Vắc-xin ngừa ung thư cổ tử cung: Quảng cáo quá mức
Vắc-xin phòng ngừa ung thư cổ tử cung (UTCTC) đã sớm ra đời. Nhưng do quảng cáo lập lờ, thổi phồng đã khiến nhiều người đổ xô đi tiêm phòng mà bỏ qua việc tầm soát khác.
Đã tiêm vắc-xin vẫn mắc bệnh
UTCTC bắt nguồn từ việc lây nhiễm human papilomavi-rút (HPV) - một loại vi-rút lây lan phổ biến qua sinh hoạt tình dục. Cứ 10 PN thì 8 người có thể nhiễm vi-rút này ít nhất một lần trong đời. Lâu nay, đa số PN cho rằng, mình không có nguy cơ mắc bệnh. Trên thực tế, đây là căn bệnh thường gặp và có tỉ lệ tử vong cao trong số các bệnh UT phụ khoa ở PN. Mỗi ngày, tại VN, 14 PN được phát hiện mắc UTCTC và 7 người chết vì căn bệnh này.
Vắc-xin chỉ có tác dụng phòng 4/100 loại vi-rút HPV vì thế nếu không tầm soát thì nguy cơ ung thư vẫn rất cao
Điều đáng nói, ngay cả những người đã tiêm phòng vắc-xin cũng bị mắc UTCTC. Đó là bệnh nhân Lý N. K - 26 tuổi, trú tại quận 8, TPHCM. Theo chị K, cách đây 2 năm, chị đã đi tiêm phòng vì nghĩ rằng tiêm phòng xong là an toàn và quên tầm soát hằng năm. Đến khi mắc bệnh và nghe các bác sĩ giải thích chị mới biết: Vắc-xin không phải là tất cả.
Theo nhận định của các BS, vắc-xin UTCTC đang được “ưu ái” quá mức tại thị trường VN. Cụ thể, tại các nước, loại vắc-xin này chỉ khuyến cáo tiêm phòng trong độ tuổi từ 10-25, tuy nhiên, tại VN, đối tượng tiêm phòng đã được mở rộng một cách khó hiểu - từ 10 - 55 tuổi. Tại các BV, vắc-xin này luôn đập vào mắt mọi người đến khám với dòng chữ trên những tờ quảng cáo lớn khổ A0: “Hãy nói với BS về vắc-xin duy nhất có thể giúp bảo vệ bạn không bị ung thư cổ tử cung và những bệnh khác do HPV gây ra như ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, mụn cóc sinh dục”.
Một hình thức quảng bá khác được đánh máy trên tờ A4 dán tại các phòng khám, quầy thuốc: “Có thuốc mới, thuốc ngừa UTCTC”.
Thổi phồng công dụng
GS.BS Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư VN, khẳng định: “Vắc-xin chỉ ngừa được 4/100 loại vi-rút HPV”. Tại BV Ung bướu TPHCM, mỗi năm có hơn 1.000 trường hợp UTCTC mới nhập viện và điều trị, gần phân nửa trong số này vào giai đoạn cuối.
Qua tìm hiểu, hiện nay, trên thị trường có hai loại vắc-xin đang lưu hành là gardasil được xem là loại vắc-xin tái tổ hợp tứ giá vi-rút sinh u nhú ở người (phòng ngừa HPV gây UTCTC) týp 6, 11, 16, 18 và được khuyến khích sử dụng cho PN từ 9 - 26 tuổi và cervarix phòng vi-rút HPV týp 16, 18.
Tuy nhiên, các chuyên gia đầu ngành về UT của VN khẳng định, không nên tin tưởng hoàn toàn vào sự “thần kỳ” của 2 loại vắc-xin trên. Bởi theo y văn thế giới hiện có đến 100 týp HPV, nhưng chỉ có 30 týp gây nhiễm trùng đường sinh dục và 15 týp có khả năng gây ung thư (týp 16 và 18 là nguy hiểm nhất).
Do đó, với khả năng chủng ngừa 4 týp như trên của gardasil (2 týp đầu ngừa UTCTC, 2 týp sau ngừa bệnh mồng gà) hay 2 týp của cervarix thì chỉ làm giảm chứ không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ UTCTC.
