12 lễ hội đầu năm không thể bỏ lỡ ở miền Bắc

1. Hội chùa Keo - ngày 4/1 âm lịch

Chùa keo thuộc tỉnh Thái Bình hàng năm có hai mùa lễ hội: hội Xuân vào ngày mùng 4 tháng Giêng, còn chính hội vào mùa thu diễn ra trong 3 ngày từ 13 đến 15/9 âm lịch gắn liền với các sự tích về Không Lộ Thiền Sư.

Chùa Keo nằm ở chân đê sông Hồng giữa vùng quê lúa Thái Bình rập rờn, ngôi chùa cổ kính có gác chuông mang tính nghệ thuật độc đáo, tiêu biểu cho kiến trúc Việt Nam thời Hậu Lê. Ngoài ra bao quanh chùa còn là các công trình kiến trúc như tam quan, hồ sen, điện Phật được bài trí tôn nghiêm, khiến cho du khách đến vãn cảnh chùa trong những ngày hội thêm phần thư thái.

Trong những ngày diễn ra lễ hội, các hoạt động như rước kiệu, thi bơi trải, thi kèn trống... luôn thu hút rất đông nhân dân trong vùng cũng như khách tham quan đến cổ vũ và thưởng lãm cảnh đẹp.

2. Hội rước pháo làng Đồng Kỵ - ngày 4/1 âm lịch

Làng Đồng Kỵ cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 25km, hàng năm cứ vào ngày mùng 4 tháng giêng thì khắp các đường làng ngõ xóm nơi đây đều tràn ngập không khí lễ hội. Để có được lễ rước pháo này, người dân làng đã phải chuẩn bị từ trước đó hàng tháng trời bao gồm các công việc như khiêng kiệu, cầm cờ, đánh trống, múa lân... và đặc biệt là tuyển chọn các thanh niên trai tráng có sức vóc, khỏe mạnh để khiêng pháo ra đình. 

Đúng 9h sáng ngày hội, quả pháo mô hình được trang trí bắt mắt với hình tứ linh, dát vàng được các thanh niên khiêng ra đình trong sự hò reo cổ vũ của đội múa lân, phường bát âm, các ông cụ bà, người dân làng cũng như hàng vạn khách thập phương.

3. Hội gò Đống Đa – ngày 5/1 âm lịch

Cứ ngày mùng 5 Tết âm lịch hàng năm, người dân Hà Nội lại nô nức tổ chức hội gò Đống Đa nhằm kỉ niệm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa của người anh hùng áo vải Quang Trung.

Sau những hồi trống, chiêng báo hiệu bắt đầu cuộc rước, là một đoàn rước gồm các thanh niên trai tráng đi từ đình làng Khương Thượng đến gò Đống Đa. Độc đáo nhất trong lễ hội này là hình tượng Rồng lửa Thăng Long đã trở thành truyền thống của người Hà Nội.

4. Lễ hội chùa Hương – ngày 6/1 đến hết tháng 3 âm lịch

Lễ hội chùa Hương là lễ hội nổi tiếng có truyền thống lâu đời và kéo dài nhất cả nước: từ mùng 6 tết và đến hết tháng 3 âm lịch hàng năm. Tuy nhiên vào dịp đầu xuân năm mới đã có rất nhiều người đến chùa Hương đi lễ, thưởng ngoạn cảnh núi non, sông suối.

Điểm đặc biệt của lễ hội này đó là ngoài việc thành tâm cầu bái cho năm mới an nhiên, khách thập phương còn được chiêm ngưỡng nhiều cảnh đẹp của miền Hương Sơn. Sông nước, núi non, hang động kết hợp tạo thành bức tranh thiên nhiên mỹ miều thu hút nhiều khách du lịch đến với nơi đây.

5. Lễ hội Cổ Loa – ngày 6/1 đến 16/1 âm lịch

Lễ hội Cổ Loa hay còn gọi là Hội đền An Dương Vương (ở làng Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội) để tưởng nhớ đến vua Thục Phán có công dựng nước Âu Lạc, xây thành Cổ Loa. Lễ hội kéo dài từ ngày 6 đến 16 tháng Giêng hàng năm.

Hội mở đầu bằng đám rước lớn của 12 xóm làng Cổ Loa, rước bài vị bằng Long đình, cùng với hương án và kiệu của các xóm từ đền Thượng xuống đình Ngự Triều Di quy. Hội có nhiều trò vui như đấu vật, kéo co, leo dây, đánh đu, múa võ, đấu cờ người, chọi gà. Buổi tối có hát tuồng, ca trù, hát chèo, những phong bánh chè lam mang hương vị quê hương thêm ngọt ngào trong lòng khách dự hội.

6. Hội đền Gióng – ngày 6/1 âm lịch

Lễ hội đền Gióng khai hội vào ngày 6/1 âm lịch hàng năm được tổ chức tại xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn (Hà Nội). Theo truyền thuyết đây chính là nơi dừng chân cuối cùng của Thanh Gióng trước khi bay về trời.

Lễ hội diễn ra trong 3 ngày với đầy đủ các nghi lễ truyền thống như: lễ khai quang, lễ rước, lễ dâng hương, dâng hoa tre lên đền Thượng, nơi thờ Thánh Gióng. Năm 2011 Lễ hội đền Gióng đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 

7. Hội Xoan – ngày 7/1 đến 10/1 âm lịch

Hội diễn ra tại Làng Hương Nha, huyện Tam Thanh, Phú Thọ từ ngày mùng 7 đến mùng 10 tháng Giêng, hội Xoan tưởng nhớ Xuân Nương, một nữ tướng tài giỏi của Hai Bà Trưng.

