Cấm thi tuyển vào lớp 6 sẽ khiến nhà nhà chạy đua "làm đẹp" học bạ? Thôi đừng "thiển cận" nữa!

Thông tư 30 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về quy chế tuyển sinh THCS và THPT có hiệu lực từ ngày 14/2, nêu rõ: Từ năm 2025, các trường THCS phải xét tuyển học sinh vào lớp 6, không được tổ chức thi, kể cả với trường chất lượng cao. Thông tin này không mới, nhưng càng cận thời điểm tuyển sinh đầu cấp, càng được phụ huynh đem ra "mổ xẻ", tranh cãi.

Mới đây, một phụ huynh lại khơi mào tranh luận khi lo lắng "Sau khi chính thức cấm tuyển sinh lớp 6, bố mẹ có nghĩ việc xét tuyển lớp 6 có thể khiến nhà nhà chạy đua "làm đẹp" học bạ không?". Thế là hàng chục người lại xôn xao đồng tình, cho rằng con mình học thật nhưng có khi không bằng các bạn khác thực lực chưa chắc đã tương xứng. Họ lo sợ bất cập. 

Là một người mẹ có con đang học cấp 2, tôi đã qua thời hồi hộp cùng con ngóng kết quả từng ngày. Tuy nhiên, trước những bàn luận rôm rả này, tôi cũng không thể đứng ngoài cuộc. Tôi để lại bình luận: "Chạy đẹp học bạ rồi sao nữa? Vào học cùng các bạn học thật thi thật rồi mới thấy sao mình ngốc thế! Con học như thế nào cha mẹ biết, có sức chạy mãi tận đại học rồi đi làm không?".

Có 2 lý do tôi tin rằng quy chế tuyển sinh mới vẫn có điểm tích cực:

1. Không phải cứ có học bạ đẹp là vào được trường tốt

Dù có cấm thi tuyển, nhiều trường top hiện nay không chỉ dựa vào học bạ mà còn kết hợp đánh giá năng lực qua bài test riêng. Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế tuyển sinh THCS và THPT, trong đó quy định trường THCS xét tuyển đầu vào lớp 6. Các địa phương phải xây dựng tiêu chí, áp dụng cho tất cả trường, đồng thời hướng dẫn tiêu chí riêng với các trường có đông thí sinh đăng ký và đạt yêu cầu chung cao hơn chỉ tiêu.

Tiêu chí riêng không chỉ là các yêu cầu trong hồ sơ xét tuyển mà còn cần đánh giá trực tiếp học sinh theo nhiều hình thức như: Hỏi - đáp, viết, thuyết trình, thực hành, thí nghiệm, hồ sơ học tập, các sản phẩm, hoạt động của học sinh, hoặc kiểm tra, đánh giá năng lực.

Thực tế, đến thời điểm này, nhiều trường đã công bố chi tiết phương thức tuyển sinh. Có trường áp dụng hình thức xét tuyển + đánh giá năng lực, có trường phỏng vấn trực tiếp, sau đó kiểm tra đánh giá năng lực, có trường phải làm trắc nghiệm tâm lý và bài đánh giá năng lực tổng hợp.

Điều này có nghĩa là: "Làm đẹp" học bạ chỉ là bước đầu, nếu con không có năng lực thực sự, vẫn sẽ bị đào thải. Điểm số có thể làm đẹp, nhưng năng lực thật thì không thể giả tạo.

2. Vào được trường tốt chưa chắc đã là điều hay nếu con không theo kịp

Thời trước, tôi học cấp 2 ở trường làng, rồi thi đỗ vào lớp chọn của huyện. Lúc đó, có không ít bạn vào lớp chất lượng cao, nhưng chỉ sau một học kỳ, nhiều người đuối sức, thậm chí phải chuyển trường vì áp lực. Bố mẹ thì liên tục phải thuê gia sư, nhưng áp lực tâm lý khiến các bạn ngày càng tự ti. Họ không kém thông minh, nhưng do trước đó được "nâng đỡ" quá nhiều, nên khi vào môi trường cạnh tranh thật sự, không thể thích nghi, luôn trong tình trạng căng thẳng, điểm số tụt dần vì không theo kịp tốc độ học. Cuối cùng, gia đình đành xin chuyển về trường gần nhà. 

Nhìn cảnh các phụ huynh ngày nay căng thẳng tìm mọi cách đưa con vào trường top, tôi như thấy lại hình ảnh những người bạn năm xưa. Họ cũng từng là những học sinh sáng giá ở trường làng, được gia đình kỳ vọng gửi gắm vào lớp chọn, rồi bất ngờ vỡ mộng khi không thể theo kịp guồng quay học tập khắc nghiệt.

