17 tuổi đã suy thận giai đoạn 5, phải lọc máu 3 lần/tuần

Chưa bao giờ từ khóa "suy thận" lại trở nên quen thuộc và đáng sợ như hiện nay. Chỉ cần lướt qua các trang mạng xã hội, không khó để chúng ta có thể vô tình bắt gặp những bài đăng, video chia sẻ về hành trình chạy thận, câu chuyện suy thận ở độ tuổi đôi mươi... hay thậm chí là hình ảnh phòng lọc máu của các bệnh viện chủ yếu là người trẻ.

TS. BS Nguyễn Thị Thu Hải, Trưởng Đơn nguyên Thận nhân tạo, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chia sẻ một trường hợp ví dụ: bệnh nhân 17 tuổi, khi bị mệt mỏi, không phù, da xanh, niêm mạc nhợt nhạt, tiểu tiện bình thường, đi khám thì đã phát hiện bệnh suy thận ở giai đoạn 5 cần phải lọc máu chu kỳ 3 lần/tuần. Bệnh nhân còn rất trẻ, tiên lượng lâu dài là nên ghép thận.

Theo lời kể của người nhà thì bệnh nhân thường xuyên uống nước ngọt, uống nước ngọt mỗi ngày. Bên cạnh đó bệnh nhân có bệnh lý viêm cầu thận nhưng không được phát hiện và quản lý từ sớm. Đến khi đi khám thì đã được chẩn đoán giai đoạn muộn, hai thận của bệnh nhân đã bị teo nhỏ.

Lời khuyên bác sĩ là bệnh thận giai đoạn 1, 2, 3 thậm chí giai đoạn 4 cũng không có triệu chứng nên thường phát hiện ở giai đoạn cuối. Do đó, người dân cần đi thăm khám chức năng thận định kỳ 6 tháng - 1 năm/1 lần. Nên xét nghiệm nước tiểu để đánh giá chỉ số thận để phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm.

Đáng báo động khi đây chỉ là một trong số nhiều những trường hợp bệnh nhân trẻ tuổi do thói quen sinh hoạt không tốt đã gây tổn thương thận nghiêm trọng.

Dưới đây là một số trao đổi của TS. BS Nguyễn Thị Thu Hải, Trưởng Đơn nguyên Thận nhân tạo, BVĐK Hồng Ngọc để người đọc hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh lý này.

Hiện nay, "suy thận" trở thành từ khóa ngày càng phổ biến, đáng nói nhiều trường hợp bị suy thận khi còn rất trẻ. Bác sĩ đánh giá như thế nào về vấn đề này?

TS. BS Nguyễn Thị Thu Hải: Tỷ lệ mắc suy thận trên thế giới trong đó có Việt Nam ngày càng tăng lên (bao gồm suy thận cấp và suy thận mạn).

Suy thận cấp là tình trạng thận đột ngột giảm khả năng lọc và đào thải chất độc khỏi máu trong thời gian ngắn (thường vài giờ đến vài ngày). Khác với suy thận mạn, suy thận cấp có thể hồi phục hoàn toàn nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Suy thận cấp có thể xảy ra ở mọi độ tuổi – từ trẻ sơ sinh, thanh thiếu niên cho đến người cao tuổi. Suy thận cấp có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố trước thận, sau thận và tại thận.

- Trước thận là các nguyên nhân làm giảm lưu lượng máu đến thận, khiến thận không đủ máu để lọc: Mất máu cấp (tai nạn, phẫu thuật, xuất huyết tiêu hóa…); Mất nước nghiêm trọng (tiêu chảy nặng, sốt cao, nôn ói kéo dài, sốc sốt xuất huyết); Hạ huyết áp do nhiễm trùng huyết, sốc phản vệ, suy tim; Dùng thuốc lợi tiểu hoặc thuốc gây giãn mạch quá mức.

- Tổn thương tại thận: viêm cầu thận cấp, viêm ống kẽ thận, hoại tử ống thận, tổn thương do bệnh hệ thống như lupus, viêm mạch máu.

- Sau thận là tắc nghẽn dòng nước tiểu do: Sỏi thận, sỏi niệu quản 2 bên; Phì đại tuyến tiền liệt (ở nam giới lớn tuổi); Khối u chèn ép đường niệu...

