Cảnh báo gia tăng ca viêm não hiếm gặp do Parvovirus B19 ở Việt Nam

Trao đổi với phóng viên báo Tiền Phong, TS. Đỗ Thiện Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới trẻ em (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết viêm não cấp do Parvovirus B19 rất hiếm gặp, chưa có báo cáo cụ thể về tỉ lệ mắc do số liệu khá ít, tuy nhiên hiện nay số ca được báo cáo đang ngày càng tăng lên.

“Mới đây chúng tôi tiếp nhận một trường hợp trẻ trai 4 tuổi, vào viện vì sốt, phát ban đỏ 2 má và rối loạn tri giác. Bệnh diễn biến 9 ngày, trẻ sốt cao liên tục, nhiệt độ cao nhất 39oC. Ngày thứ 9 của bệnh, trẻ xuất hiện tình trạng thay đổi tri giác (lơ mơ), ngủ nhiều, run chi, đi lại khó khăn. Kèm theo trẻ phát ban đỏ 2 má và ban dạng sẩn rải rác thân mình. Trẻ không ho, không chảy mũi, không nôn, không co giật, đại tiện bình thường. Tiền sử trẻ khỏe mạnh. Cách 1 tuần, trẻ điều trị viêm phế quản do Mycoplasma pneumonia. Trẻ được điều trị kháng sinh Azithromycin, Levofloxacin, tình trạng lâm sàng ổn định. 

Đợt này, trẻ vào Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng: sốt 38,7oC. Glassgow 13 điểm, hội chứng màng não âm tính, run 2 tay, liệt 2 chi dưới, đồng tử 2 bên đều, kích thước đồng tử 2 mm, phản xạ ánh sáng dương tính. Phổi thông khí đều 2 bên, không ran, không có biểu hiện suy hô hấp… Bụng mềm, gan lách không to. Ban đỏ 2 má (dạng má bị tát) và ban dạng sẩn rải rác thân mình. Các cơ quan khác chưa phát hiện bất thường. 

Trẻ được chẩn đoán viêm não, được dùng Acyclovir và Dexamethasone trong thời gian chờ kết quả căn nguyên. Các xét nghiệm ban đầu để tìm các nguyên nhân viêm não cho kết quả âm tính. Với các biểu hiện bệnh của trẻ, bác sĩ định hướng tới nguyên nhân do Pavovirus B19. Kết quả PCR Pavovirus B19 trong DNT dương tính”, TS Hải thông tin về ca bệnh đặc biệt.

Sau điều trị, trẻ hết sốt, tri giác cải thiện dần, tình trạng run chi và yếu 2 chân phục hồi. Trẻ ra viện sau 2 tuần điều trị, lâm sàng hồi phục hoàn toàn. Trẻ tái khám sau 2 tuần, lâm sàng hoàn toàn bình thường và không ghi nhận tổn thương trên MRI sọ não.

Bác sĩ Hải cho biết, ban đỏ truyền nhiễm là do nhiễm parvovirus B19 cấp tính. Ở trẻ em, bệnh gây ra các triệu chứng thực thể nhẹ và phát ban dạng đốm hoặc ban dạng dát sẩn bắt đầu ở má và lan rộng chủ yếu đến các chi đã tiếp xúc. Ở thai nhi, nó có thể gây tử vong. Chẩn đoán dựa trên lâm sàng, và điều trị nói chung là không cần thiết.

Ban đỏ nhiễm trùng, thường được gọi là bệnh thứ năm, là do vi khuẩn human parvovirus B19. Cái tên "bệnh thứ năm" được sử dụng vì nó được coi là bệnh nhiễm virus thứ năm thường gây phát ban ở trẻ em (bốn bệnh đầu tiên là sởi, rubella, thủy đậu và ban đào). Đôi khi nó còn được gọi là bệnh ban dạng vết tát ở má. Bệnh xuất hiện chủ yếu vào mùa xuân, thường gây nên những vụ dịch địa phương vài năm một lần ở trẻ em (đặc biệt là trẻ em từ 5 đến 7 tuổi).

Đường lây bệnh

Tình trạng lây lan dường như là do các giọt bắn ở đường hô hấp và do tiếp xúc qua da với máu hoặc các sản phẩm từ máu, với tỉ lệ lây nhiễm thứ cấp cao giữa những người tiếp xúc trong gia đình; nhiễm trùng có thể không có triệu chứng.