Các BS tại BV Ung bướu khuyến cáo, chưa hẳn tiêm vắc-xin rồi là không mắc UTCTC cũng như chưa lường hết được những tai biến phản ứng phụ có thể xảy ra.
GS. BS Nguyễn Chấn Hùng cho biết thêm, việc tăng cường kiểm tra sớm, phát hiện bệnh bằng phương pháp xét nghiệm PAP (phết mỏng tế bào tử cung) hai năm một lần sẽ giảm đến 90% UTCTC. Đây là biện pháp đơn giản nhất, tiết kiệm nhất để bảo vệ sức khỏe cho PN.
UTCTC bắt nguồn từ việc lây nhiễm human papilomavi-rút (HPV) - một loại vi-rút lây lan phổ biến qua sinh hoạt tình dục. Cứ 10 PN thì 8 người có thể nhiễm vi-rút này ít nhất một lần trong đời. Lâu nay, đa số PN cho rằng, mình không có nguy cơ mắc bệnh. Trên thực tế, đây là căn bệnh thường gặp và có tỉ lệ tử vong cao trong số các bệnh UT phụ khoa ở PN. Mỗi ngày, tại VN, 14 PN được phát hiện mắc UTCTC và 7 người chết vì căn bệnh này.
Điều đáng nói, ngay cả những người đã tiêm phòng vắc-xin cũng bị mắc UTCTC. Đó là bệnh nhân Lý N. K - 26 tuổi, trú tại quận 8, TPHCM. Theo chị K, cách đây 2 năm, chị đã đi tiêm phòng vì nghĩ rằng tiêm phòng xong là an toàn và quên tầm soát hằng năm. Đến khi mắc bệnh và nghe các bác sĩ giải thích chị mới biết: Vắc-xin không phải là tất cả.
Theo nhận định của các BS, vắc-xin UTCTC đang được “ưu ái” quá mức tại thị trường VN. Cụ thể, tại các nước, loại vắc-xin này chỉ khuyến cáo tiêm phòng trong độ tuổi từ 10-25, tuy nhiên, tại VN, đối tượng tiêm phòng đã được mở rộng một cách khó hiểu - từ 10 - 55 tuổi. Tại các BV, vắc-xin này luôn đập vào mắt mọi người đến khám với dòng chữ trên những tờ quảng cáo lớn khổ A0: “Hãy nói với BS về vắc-xin duy nhất có thể giúp bảo vệ bạn không bị ung thư cổ tử cung và những bệnh khác do HPV gây ra như ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, mụn cóc sinh dục”.
Một hình thức quảng bá khác được đánh máy trên tờ A4 dán tại các phòng khám, quầy thuốc: “Có thuốc mới, thuốc ngừa UTCTC”.
Thổi phồng công dụng
GS.BS Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư VN, khẳng định: “Vắc-xin chỉ ngừa được 4/100 loại vi-rút HPV”. Tại BV Ung bướu TPHCM, mỗi năm có hơn 1.000 trường hợp UTCTC mới nhập viện và điều trị, gần phân nửa trong số này vào giai đoạn cuối.
Qua tìm hiểu, hiện nay, trên thị trường có hai loại vắc-xin đang lưu hành là gardasil được xem là loại vắc-xin tái tổ hợp tứ giá vi-rút sinh u nhú ở người (phòng ngừa HPV gây UTCTC) týp 6, 11, 16, 18 và được khuyến khích sử dụng cho PN từ 9 - 26 tuổi và cervarix phòng vi-rút HPV týp 16, 18.
Do đó, với khả năng chủng ngừa 4 týp như trên của gardasil (2 týp đầu ngừa UTCTC, 2 týp sau ngừa bệnh mồng gà) hay 2 týp của cervarix thì chỉ làm giảm chứ không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ UTCTC.
Các BS tại BV Ung bướu khuyến cáo, chưa hẳn tiêm vắc-xin rồi là không mắc UTCTC cũng như chưa lường hết được những tai biến phản ứng phụ có thể xảy ra.
GS. BS Nguyễn Chấn Hùng cho biết thêm, việc tăng cường kiểm tra sớm, phát hiện bệnh bằng phương pháp xét nghiệm PAP (phết mỏng tế bào tử cung) hai năm một lần sẽ giảm đến 90% UTCTC. Đây là biện pháp đơn giản nhất, tiết kiệm nhất để bảo vệ sức khỏe cho PN.