1 loại đồ uống quen thuộc với người Việt đang rơi vào "cơn ác mộng" chưa từng có: giá tăng phi mã, thị trường chao đảo do thiếu nguồn cung

Giá nước cam chứng kiến mức cao kỷ lục do thời tiết xấu và dịch bệnh ở Brazil, nước xuất khẩu lớn nhất thế giới. Điều này khiến các nhà sản xuất phải cân nhắc xem liệu có thể sử dụng quýt thay thế để làm đồ uống hay không.

Hợp đồng tương lai nước cam đã gặp khó khăn kể từ cuối năm 2022 khi một cơn bão, sau đó là một đợt rét đậm, tàn phá hàng mẫu rừng cam ở Florida, khu vực trồng cam chính ở Mỹ, đồng thời là nhà sản xuất lớn thứ hai thế giới. Tuy nhiên, mức tăng nhanh trong tháng này do viễn cảnh vụ thu hoạch ảm đạm ở Brazil khiến thị trường hoảng loạn.

Hợp đồng tương lai nước cam cô đặc, được giao dịch trên Sàn giao dịch liên lục địa ở New York, đạt 4,92 USD/pound vào hôm 28/5, gần gấp đôi giá một năm trước.

Kees Cools, chủ tịch Hiệp hội nước ép rau quả quốc tế (IFU) cho biết: “Đây là một cuộc khủng hoảng”. “Chúng tôi chưa bao giờ thấy điều gì giống như vậy, ngay cả trong những đợt thời tiết băng giá và bão lớn.”

Theo IFU, tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng đã làm dấy lên lo ngại về việc giá tăng sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng và định hình lại cơ bản ngành công nghiệp nước cam toàn cầu.

Thông thường, các nhà sản xuất có thể khắc phục sự khác biệt về hương vị giữa mùa này với mùa khác bằng cách pha trộn nước cam đông lạnh dự trữ (có thời hạn sử dụng hai năm) từ mùa trước với vụ mùa mới hơn. Nhưng 3 năm liên tiếp nguồn cung sụt giảm đã làm cạn kiệt kho dự trữ.

Theo Cools, giải pháp lâu dài cho tình trạng khan hiếm cam có thể là làm nước cam nhưng từ quả quýt, loại cây có khả năng chống chọi tốt hơn với biến đổi khí hậu ở các vùng đang phát triển.

Cools cho biết, lựa chọn dài hạn duy nhất mà “không chạm đến tính tự nhiên và hình ảnh của sản phẩm” có thể là “sử dụng các loại trái cây tương tự nhau”.

Nhiều ngành công nghiệp đã nhanh chóng triển khai. Tại Nhật Bản, quốc gia thường nhập khẩu 90% nước cam, chủ yếu từ trái cây trồng ở Brazil, tình trạng khan hiếm nguồn cung đã trở nên trầm trọng hơn do đồng Yên yếu, đẩy chi phí nhập khẩu lên cao hơn nữa. Seven & i Holdings, chủ sở hữu chuỗi siêu thị 7-Eleven, đã chuyển hướng sang sử dụng quýt nội địa trong nước, tung ra sản phẩm nước cam quýt.

Cools cho biết IFU đang xem xét bắt tay vào quy trình quản lý để cho phép đồ uống này có chứa các loại trái cây họ cam quýt ngoài cam.

Nguồn cung ngày nay bị siết chặt từ 20 năm trước khi bệnh vàng lá gân xanh - một căn bệnh nan y lây lan do côn trùng rầy hút nhựa cây khiến quả cây có vị đắng trước khi chết hoàn toàn - lần đầu tiên được phát hiện ở Mỹ.

Đến năm 2008, nó đã lan rộng khắp Florida, nơi trước đây chiếm hơn 80% nguồn cung của Mỹ. Theo Cools, hai thập kỷ trước, Florida đã sản xuất khoảng 240 triệu hộp nước cam mỗi năm. Ngày nay, do tình trạng biến đổi khí hậu trở nên trầm trọng hơn, con số này đã giảm xuống chỉ còn 17 triệu.

Brazil đã vào cuộc để bù đắp sự thiếu hụt nhưng giờ đây cường quốc nông nghiệp Nam Mỹ cũng đang bắt đầu gặp khó khăn. Theo ước tính từ Fundecitrus, tổ chức trồng cam quýt, sản lượng năm nay đã giảm 1/4 xuống còn 232 triệu hộp cam.

Andrés Padilla, một nhà phân tích tại Rabobank cho biết, những vườn cam ở Brazil đã bị tàn phá bởi nhiệt độ cao hơn mức trung bình và lượng mưa dưới mức trung bình. Ông nói, chưa đến một phần ba số trang trại được tưới tiêu và thậm chí họ đã phải “vật lộn để đối phó”.

Rabobank ước tính gần 40% vườn cam tại vùng trồng chính ở phía đông nam đất nước bị nhiễm bệnh vàng lá gân xanh.

Padilla cho biết căn bệnh này cũng làm cho cam rụng sớm hơn, có nghĩa là nông dân có xu hướng thu hoạch sớm hơn bình thường, một lần nữa ảnh hưởng đến “hương vị”. Điều này tạo ra thách thức cho ngành công nghiệp nước cam.

Các giám đốc điều hành trong ngành nói rằng người tiêu dùng có thể sẽ cảm nhận được tác động trong nhiều năm. Nhiều nhà sản xuất đã chuyển chi phí gia tăng sang cho khách hàng của họ, tức giá bán đã tăng lên.

Trong khi đó, nhu cầu tiêu dùng vẫn chưa có dấu hiệu giảm bớt. Jack Scoville, nhà môi giới tại Price Futures Group ở Chicago, cho biết trước đại dịch Covid, một số người Mỹ đã bỏ nước cam vì lo ngại hàm lượng đường trong nó và chuyển sang dùng thực phẩm bổ sung để bổ sung vitamin C hàng ngày. Tuy nhiên, trong thời kỳ Covid, nhiều người lại chuyển hướng sang nước trái cây tốt cho sức khỏe khiến nhu cầu tăng cao.

Tham khảo: FT