Parvovirus B19 là virus chỉ gây bệnh ở người, bệnh cảnh lâm sàng do Parvovirus B19 gây ra rất đa dạng, bao gồm ban đỏ nhiễm trùng, suy tủy thoáng qua, viêm khớp… Các biểu hiện thần kinh liên quan đến Parvovirus B19 thường ít gặp. Viêm não cấp do Parvovirus B19 rất hiếm gặp. Chẩn đoán viêm não do Parvovirus B19 dựavào việc phát hiện DNA-B19 hoặc kháng thể đặc hiệu IgM anti-B19 trong dịch não tủy. Hơn 50% bệnh nhân viêm não do Parvovirus B19 sẽ hồi phục hoàn toàn.

Một nghiên cứu tổng hợp tất cả các ca bệnh được báo cáo trong giai đoạn năm 1970 - 2012 về biểu hiện thần kinh ở những người mắc Parvovirus B19 cho thấy có 50/129 ca bệnh được chẩn đoán viêm não, viêm não màng não, bệnh não cấp, trong đó viêm não chiếm tỉ lệ cao nhất.

Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh viêm não cấp do Parvovirus B19 ở trẻ em rất đa dạng, bao gồm các triệu chứng thần kinh: thay đổi ý thức (100%), co giật (44,1%), dấu hiệu thần kinh khu trú (35,3%) 5 và có thể kèm theo các biểu hiện thường gặp của tình trạng nhiễm Parvovirus B19 như sốt, phát ban, đau khớp, thiếu máu.

Thời gian ủ bệnh của nhiễm Parvovirus B19 là từ 4 ngày đến 14 ngày. Các biểu hiện ban đầu điển hình của ban đỏ truyền nhiễm là các triệu chứng giống cúm không đặc hiệu (ví dụ: sốt nhẹ, khó chịu nhẹ). Vài ngày sau, một ban đỏ cứng, hợp lại xuất hiện trên má (“ban dạng má tát”), và phát ban đối xứng xuất hiện nổi bật trên cánh tay, chân (thường là bề mặt duỗi) và thân, thường không có lòng bàn tay và lòng bàn chân. Phát ban là dạng dát sẩn, có xu hướng hội tụ; nó hình thành vùng có hình thái dạng lưới hoặc ren gồ lên nhẹ, dầy với vùng trung tâm rõ, thường ưu thế ở vùng có sự bộc lộ.

Phát ban và toàn bộ bệnh thường kéo dài từ 5 ngày đến 10 ngày. Tuy nhiên, phát ban có thể tái phát trong vài tuần, nặng hơn do ánh sáng mặt trời, tập thể dục, nóng, sốt hoặc căng thẳng tinh thần.

Bệnh có thể xảy ra với người lớn

Bác sĩ Hải thông tin, lây nhiễm cũng có thể xảy ra ở người lớn và có thể gây ra các hội chứng lâm sàng khác nhau, bao gồm hội chứng ban xuất huyết, ban dạng sẩn ở vùng đi găng tay và đi tất, bệnh khớp, cơn bất sản thoáng qua và thai lưu hoặc phù thai nhi. Dựa trên các khảo sát về tỉ lệ hiện hành theo xét nghiệm huyết thanh, 50% đến 80% số người trưởng thành có bằng chứng về việc nhiễm parvovirus B19 trước đó, có khả năng tạo ra khả năng miễn dịch bảo vệ cho những người có khả năng miễn dịch bình thường.

Nhiều di chứng nghiêm trọng

“Viêm não cấp do Parvovirus B19 có thể hồi phục hoàn toàn, tuy nhiên một số bệnh nhân có di chứng thần kinh nghiêm trọng hoặc tử vong. Trong một nghiên cứu dựa trên một nhóm ca bệnh trẻ em bị viêm não cấp và bệnh não do Parvovirus B19 cho thấy 57,6% các bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau các rối loạn thần kinh; 33,3% bệnh nhân có di chứng thần kinh và 8,8% bệnh nhân đã tử vong. Di chứng thần kinh bao gồm chậm phát triển tâm thần vận động, suy giảm nhận thức, động kinh, hội chứng tiểu não, liệt nửa người và liệt tứ chi co cứng. Bệnh nhân của chúng tôi được điều trị với liệu trình steroid liều cao sau đó giảm liều dần, theo dõi sau 2 tháng đã hồi phục hoàn toàn về triệu chứng lâm sàng và các tổn thương trên phim MRI sọ não”, TS Đỗ Thiện Hải cho biết.