Có một sự thật phũ phàng mà nhiều phụ huynh không muốn thừa nhận: Môi trường giáo dục tốt nhất không phải là nơi danh tiếng nhất, mà là nơi con có thể phát triển đúng với nhịp độ của mình. Có em luôn đứng top ở trường địa phương trở nên trầm cảm khi vào trường chuyên, lúc nào cũng trong tình trạng lo sợ vì điểm số thua kém bạn bè. Ngược lại, có em học lực trung bình nhưng khi được học ở ngôi trường phù hợp, lại bất ngờ tỏa sáng và tìm thấy đam mê học tập.

3. Thay vì chạy đua học bạ, hãy chuẩn bị cho con nền tảng thật tốt

Tôi không phản đối việc phụ huynh mong muốn cho con vào trường tốt. Nhưng đôi khi, điều tốt nhất không phải là một suất vào trường danh tiếng, mà là một môi trường phù hợp, nơi con được học tập vui vẻ, tự tin và không bị áp lực đè nặng. Có một sự thật ít phụ huynh muốn đối diện: Nhiều khi, việc "chạy trường" không xuất phát từ nhu cầu của con, mà từ nỗi sợ thua kém của cha mẹ. 

Một đứa trẻ học lực trung bình, nếu bị ép vào môi trường toàn "cá mập", sẽ như cây non trồng nhầm chỗ đất cằn. Nó có thể sống, nhưng sẽ èo uột, thiếu sức sống. Trong khi đó, nếu được ở nơi phù hợp, nó sẽ vươn lên mạnh mẽ. Điều quan trọng không phải là con đứng ở đâu, mà là con có đủ sức để tiến bước hay không. Có lẽ, thay vì ép con phải thành "cỏ dại" mọc nhanh trong môi trường không phù hợp, chúng ta nên kiên nhẫn để con trở thành cây sồi vững chãi theo đúng nhịp sinh trưởng của mình.

Thay vì lo lắng về việc "làm đẹp" học bạ, tôi nghĩ chúng ta nên tập trung vào việc xây dựng năng lực thực chất cho con.

Rèn tư duy độc lập: Thay vì ép con học vẹt để lấy điểm cao, hãy dạy con cách tự giải quyết vấn đề. Nhiều trường hiện nay đánh giá cao học sinh có khả năng tư duy phản biện, không chỉ biết làm bài theo mẫu.

Học thật, thi thật: Nếu con học tốt thực sự, dù hình thức tuyển sinh nào cũng không đáng lo. Thay vì chạy theo thành tích, hãy để con hiểu rằng điểm số chỉ là một phần, quan trọng là kiến thức con thu nhận được.

Lắng nghe con: Đừng vì áp lực "phải vào bằng được trường top" mà bắt con gồng mình. Có những đứa trẻ phát triển rực rỡ ở trường bình thường, nhưng sẽ "chết dần" trong môi trường quá sức.

Nếu chúng ta cứ chạy theo thành tích, "làm đẹp" học bạ mà quên mất thực lực của con, thì rồi chính con sẽ là người gánh chịu hậu quả. Thay vì vậy, hãy đồng hành cùng con một cách bình tĩnh, để con lớn lên với đúng năng lực và hạnh phúc của mình. Bởi cuối cùng, một đứa trẻ hạnh phúc và tự tin mới là thành công thực sự của bố mẹ.

Tôi luôn nói với con: "Điểm số chỉ là con số, nhưng kiến thức con có được mới là thứ theo con suốt đời". Một đứa trẻ học thật, dù điểm không cao ngất, vẫn hơn một đứa trẻ học vẹt để rồi khi vào phòng thi, đầu óc trống rỗng. Có lần, con tôi về nhà buồn bã vì bị điểm kém môn Toán. Tôi không mắng, mà ngồi cùng con phân tích lỗi sai. Một tuần sau, con tự giác làm lại bài và hiểu sâu vấn đề. Đến cuối năm, con không đạt học sinh giỏi, nhưng tôi thấy hạnh phúc vì con biết mình yếu ở đâu và cố gắng khắc phục. Đó mới là giá trị thực sự của giáo dục.

Môi trường tốt nhất là nơi con cảm thấy thoải mái để phát triển, không phải nơi khiến con luôn trong trạng thái căng thẳng.

Tuổi thơ không phải là cuộc đua. Đừng vì những áp lực vô hình mà biến con thành "bản sao" của những kỳ vọng xã hội.

Có thể, con bạn không vào được trường top, nhưng con sẽ tìm thấy đam mê của mình ở một nơi nào đó.

Có thể, học bạ của con không quá sáng chói, nhưng con biết cách đứng lên sau mỗi lần vấp ngã.

Và quan trọng nhất – con sẽ luôn cảm nhận được rằng, dù thế nào, bố mẹ vẫn yêu thương và tin tưởng con.

Bởi cuối cùng, một đứa trẻ được sống đúng với năng lực và niềm vui của mình, mới là đứa trẻ thành công thực sự.