Vụ hàng chục người thương vong trên chuyến bay của Singapore Airlines: Chuyện gì đã xảy ra? Hành khách cần làm gì để bảo vệ chính mình?

Ngày 21/5, chiếc máy bay mang số hiệu SQ321 thuộc hãng hàng không Singapore Airlines đã bất ngờ bị nhiễu loạn do bão nhiệt đới. Vụ việc này đã khiến một hành khách thiệt mạng cùng hàng chục người bị thương.

Chứng kiến vụ việc thương tâm trên, nhiều người tỏ ra sợ hãi và thắc mắc liệu "nhiễu loạn" là do đâu, nguy hiểm đến mức nào. Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết những câu hỏi trên.

Nguyên nhân gây ra nhiễu loạn?

Dù cụm từ "nhiễu loạn" có vẻ mới lạ nhưng thực tế, phần đông chúng ta đều từng trải nghiệm trực tiếp tình trạng này khi đi máy bay. Thời điểm đó, máy bay lắc lư nhẹ khiến cho việc di chuyển trên lối đi trở nên khó khăn.

Tiến sĩ David Birch, chuyên gia tại Trung tâm Khí động học và Dòng chảy tự nhiên của Đại học Surrey, cho biết nguyên nhân của hiện tượng này là do ảnh hưởng của các luồng không khí.

"Tình trạng nhiễu loạn xảy ra khi máy bay đi vào một khu vực không khí bị 'xáo trộn', chứa các luồng không khí có hướng và tốc độ khác nhau. Giống như một chiếc thuyền đang đi trên biển động, máy bay cũng bị đung đưa bởi các luồng không khí".

Ảnh hưởng của hiện tượng này có thể diễn ra ở mức độ "nhẹ" tạo nên những thay đổi nhỏ về độ cao máy bay, hoặc ở mức "nghiêm trọng" khiến máy bay rung lắc dữ dội và có thể rơi vào tình trạng mất kiểm soát.

Một số trường hợp nhiễu loạn còn dẫn đến hư hỏng máy bay, ảnh hưởng đến tính mạng của các hành khách.

Theo tiến sĩ Birch, có nhiều nguyên nhân khiến không khí di chuyển hỗn loạn, phổ biến nhất là tình trạng "nhiễu loạn cơ học" - xảy ra xung quanh các ngọn núi hay vật cản vật lý khác. Nếu một con sóng đập vào một tảng đá trong đại dương, mặt nước lập tức biến động, nước tỏa ra nhiều hướng khác nhau.

Khi gió thổi vào một ngọn núi, điều tương tự cũng diễn ra, tạo thành hiện tượng gọi là "sóng núi". Những luồng không khí bị đứt gãy khi va vào vật cản như một ngọn núi có thể làm rung chuyển một chiếc máy bay đang cố gắng đi qua.

Nếu không may đi vào cơn bão lớn, sự nhiễu loạn sẽ còn nghiêm trọng hơn nhiều. Theo Cơ quan khí tượng quốc gia của Mỹ, những cơn bão tạo ra các dòng không khí có cường độ mạnh di chuyển theo chiều thẳng đứng. Chúng có thể khiến máy bay nâng lên hoặc hạ xuống độ cao từ 600 đến 1.800m. Không chỉ ở tâm bão, một cơn bão có thể gây ra tình trạng nhiễu loạn "nghiêm trọng" ở khoảng cách lên tới 32km.

Ngay cả khi không có bão hay núi, máy bay vẫn có thể rơi vào tình trạng nhiễu loạn nếu gặp phải dòng tia (jet stream). Đây là các luồng gió ở cùng độ cao với máy bay, thổi với tốc độ lên tới 442 km/h. Một số trường hợp, các dòng tia có tác động tiêu cực đến máy bay. Nghiên cứu cho thấy máy bay di chuyển cùng chiều với dòng tia sẽ tiết kiệm nhiên liệu hơn nhiều so với máy bay đi ngược dòng tia.

Điều gì đã xảy ra với chiếc máy bay của Singapore Airlines?

Chiếc máy bay mang số hiệu SQ321 chở theo 229 người dự kiến bay từ London và đáp xuống Singapore. Tuy nhiên, máy bay sau đó buộc phải hạ cánh khẩn cấp xuống Thái Lan.

Nguyên nhân là bởi máy bay đã gặp tình trạng nhiễu loạn nghiêm trọng ở gần không phận của Myanmar, khu vực thời điểm đó chịu ảnh hưởng bởi giông bão nhiệt đới. Theo báo cáo, chiếc máy bay đã gặp vấn đề ở độ cao khoảng 31.000 feet (gần 9,5 km) trước khi mất độ cao nhanh chóng.

