Vườn rau Việt giữa trời Âu
Với những người con xa quê, còn gì hạnh phúc hơn khi vẫn được sống với những điều giản dị, thân thuộc dù đang ở cách xa hàng ngàn cây số.
"Siêu thị gần nhà em đợt này có bán các loại húng quế, sả, rau răm dùng nêm canh chua. Ai cần thì báo em đi mua một thể nhé". Tin nhắn của cô bạn trong nhóm chị em người Việt ở vùng Savoie của Pháp, nơi tôi đang sống, được hưởng ứng nhiệt tình.
Giá cả không hề rẻ nhưng mỗi người đều nhờ mua 1 - 2 loại, bởi nếu không sống ở các thành phố lớn, bạn sẽ khó tìm được những loại rau này để nấu các món ăn thuần Việt.
Nhà nông tay ngang
Xuân sang là mùa trồng cấy của các gia đình xứ ôn đới. Không như người phương Tây thường trồng xà lách, khoai tây, cà rốt, cà chua, người Việt trồng bầu, bí, khổ qua, su su, rau muống và không thể thiếu các loại rau thơm như mùi, ngò gai, tía tô, kinh giới, rau răm, húng quế, sả...
Đến chơi nhà Thiên Ý ở Bauges - Pháp những ngày đầu hè, tôi không khỏi trầm trồ trước khu vườn xanh mướt các loại rau trái Việt Nam. Thiên Ý trồng từ khổ qua, mướp, su su cho tới các loại rau thơm.
Vốn sinh sống ở thành phố, chỉ đến khi sang Pháp định cư, Thiên Ý mới thật sự bước vào công việc làm vườn. "Lúc đầu, em không biết gì hết, rồi học hỏi kinh nghiệm từ các hội, nhóm. Được mọi người chỉ bảo rất tận tình, giờ em cũng hơi rành việc "đồng áng" rồi" - Ý hóm hỉnh chia sẻ.
Cô bạn đồng nghiệp cũ Phương Hiền còn khiến tôi choáng hơn khi khoe ảnh giàn mướp sai trĩu quả tại ngôi nhà ở Hà Lan. Khi còn ở Việt Nam, Hiền tự nhận mình mạng Hỏa, không trồng được bất cứ cây gì. Vậy mà giờ đây cô có cả một khu vườn gần 20 m2 gồm bầu bí, mướp và các loại rau thơm lên mơn mởn.
Chị Phương Hiền và giàn bí đao trĩu quả
Bí đao "khủng" trong vườn nhà chị Phương Hiền
Cũng chỉ dấn thân vào trồng trọt kể từ khi "theo chồng bỏ cuộc chơi" sang làm dâu xứ người, Hiền tâm sự: "Trồng cho đỡ nhớ nhà, nhớ quê chứ ăn không xuể. Lúc trồng thì rau gì cũng muốn trồng, đến khi rau củ rộ lên vào giữa hè là phải năn nỉ người thân, người quen ở gần tới lấy về ăn giúp".
Trên trang mạng xã hội dạo này hầu như ngày nào tôi cũng bắt gặp những hình ảnh chia sẻ chuyện vườn tược. Có sống xa quê hương mới cảm nhận được mấy thứ rau củ vốn bình thường trở nên quý giá nhường nào. Nấu riêu cá thì phải có rau răm, thì là; ăn bún chả mà thiếu tía tô, kinh giới sẽ… thẫn thờ ngay.
Những loại rau này hầu như không thể tìm thấy tại các siêu thị Tây, nếu có cũng chỉ được vài ba cọng ngò hay thì là đựng trong những chiếc hộp nhỏ xinh xinh với giá... rất Tây; còn rau muống, su su lâu lâu cũng xuất hiện ở vài siêu thị chuyên bán rau nhưng giá tận trên trời.
Giàn khổ qua....
...và mướp "vạn người mê" của chị Phương Hiền
Trăm thứ phải lo
Nhìn vườn cây xanh mơn mởn ai mà không thích. Nhưng để có được thành quả như vậy là bao ngày học hỏi, tìm tòi, thậm chí hao tâm tổn sức. Đa số người Việt ở trời Tây bắt tay vào làm vườn từ vốn kiến thức vỡ lòng, lại thêm thách thức lớn vì điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng không giống quê nhà.
