Cảnh báo: Gia tăng trẻ nhập viện do hen phế quản thời điểm giao mùa

Những ngày gần đây, thời tiết tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc thay đổi thất thường, độ ẩm không khí cao là điều kiện thuận lợi khiến các bệnh lý về hô hấp, đặc biệt là hen phế quản ở trẻ em tăng cao.

Theo TS.BS Nguyễn Thị Vân Anh, Phó Trưởng khoa Miễn dịch - Dị ứng - Khớp, Bệnh viện Nhi Trung ương, trung bình mỗi ngày khoa tiếp nhận khoảng 60 - 80 bệnh nhi đến khám, tuy nhiên thời gian gần đây, có ngày khoa tiếp nhận lên đến hơn 100 bệnh nhi (tăng từ 30 - 50%), trong đó có rất nhiều trẻ đến khám vì ho, thở khò khè, thở rít, hen phế quản.

Chỉ tính riêng trong 5 ngày (27/3 - 31/3), đã có hơn 120 trẻ đến khám được chẩn đoán mắc bệnh hen, 10% trong số đó phải nhập viện điều trị, có những trường hợp nhập viện trong tình trạng cấp cứu vì lên cơn hen cấp mức độ nặng, gây khó thở nhiều, thở rít, phải được hỗ trợ thở oxy và sử dụng thuốc giãn phế quản để cắt cơn hen.

Thời tiết nồm ẩm khiến bệnh hen trở nặng

Hen phế quản trẻ em là bệnh lý đường hô hấp đặc trưng bởi tình trạng viêm mạn tính đường thở, gây co thắt phế quản, phù nề và tăng tiết dịch nhầy làm cho trẻ khó thở.

Dị nguyên thường gặp nhất đối với trẻ bị hen phế quản là mạt nhà. Đây là loại động vật nhỏ ăn những mẩu da chết bong ra từ cơ thể người. Chúng sinh sống rất nhiều trong chăn, gối, giường của chúng ta hàng ngày. Vào thời tiết ấm và ẩm, chúng sinh sôi nảy nở rất nhanh. Hơn thế, thời tiết ẩm khiến nấm mốc và các virus cũng phát triển. Vì vậy, trẻ bị hen phế quản hay khởi phát cơn hen trong giai đoạn này.

Ở bệnh nhân mắc hen phế quản mạn tính, thời tiết nồm ẩm sẽ làm các cơn khó thở xuất hiện thường xuyên hơn, nếu kèm theo tình trạng nhiễm khuẩn thì mức độ cơn hen sẽ càng trở nên trầm trọng.

Đang nằm điều trị tại Khoa Miễn dịch - Dị ứng - Khớp, Bệnh viện Nhi Trung ương, bé H.N. (4 tuổi, Hà Tĩnh) nhập viện trong tình trạng khó thở, ho nhiều kèm nôn. Bà của bé cho biết, bé đã được chẩn đoán mắc hen phế quản lúc 3 tuổi, mỗi khi thay đổi thời tiết, bé thường ho rất nhiều, lần nào bé ho dẫn đến nôn thì sẽ khó thở phải nhập viện để thở oxy và khí dung.

Nằm cạnh giường bé H.N. vẫn đang phải thở oxy là bé K.N. (10 tuổi, ở Nghệ An), bố bé chia sẻ, năm 2022, bé khám ở tỉnh và đã được chẩn đoán mắc hen phế quản, trước khi vào viện bé có biểu hiện ho, tức ngực, khó thở, đặc biệt là nửa đêm về sáng thì có những cơn khó thở khiến bé không ngủ được.

TS.BS Lê Quỳnh Chi, Trưởng Khoa Miễn dịch - Dị ứng - Khớp cho hay: "Do thời tiết thay đổi thất thường, trời mưa, nồm ẩm nên tỷ lệ bệnh nhi hen nhập viện khá đông, chỉ tính riêng trong tháng 3/2023, Khoa đã tiếp nhận 50 bệnh nhi nhập viện vì cơn hen cấp, các cháu nhập viện hầu hết trong tình trạng khó thở, phải thở oxy với biểu hiện cơn hen phế quản từ mức độ trung bình trở lên".

