Xem Đường Tăng của Tây Du Ký, phát hiện 1 tư duy giúp trẻ thành công vượt trội: Newton và Warren Buffett cũng sở hữu!

Tác giả người Mỹ Ned Herrmann đã viết cuốn "The Whole Brain Business Book" nổi tiếng. Trong đó, ông cho rằng bộ não con người có những "thiên hướng tư duy" (thinking preferences) khác nhau: Có người giỏi phân tích logic; Có người mạnh về kỷ luật và thực thi; Có người thiên về cảm xúc và thể hiện. Và có người xuất sắc ở tưởng tượng và sáng tạo.

Sau này, nhà văn thiếu nhi Trung Quốc Bào Ba đã phát triển lý thuyết ấy bằng cách ví bốn kiểu tư duy với bốn thầy trò Đường Tăng trong Tây Du Ký, giúp cha mẹ dễ hiểu và ứng dụng vào việc giáo dục con cái.

Theo ông, bốn thầy trò Đường Tăng mỗi người đại diện cho một dạng tư duy khác nhau:

Đường Tăng là kiểu tư duy logic - kiên định, lý trí, ham học hỏi và có tinh thần cạnh tranh. Những người như Newton hay Buffett đều thuộc nhóm này: họ yêu thích lý luận, thích tranh luận, làm gì cũng có nguyên tắc rõ ràng.

Tư duy logic giúp họ nhìn nhận vấn đề theo trình tự rõ ràng, có lý lẽ, biết tách bạch giữa cảm xúc và dữ kiện. Họ thích lập kế hoạch, đặt mục tiêu cụ thể và cảm thấy hạnh phúc khi chinh phục được thử thách bằng nỗ lực cá nhân. Những người thuộc nhóm này thường rất mạnh mẽ trong học tập và công việc: họ làm gì cũng có hệ thống, luôn tìm kiếm sự hoàn hảo và có xu hướng theo đuổi tri thức cả đời.

Tuy nhiên, điểm yếu của tư duy logic là đôi khi quá lý trí, ít để ý đến cảm xúc của người khác. Họ có thể trở nên cứng nhắc, khó chịu khi thấy người khác làm việc thiếu quy tắc. Vì vậy, với kiểu người này, đặc biệt là trẻ em – cha mẹ nên khuyến khích con biết cảm thông, linh hoạt hơn trong cách nhìn nhận, không quá đặt nặng đúng – sai. Khi được tôn trọng và giao nhiệm vụ rõ ràng, những đứa trẻ tư duy logic sẽ phát huy khả năng lãnh đạo, tư duy phản biện và trở thành người cực kỳ đáng tin cậy trong tương lai.

Sa Tăng là kiểu tư duy kỷ luật - tỉ mỉ, nghiêm túc, giỏi thực thi. Họ thích nề nếp, có quy tắc rõ ràng, làm việc đến nơi đến chốn. Những người như Khổng Tử, Chu Ân Lai là điển hình của nhóm này.

Trư Bát Giới thuộc nhóm biểu cảm - giàu tình cảm, thích giao tiếp, dễ gần và ấm áp. Họ không giỏi toán học hay công thức logic, nhưng lại có trái tim nhân hậu, sống trọng tình, biết sẻ chia.

Tôn Ngộ Không là kiểu sáng tạo - luôn đầy ý tưởng mới, dám thử nghiệm và dám phá vỡ khuôn khổ. Những người như Lý Bạch, Steve Jobs hay Jack Ma đều thuộc kiểu này.

Điều thú vị là, Sa Tăng kiểu người kỷ luật vừa "ghét" vừa "yêu" Tôn Ngộ Không kiểu sáng tạo - vì họ bị đối phương thách thức quy tắc, nhưng cũng bị hấp dẫn bởi sức sống và trí tưởng tượng của họ.

Bào Ba nhận xét rằng, "Tây Du Ký" hấp dẫn hàng trăm năm nay vì nó khắc họa bốn thiên tính tiêu biểu của con người, ai cũng tìm thấy hình ảnh của mình trong đó. Và theo tỷ phú Jack Ma, đội ngũ lý tưởng nhất trong đời thực cũng chính là "đội Đường Tăng": có người lãnh đạo logic, người thực thi, người sáng tạo và người giàu cảm xúc.

Dạy con nương theo "thiên tính"

Đối với giáo dục con cái, hiểu được thiên tính này vô cùng quan trọng. Trẻ thuộc kiểu nào, cần cách dạy khác nhau.

Nếu con bạn là kiểu Tôn Ngộ Không, hãy để con được tự do thử sai. Sáng tạo cần không gian và sự tôn trọng. Càng ép khuôn, con càng nổi loạn.

Nếu con là Trư Bát Giới, hãy dùng sự dịu dàng. Trẻ thuộc nhóm này sống bằng cảm xúc – khi thiếu tình yêu, con dễ tổn thương, dễ nói dối hoặc khép mình.

Còn Đường Tăng thì cần mục tiêu và áp lực vừa phải. Có đích đến mới có động lực. Nếu cha mẹ nuông chiều, trẻ dễ trở nên độc đoán, tự cao, cảm thấy mọi thứ đều "thiếu công bằng với mình".

Với Sa Tăng, điều cần nhất là khuôn phép và tấm gương. Con cần được nhìn thấy sự nhất quán, sự nghiêm túc của cha mẹ để cảm thấy an toàn.

Mỗi đứa trẻ đều có thiên tính riêng và sai lầm lớn nhất của cha mẹ là cố "sửa chữa" con cho giống mình. Khi cha mẹ áp dụng cùng một cách dạy cho mọi đứa trẻ, điều họ nhận lại thường chỉ là sự mâu thuẫn, bất lực và đánh mất tự tin ở con.

Tôn Ngộ Không không thể trở thành Sa Tăng tỉ mỉ, Trư Bát Giới không thể cứng cỏi như Đường Tăng. Nhưng nếu cha mẹ giúp con phát huy ưu điểm tự nhiên, con sẽ tìm được con đường riêng để tỏa sáng.

Hiểu được "thiên tính" của con không chỉ giúp cha mẹ dạy con đúng cách, mà còn giúp giảm xung đột trong gia đình và nuôi dưỡng lòng tự tin ở trẻ.

Nhiều cha mẹ ngày nay vẫn mang tâm lý "con phải giống mình" hoặc "phải trở nên giỏi theo cách mà mình tin là đúng". Nhưng điều con cần không phải là một bản sao hoàn hảo của cha mẹ, mà là người dẫn đường hiểu mình.

Cha mẹ cần tinh tế nhận ra: điều gì khiến con hào hứng, điều gì làm con sợ hãi, và đâu là "ngôn ngữ tình yêu" phù hợp nhất với con mình. Khi bạn hiểu điều đó, bạn mới có thể nói đúng "ngôn ngữ tâm hồn" của trẻ.

Một đứa trẻ được nuôi dạy theo thiên hướng tự nhiên của mình sẽ tự tin, biết phát huy điểm mạnh và tôn trọng sự khác biệt.

Bởi cuối cùng, mục tiêu lớn nhất của giáo dục không phải là tạo ra những đứa trẻ giống nhau, mà là giúp mỗi đứa tỏa sáng theo cách riêng của nó.

Giáo dục không phải là ép con vào khuôn mẫu, mà là giúp con hiểu và phát huy thế mạnh bẩm sinh của mình - đó mới là chân lý của nuôi dạy.