Khởi đầu lễ hội là tiệc cầu Xuân dâng Thành hoàng, theo truyền thống dọn cỗ chay, có củ mài và mật ong. Vào mùng 10 tháng Giêng, lễ hội diễn trò trình nghề ở bãi sông trước đình làng. Các vai diễn cày, bừa, gieo mạ, tát nước, bán con ngài tằm, bán bông thu hút nhiều người quan tâm.

8. Hội chợ Viềng – ngày 8/1 âm lịch

Chợ Viềng họp cả ngày vào mùng 8 tháng Giêng âm lịch hàng năm tại Xã Kim Thái, huyện Vụ Bản và thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định, nhưng người ở xa thường về từ sớm, rục rịch họp chợ từ 11, 12 giờ đêm hôm trước.

Sản phẩm được đem ra mua bán ở chợ chủ yếu là các cây trồng, vật nuôi, từ cây trồng để lấy gỗ, cây hoa cây cảnh, các loại cây ăn quả, thậm chí cả cây cà, cây chanh, cây ớt, các vật dụng sản xuất nhỏ của nhà nông và cả thịt bò.

Đặc biệt trong phiên chợ này từ người bán đến kẻ mua đều không nói thách mặc cả, chỉ đơn thuần là trao đi bán lại một món hàng nào đó để cả năm được may mắn sung túc. Ngày nay, chợ Viềng đã trở thành điểm giao lưu văn hóa cộng đồng. Hàng năm, cứ đến khoảng mùng 7 tháng Giêng, du khách từ 3 miền lại nườm nượp đổ về đây.

9. Lễ hội Yên Tử - ngày 10/1 đến hết tháng 3 âm lịch

Mỗi độ xuân sang, du khách thập phương lại về Yên Tử, thành tâm chiêm bái chốn Tổ Thiền Trúc Lâm, thăm Khu Di tích lịch sử - thắng cảnh nổi tiếng của vùng Đông Bắc Tổ quốc.

Lễ hội Yên Tử được tổ chức hàng năm bắt đầu từ ngày 10 tháng giêng và kéo dài hết tháng 3 Âm lịch. Hằng năm, tới dịp lễ hội, du khách đổ về Yên Tử (Quảng Ninh) từ sáng sớm, để được chạm tới ngôi chùa làm bằng đồng nằm trên đỉnh non thiêng. 

Khu di tích này bao gồm một hệ thống chùa, am, tháp và rừng cây cổ thụ hoà quyện với cảnh vật thiên nhiên, khiến cho khách thập phương từ mọi miền tổ quốc đổ về đây rất đông đúc và nhộn nhịp.

10. Hội Lim – ngày 13/1 âm lịch

Hội Lim là một lễ hội lớn của tỉnh Bắc Ninh, được tổ chức từ ngày 12 đến ngày 14 tháng giêng hàng năm, trên địa bàn huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh, chính hội được tổ chức vào ngày 13.

Trong lễ hội ngoài các nghi thức rước, tế lễ các thành hoàng làng, các danh thần liệt nữ quê hương còn có nhiều trò chơi dân gian như đấu võ, đấu vật, đấu cờ, đu tiên, thi dệt cửi, nấu cơm. Đặc sắc hơn cả là phần hát hội - là phần căn bản và đặc trưng nhất của hội Lim với những bài hát dân ca quan họ đậm chất tình. 

11. Lễ hội đền Trần – ngày 13/1 đến 15/1 âm lịch

Lễ hội ở đền Trần thường diễn ra 3 ngày, từ 13 đến 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm tại đền Trần (thành phố Nam Định) nhằm tri ân công đức 14 vị vua Trần.

Lễ hội mở đầu bằng lễ khai ấn bắt đầu từ giờ Tý (giữa đêm) do một cụ cao niên nhất đứng ra thay mặt dân làng làm lễ. Tiếp đó người rước hòm ấn đi theo nhịp trống, chiêng cùng ánh đèn, nến, tiến sang đền Thiên Trường tiếp tục làm lễ, cuối cùng là tổ chức đóng dấu son đỏ trên các tờ giấy vàng chia phát cho những người tham gia dự buổi lễ, chia về treo tại nhà để cầu phúc, cầu may, tránh mọi hoạn nạn rủi ro trong năm.

12. Lễ hội bà Chúa kho – ngày 14/1 đến hết tháng 1 âm lịch

Đây cũng là một lễ hội lớn tại miền Bắc, nhất là đối với giới kinh doanh, làm ăn buôn bán. Đền bà chúa Kho nằm tại làng Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Lễ hội có tục dâng hương, khấn vay tiền Bà Chúa (tượng trưng) "cầu tài phát lộc".

Đầu năm đi xin lộc, cuối năm trả lễ bà chúa Kho đã trở thành một phong tục tồn tại lâu đời của người Việt Nam. Tâm linh người Việt có xin có đáp đền. Bởi thế mà đầu năm nườm nượp người đến vay Bà Chúa, mong một năm làm ăn thuận lợi, tiền bạc rủng rỉnh để rồi cuối năm tầm tháng 11 âm lịch, người ta đổ về đền Bà Chúa Kho xin trả.