Suy thận mạn: Hiện nay, nguyên nhân suy thận mạn thường do các bệnh lý như đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm cầu thận mạn, bệnh thận đa nang, sỏi tiết niệu, viêm bể thận mạn... Các bệnh lý này thường làm tổn thương cầu thận, ống kẽ thận, dẫn đến tiểu đạm, tiểu máu, phù, tăng huyết áp. Về lâu dài sẽ làm giảm mức lọc cầu thận từ từ và tiến triển đến suy thận.

Có nguyên nhân nào để lý giải cho hiện tượng này hay không, thưa bác sĩ?

TS. BS Nguyễn Thị Thu Hải: Do việc quản lý bệnh thận mạn tính ở Việt Nam còn chưa tốt. Người dân thường phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn nên việc điều trị bảo tồn chức năng thận thường gặp nhiều khó khăn và kém hiệu quả. Việc theo dõi và khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện bệnh thận mạn tính từ giai đoạn sớm, kịp thời có các biện pháp điều trị thích hợp và bảo tồn được chức năng thận lâu dài.

Chế độ ăn uống, luyện tập có thể là một yếu tố ảnh hưởng tới bệnh thận mạn tính hay cấp tính.

Nhóm bệnh nhân mắc bệnh chuyển hóa như: đái đường, tăng huyết áp, gout do ăn uống không khoa học, ít vận động dẫn tới thừa cân, béo phì ăn nhiều bột đường, ít vận động, uống nhiều loại thuốc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc gây độc cho thận dễ dẫn tới bệnh thận mạn tính.

Phải chăng thời tiết nắng nóng của ngày hè cộng với việc hoạt động thể lực quá mức cũng là tác nhân gây ra tình trạng suy thận?

TS. BS Nguyễn Thị Thu Hải: Mùa hè nắng nóng không phải là nguyên nhân cơ bản gây nên tình trạng bệnh thận gia tăng. Tuy nhiên cũng là một yếu tố dẫn tới bệnh lý về thận.

Nắng nóng, tập luyện nhiều dẫn đến mất nước, nếu không bù đủ nước, không uống đủ nước làm cho tưới máu của thận kém thì những người có bệnh lý về thận tiềm tàng (liên quan tới các yếu tố nguy cơ bệnh lý đái đường, suy tim, rối loạn chuyển hóa...) thì chức năng thận sẽ giảm sút, dễ mắc đến bệnh thận… người khỏe mạnh thì không sao.

Vận động cơ như là tập gym thể lực nhiều thì có một số trường hợp dẫn đến tiêu cơ vân cấp. Khi vận động thể lực nhiều một số trường hợp hiếm gặp gây ra suy thận cấp. Ví dụ: Một em sinh viên thầy giáo bảo tập thể dục đứng lên ngồi xuống 100 lần và thực hiện theo. Sau khi em tập xong thì bị đau cơ dữ dội, tiểu máu, đi khám phát hiện tiêu cơ vân cấp, suy thận cấp.

Hội chứng tiêu cơ vân là một hội chứng chỉ tình trạng các tế bào cơ vân bị tổn thương và bị huỷ hoại dẫn đến việc giải phóng các chất trong tế bào cơ vào máu như: kali, axit uric, axit lactic, myoglobin hay các enzym làm rối loạn điện giải, toan chuyển hoá thậm chí là gây suy thận cấp.

Lời khuyên của bác sĩ là thời tiết nắng nóng nên uống đủ nước.

Lời khuyên của bác sĩ để phòng chống suy thận, đặc biệt khi thời tiết nắng nóng khi bước vào hè?

TS. BS Nguyễn Thị Thu Hải: Duy trì lối sống lành mạnh, uống đủ nước, hạn chế đồ ăn mặn, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát huyết áp và đường huyết, tránh hút thuốc và lạm dụng thuốc giảm đau không kê đơn.

Lưu ý đặc biệt trong mùa hè:

- Uống nhiều nước hơn để bù lại lượng nước mất do đổ mồ hôi.

- Hạn chế sử dụng đồ ăn nhiều muối và đồ ăn nhanh vì chúng có thể làm tăng áp lực lên thận.

- Tránh hoạt động ngoài trời trong những giờ nắng gắt để tránh bị mất nước và quá tải cho thận.

- Tìm hiểu các loại thực phẩm phù hợp với thận và nên ăn trong mùa hè.