóa.

Ngay cả các loại sốt trộn salad, bơ đậu phộng hay nước xốt pha sẵn cũng có thể chứa loại chất béo này.

Đáng lưu ý, nhiều sản phẩm ghi "0g chất béo chuyển hóa" trên nhãn. Tuy nhiên, theo quy định, nếu hàm lượng dưới một ngưỡng nhất định, nhà sản xuất vẫn được phép ghi như vậy. Điều này khiến không ít người rơi vào "bẫy nhãn mác" và chủ quan khi lựa chọn thực phẩm.

Kiêng sớm - lợi lâu dài cho mạch máu

Trường hợp của bà Vương không phải là cá biệt. Nhiều người ăn nhạt, ít thịt, nhưng lại vô tình "bỏ sót" chất béo chuyển hóa - yếu tố âm thầm tàn phá mạch máu theo thời gian.

Các chuyên gia khuyến cáo, để bảo vệ tim mạch và sức khỏe lâu dài, mỗi người nên ưu tiên thực phẩm tươi, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, giảm bánh ngọt và đồ chiên rán, đồng thời tập thói quen đọc kỹ thành phần trên nhãn sản phẩm.

Đôi khi, thứ gây hại nhất cho sức khỏe không phải là những gì quá rõ ràng, mà chính là những thói quen nhỏ lặp đi lặp lại mỗi ngày - như hai chiếc bánh ngọt tưởng chừng vô thưởng vô phạt vào mỗi buổi chiều.