Các luồng không khí từ cơn bão nhiệt đới nhiều khả năng là tác nhân gây ra vụ việc vừa qua. Dù vậy, cơ quan chức năng sẽ mất một khoảng thời gian nhất định để đưa ra câu trả lời chính xác.

Trong bài đăng trên trang chính thức, Singapore Airlines cho biết: "Chuyến bay #SQ321 của hãng, bay từ London (Heathrow) đến Singapore vào ngày 20/5/2024, đã gặp phải tình trạng nhiễu loạn nghiêm trọng. Chúng tôi có thể xác nhận rằng một số người đã bị thương. Một nạn nhân đã tử vong. Tổng cộng 211 hành khách và 18 thành viên phi hành đoàn trên chuyến bay này".

Hiện chưa rõ nguyên nhân tử vong của hành khách nhưng Daily Mail cho rằng có thể do đồ vật rơi xuống.

Tiến sĩ Birch chia sẻ: "Đây là một trong những lý do vì sao chúng ta được yêu cầu cất hành lý cẩn thận ở khoang chứa trên cao hoặc dưới ghế ngồi. Những vật này có thể trở nên nguy hiểm trong trường hợp cabin bị rung lắc. Ngoài ra, nếu không thắt dây an toàn, bạn có thể bị thương, tương tự như trên xe hơi".

Nhiễu loạn nguy hiểm thế nào?

Như đã nói, việc máy bay bị nhiễu loạn khá phổ biến. Trong đa số trường hợp, tình trạng này không gây ra thương vong. Đôi khi chúng ta không cảm nhận thấy dù nhiễu loạn đang xảy ra.

Tuy nhiên, nhiễu loạn là nguyên nhân phổ biến nhất gây thương tích nghiêm trọng tại ngành hàng không.

Theo Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ (FAA), tổng cộng 163 người bị "thương tích nghiêm trọng" do nhiễu loạn từ 2009 đến 2022. Các tiếp viên cũng bị ảnh hưởng do họ thường đang đứng khi máy bay gặp nhiễu loạn.

Một điểm cần lưu ý là FAA chỉ coi thương tích là nghiêm trọng nếu một cá nhân phải nhập viện hơn 48h hoặc bị gãy xương, tổn thương nội tạng, xuất huyết hay bị bỏng.

Các thương tích khác không được tính vào thông kê trên. Vì thế, số người bị ảnh hưởng do nhiễu loạn sẽ cao hơn con số 163.

Paul Williams, giáo sư khoa học khí quyển tại Đại học Reading, nêu lên một thực tế đáng buồn về nhiễu loạn. "Chết người do nhiễu loạn trong các máy bay thương mại rất hiếm khi xuất hiện nhưng ngày nay chúng lại có chiều hướng gia tăng", ông thừa nhận.

Hồi năm ngoái, một hành khách thiệt mạng trong chuyến bay tại Mỹ. Tháng 12/2022, 20 người đã phải nhập viện khi máy bay đi từ Phoenix đến Honolulu gặp nhiễu loạn.

Giáo sư Williams cũng cho biết tình trạng nhiễu loạn do các dòng tia đã tăng 55% kể từ năm 1979. Ông cho rằng nguyên nhân xuất phát từ việc biến đổi khí hậu.

"Chúng tôi có bằng chứng vững chắc chỉ ra rằng hiện tượng nhiễu loạn đang gia tăng do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Nghiên cứu mới nhất của chúng tôi dự đoán trong vài thập kỷ tới các dòng tia sẽ gây ra hiện tượng nhiễu loạn nhiều gấp 2 hoặc gấp 3 so với hiện tại", ông nói thêm.

Hành khách cần làm gì để bảo vệ an toàn cho bản thân?

Paul Weatherilt, phi công của hãng Cathay Pacific, cho rằng điều quan trọng là luôn phải thắt dây an toàn.

"Không bao giờ quên thắt dây an toàn", Weatherilt cho hay. "Những người bị thương do tình trạng nhiễu loạn bất ngờ không thắt dây an toàn khi ngồi".

Weatherilt cũng cho rằng khi máy bay gặp tình trạng nhiễu loạn nghiêm trọng, phi hành đoàn có nguy cơ bị thương cao hơn do hành khách phần đông sẽ ngồi và được bảo vệ bởi dây đai an toàn. Vì thế, ông nhấn mạnh việc thực hiện hành động thắt dây an toàn.

"Hãy luôn thắt dây an toàn vì sự cố có khả năng xảy ra. Ngay cả khi bạn thắt dây an toàn hơi lỏng một chút, nó vẫn có thể bảo vệ bạn", ông cho hay.

Ngoài ra, hành khách cũng được khuyến cáo để hành lý một cách chắc chắn để hạn chế việc bị thương do đồ vật rơi từ trên xuống.