"Mùa hè ở châu Âu rất ngắn nên nếu gieo trồng không đúng vụ thì coi như mất trắng, phải chờ vụ sau" - Thiên Ý giải thích. Chưa kể có những năm thời tiết thất thường, đến giữa tháng 5 mà trời vẫn còn lạnh, cây không lớn nổi.
Chị Thoa Hoàng ở Haute Savoie - Pháp nói: "Một năm được có vài tháng ấm. Năm nào ấm trễ thì cây chưa kịp lớn trời đã lạnh trở lại, thế là phí công".
Để đón đầu thời tiết, vào tháng 4, khi tiết trời bớt lạnh, những nơi nào trong nhà có nhiều ánh sáng đều được tận dụng để gieo hạt, ươm cây. Ngày nào nắng ấm thì đem ra ngoài trời, ngày mưa lạnh và đêm thì cất vào, cứ thế cho đến khi có thể đem cây con trồng ra vườn.
Hạ thổ xong lại đến cuộc chiến chống các loại côn trùng. Cứ hình dung cảnh sáng ra khóc ròng khi luống cây non chỉ sau một đêm đã không còn cọng nào. Lũ ốc sên chính là "kẻ thù không đội trời chung" vì chúng ăn sạch những mầm non trên đường bò qua, rồi sâu rầy tấn công búp non khiến cây không thể đơm hoa kết trái và chết dần.
Rổ rau quê nhà của chị Thiên Ý (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Các loại rau thơm "chuẩn Việt"
Dân làm vườn luôn đau đầu tìm cách diệt côn trùng gây hại mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng rau trái. Mặc dù trên thị trường bán đủ loại chế phẩm sinh học nhưng giá khá cao, hiệu quả cũng chỉ ở mức khiêm tốn.
Vậy là đề tài chống sâu bệnh trên các diễn đàn luôn nóng với các sáng kiến thân thiện môi trường. Tỏi, ớt, rượu mạnh, giấm... đều được trưng dụng.
Riêng với lũ ốc sên thì hằng đêm, nhất là sau mưa, các chị em còn lọ mọ bắt sạch, đem quăng chỗ nào thật xa để chúng khỏi thấy đường về rồi mới yên tâm đi ngủ. Phương Hiền còn làm cả "thành lũy" công phu ngăn ốc sên tiếp cận các luống rau: Vòng ngoài là loạt cây "kỵ" ốc sên, tiếp đến là các loại chổi lông cứng và vòng trong cùng phủ vỏ trứng trên mặt đất - đều nhằm ngăn ốc sên bò qua.
Còn có chuyện cười ra nước mắt mà người mua cây hay hạt giống trên các diễn đàn mạng thường gặp phải: Mất công ươm trồng cực khổ, đến khi cây lớn mới biết đó không phải là loại rau trái mình muốn.
Lý do là cả người bán và người mua đều không có kinh nghiệm nhận diện được cây trong khi nguồn cây giống lấy từ các nơi với chú thích bằng mọi thứ tiếng, đến Google dịch cũng chào thua.
Bao vất vả đã được bù đắp
Khi thời tiết tốt, vườn rau trái Việt ở trời Âu phát triển vượt kỳ vọng. Phương Hiền khoe trồng được những trái bí đao nặng đến hơn 4 kg, ớt ra trái nhiều quá ăn không xuể được ngâm giấm ăn dần, các loại rau không trữ đông được thì đem cho hàng xóm, bạn bè.
Mặc dù không mấy quen thuộc với bầu, bí, mướp, khổ qua Việt Nam nhưng gia đình bên chồng Phương Hiền lại đặc biệt thích các loại rau thơm. "Cọng húng trắng vốn để nấu lẩu, canh chua thì họ bỏ vào nước uống lạnh, nói là mùi dễ chịu. Còn nước chanh sả ướp lạnh tôi làm thì nhà chồng ngất luôn!" - Hiền thích thú khoe thành tích.
Còn với Thiên Ý, niềm vui là được nhìn thấy cả nhà hào hứng với các loại rau quả ngon sạch sẵn trong vườn và những bữa cơm Việt đậm đà trọn vị, làm phong phú thực đơn bên cạnh những món ăn Tây.