Chỉ số tia cực tím ở mức cực đỉnh: Những nguy hại khủng khiếp bạn phải biết để bảo vệ sức khỏe

Khi đi ra đường vào mùa hè, bạn dễ phải đối mặt với vô vàn các tác nhân gây hại trực tiếp cho cơ thể. Trong khi tình trạng ô nhiễm không tại Hà Nội ở mức báo động, vụ nhiễm độc chì gia tăng ở Sài Gòn chưa kịp lắng xuống, thì mới đây, cảnh báo về nguy cơ ung thư da tia cực tím cường độ cao tại Sài Gòn càng khiến người dân lo lắng.

Những tác hại khủng khiếp từ tia cực tím trong ánh mặt trời

Sau kỳ nghỉ lễ trở về thành phố, người dân Sài Gòn vẫn tiếp tục phải đối mặt với không khí nóng bức, ngột ngạt mà không có dấu hiệu suy giảm. Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn cho biết, nắng nóng tiếp tục duy trì trên diện rộng với nền nhiệt độ 35-37 độ C, nhiều nơi trên 37 độ C tại khu vực Nam Bộ. Trong khoảng thời gian từ 10-14h, Sài Gòn đạt chỉ số tia cực tím là 12/12. Đây là mức nguy hiểm cực độ, khiến làn da bị cháy nắng cực nhanh khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đồng thời gây ra những thiệt hại cho đôi mắt.

Ai cũng biết, tia cực tím có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong cuộc sống như: Tổng hợp vitamin D, chống còi xương, phòng ngừa ung thư ruột kết; chữa một số bệnh ngoài da như vảy nến; giúp tâm trạng vui vẻ; hữu ích trong lĩnh vực khử trùng… Tuy nhiên, việc lạm dụng bức xạ mặt trời, thường xuyên tiếp xúc với ánh mặt trời ở cường độ mạnh có thể gây những hậu quả đáng tiếc dưới đây:

Ánh nắng chứa tia cực tím có hại cho da và mắt nếu tiếp xúc quá nhiều. (Ảnh minh họa: Internet)

Xạm, đen da

Xạm, đen da liên quan đến sắc tố melanin trên da. Nó thường hình thành sau hai ngày tiếp xúc với ánh nắng mặt trời liên tục, và sắc tố tiếp tục đậm lên sau vài tuần, vài tháng. Sự gia tăng các tế bào sắc tố dẫn đến sự hình thành thêm các hạt melanin trên toàn cơ thể.

Cháy da, bỏng da

Hiện tượng cháy nắng xuất hiện khi tế bào da bị hư hại. Tổn thương này bị gây ra bởi ánh nắng gay gắt của mặt trời. Thông thường, máu sẽ chạy đến những khu vực này để nỗ lực chữa cháy, đó là lý do vì sao da bạn thường ứng đỏ khi vừa bị cháy nắng.

Sớm lão hóa da

Tiếp xúc với tia cực tím trong khoảng thời gian nhất định sẽ gây nên hiện tượng lão hóa da, bắt đầu từ việc thay đổi cấu trúc các lớp hạ bì. Những dấu hiệu nhận thấy thường là khô da, nhìn rõ nếp nhăn, da chảy xệ, mất khả năng đàn hồi, xuất hiện các đốm sắc tố - kết quả của sự thoái hóa khả năng đàn hồi và collagen ở da.

80% người bị lão hóa da có thể được phát hiện vào khoảng 20 năm đầu tiên trên đời. Và tia UV được coi là nguyên nhân đáng sợ nhất gây nên hiện tượng này.

Ung thư da

Đây là loại ung thư xảy ra nhiều nhất trên khắp thế giới. Có nhiều dạng ung thư da, bao gồm: Ung thư u hắc tố, ung thư tế bào biểu mô, ung thư tế bào biểu mô có vảy và các khối u ác tính.

Ung thư biểu mô tế bào đáy: Loại ung thư da này chiếm đến 80% trong các loại ung thư da, có khả năng tăng trưởng chậm và hiếm khi di căn. Chúng thường được tìm thấy trên đầu và cổ - những khu vực thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời kéo dài, xảy ra ở 20% người dưới 50 tuổi, 70% ở người dưới 70 tuổi.

Ung thư biểu mô tế bào vảy: Ung thư da loại này thường xảy ra ở người cao tuổi, 50% số người mắc nằm trong độ tuổi 65 trở lên. Những bệnh ung thư da liên quan đến u hắc tố có tỷ lệ chữa khỏi 96-98%, cũng là loại ung thư dễ dàng điều trị và thành công.