Chẩn đoán đúng và điều trị dự phòng đầy đủ theo căn nguyên - Yếu tố quan trọng giúp kiểm soát hoàn toàn bệnh hen ở trẻ

Theo TS.BS Lê Quỳnh Chi, hầu hết trẻ nhập viện vì cơn hen cấp đều chưa được điều trị dự phòng đầy đủ, có những trường hợp các bác sĩ đã kê đơn dự phòng nhưng gia đình chưa tuân thủ. Có trường hợp trẻ mới chỉ được gia đình đưa đi khám ở các phòng khám, chưa được thăm dò về chức năng hô hấp, các test dị ứng nên chưa được chẩn đoán xác định là hen và điều trị dự phòng.

Với trường hợp của 2 bệnh nhi nói trên, "Cả 2 bệnh nhi đều có tiền sử ho, khò khè, đã được chẩn đoán hen nhưng chưa được điều trị dự phòng nên nhập viện trong tình trạng cơn hen cấp mức độ nặng gây khó thở" - TS.BS Lê Quỳnh Chi cho biết thêm.

Đối với các bệnh nhi mắc bệnh hen, việc xác định chính xác bệnh và điều trị dự phòng đầy đủ sẽ giúp kiểm soát tốt nền viêm mãn tính của đường thở, giúp chức năng hô hấp của trẻ trở về bình thường, không ảnh hưởng đến cấu trúc của đường thở cũng như các hoạt động trong sinh hoạt hàng ngày: ăn uống, học tập, vui chơi, thể dục thể thao… của trẻ. Nếu trẻ không được điều trị dự phòng đầy đủ, đúng cách thì sẽ thường xuyên bị lên cơn hen cấp. Đặc biệt khi trẻ có những thay đổi nhỏ như đi bơi, sinh hoạt ngoại khoá, hoặc thay đổi đột ngột về thời tiết, môi trường sống thì có nguy cơ mắc cơn hen cấp nặng. Bệnh hen phế quản không kiểm soát sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.

Hen ở trẻ em chủ yếu thuộc tuýp hen dị ứng, thường đáp ứng tốt với các thuốc điều trị dự phòng như corticosteroid dạng hít (ICS) hoặc corticosteroid dạng hít phối hợp với thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài (ICS-LABA).

Để kiểm soát thật tốt bệnh hen, các bác sĩ khuyến cáo, ngoài vấn đề tiên quyết là tuân thủ điều trị các thuốc dự phòng để ổn định bệnh, cha mẹ cần đảm bảo chất lượng môi trường, vệ sinh nhà cửa, trường lớp, để tránh những căn nguyên gây khởi phát cơn hen ở trẻ.

Những trẻ hen phế quản cần được tiêm phòng đầy đủ vaccine cúm hàng năm và vaccine phế cầu theo tuổi. Trong trường hợp trẻ nhiễm virus, gia đình cần tuân thủ xịt thuốc dự phòng theo y lệnh, vệ sinh mũi họng, súc miệng thường xuyên.

Ngoài ra, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám định kỳ thường xuyên để được đánh giá về chức năng hô hấp, tình trạng kiểm soát hen của trẻ, đồng thời, được các chuyên gia y tế hướng dẫn cách xử trí khi lên cơn hen cấp. Phụ huynh tuyệt đối không được chủ quan sử dụng theo đơn thuốc cũ hoặc tự thay đổi phác đồ điều trị mà không có ý kiến của bác sĩ chuyên khoa, khiến tình trạng bệnh của trẻ ngày càng chuyển biến nặng.

"Với các trẻ có tiền sử mắc bệnh hen, khi xuất hiện triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mũi, ngạt tắc mũi, bắt đầu cảm thấy khó chịu, ho húng hắng, điều này báo hiệu trẻ có thể sắp xảy ra 1 cơn hen cấp, sau đó 1 vài ngày có thể biểu hiện ho, khó thở, thở rít. Khi đó cha mẹ cần đưa con đi khám hoặc xem lại thật kỹ các biện pháp điều trị dự phòng cũng như sử dụng thuốc cắt cơn để con không bị lên cơn cấp nặng, nguy hiểm" - TS.BS Nguyễn Thị Vân Anh khuyến cáo thêm.