Ức chế hệ thống miễn dịch

Bức xạ tia cực tím sẽ gây ra tình trạng suy giảm miễn dịch liên quan đến việc ngăn chặn hình thành các khối u. Các nhà khoa học tin rằng cháy nắng có thể thay đổi sự phân bố và chức năng của các tế bào máu trắng chống lại bệnh tật ở con người cho đến 24 giờ sau khi tiếp xúc với ánh nắng. Lặp đi lặp lại qua tiếp xúc với bức xạ tia cực tím có thể gây thiệt hại nhiều hơn vào hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Hình thành khối u ác tính

Khối u ác tính được hình thành từ các tế bào sắc tố, thường có xu hướng di căn, do đó bệnh nhân có khối u ác tính trên da dễ bị tử vong hơn. Khối u ác tính thường phổ biến ở phụ nữ trẻ (vị trí lưng, chân) , đàn ông lớn tuổi (vị trí lưng). U ác tính luôn luôn có xu hướng xảy ra trên bề mặt không tiếp xúc với ánh nắng cũng như thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng.

Các nguy cơ hình thành khối u ác tính thường là những nốt ruồi lớn hơn 2mm, ngứa hoặc đau từ nốt ruồi có từ trước, mọc thêm những nốt ruồi mới, nốt ruồi bỗng nhiên thay đổi kích cỡ, màu sắc.

Khối u ác tính được hình thành từ các tế bào sắc tố, thường có xu hướng di căn. (Ảnh: Internet)

Những thiệt hại cho đôi mắt

Tia cực tím chắc chắn có thể làm hỏng cửa sổ tâm hồn vì 99% tia cực tím được hấp thụ ở phía trước của mắt khi bạn nhìn vào ánh nắng mặt trời. Kéo theo đó là các tổn thương cho giác mạc, đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng khi bạn tiếp xúc tia cực tím về lâu dài, cuối cùng sẽ bị mù lòa. Chưa hết, một loại u ác tính nội nhãn cầu có thể hình thành ở bên trong mắt như mống mắt, bờ mi, choroids– thường gặp ở những người da trắng hơn người da màu.

Giải pháp phòng tránh

Bảo vệ làn da bằng quần áo

Khi đi ra ngoài nắng, bạn cần mặc quần áo càng che chắn đươc nhiều cơ thể càng tốt. Các loại quần áo nên sử dụng là sơ mi dài tay, quần dài, váy dài đến gót chân. Trang phục màu tối thường bảo vệ cơ thể tốt hơn là màu sáng. Sử dụng vải dày, khô để mặc.

Sử dụng kem chống nắng đúng cách

Kem chống nắng giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tia cực tím nhưng không thể ngăn chặn tất cả tia UV. Do đó không nên vì bôi kem chống nắng mà kéo dài thời gian ở bên ngoài đầy ánh nắng mặt trời. Khi sử dụng, hãy tập trung bôi ở cánh tay, chân, cổ, khuôn mặt. Sau 2 tiếng, bạn cũng cần bôi lại kem chống nắng. Nguyên nhân là kem chống nắng rất dễ trôi khi da xuất hiện mồ hôi, đi bơi… do đó cần thường xuyên bôi để bảo vệ da.

Đọc kỹ nhãn mác để tìm được sản phẩm có bổ sung tính năng chống nắng cho da

Kem chống nắng có sẵn trong các loại kem, thuốc mỡ, gel, thuốc xịt, khăn lau, son dưỡng môi, kem dưỡng ẩm, son môi… nhưng bạn cần kiểm tra kỹ các thành phần của loại hàng mình định mua để chắc chắn đã mua sản phẩm có bổ sung tính năng chống nắng.

Kính mát ngăn chặn tia cực tím vô cùng quan trọng để bảo vệ vùng da mỏng manh quanh mắt. (Ảnh: Internet)

Đội mũ rộng vành

Một chiếc mũ rộng vành giúp bạn bảo vệ các khu vực thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng dưới cường độ cao như tai, mắt, trán, mũi, da đầu… do đó giúp ngăn chặn các tia UV hiệu quả hơn.

Đeo kính mát có ngăn chặn tia cực tím

Kính mát ngăn chặn tia cực tím vô cùng quan trọng để bảo vệ vùng da mỏng manh quanh mắt. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, không đeo kính mát liên tục ngoài trời nắng sẽ kéo theo các bệnh về mắt rất nguy hiểm. Do đó, khi mua kính, hãy vội để ý đến chuyện đẹp hay xấu, quan trọng nhất là thông số chống tia UV của kính hiệu quả đến đâu.

Tránh sử dụng giường tắm nắng và đèn năng lượng mặt trời

Nhiều người cho rằng tia UV từ giường tắm nắng và đèn năng lượng mặt trời hoàn toàn vô hại. Thực tế là chúng sẽ gây tác hại ung thư da về lâu dài. Do đó cách tốt nhất là bạn không nên sử dụng những loại thiết bị này khi ánh nắng mặt trời tiếp xúc vào cơ thể đã quá nhiều.

Chú ý bảo vệ trẻ em dưới ánh nắng mặt trời

Trẻ em là đối tượng thường dành nhiều thời gian bên ngoài trời và không nhận thức được sự nguy hiểm của tia cực tím. Cha mẹ cần bảo vệ trẻ bằng những cách nêu ở trên khi để trẻ hoạt động ngoài trời, đồng thời rèn cho bé thói quen sử dụng kem chống nắng cũng như cảnh báo trẻ những nguy hại từ ánh nắng mặt trời…

(Nguồn: Enhs, Sciencelearn, Cancer)