Thói quen ăn uống tưởng chừng vô hại âm thầm phá hủy tế bào, gia tăng nguy cơ ung thư thực quản

Ung thư thực quản là một loại ung thư ác tính phát sinh từ các tế bào biểu mô của thực quản. Phân bố của bệnh cho thấy, khoảng một nửa số ca bệnh nằm ở đoạn giữa thực quản, hơn 30% nằm ở đoạn dưới và chưa đến 20% nằm ở đoạn trên. Ung thư thực quản được chia thành 2 loại chính: Ung thư biểu mô tế bào vảy (ung thư tế bào vảy), bắt nguồn từ biểu mô vảy của thực quản; ung thư tuyến, bắt nguồn từ biểu mô tuyến của thực quản. Ngoài ra còn có ung thư không biệt hóa, có mức độ ác tính cao và mức độ biệt hóa thấp.

Theo thông tin từ bệnh viện K, tỷ lệ mắc ung thư thực quản tương đối cao, do đó việc chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng. Bệnh nhân ung thư thực quản được phát hiện sớm có tỷ lệ sống sót sau 5 năm và chất lượng cuộc sống tốt hơn so với bệnh nhân giai đoạn muộn.

Các yếu tố nguy cơ gây ung thư thực quản

Yếu tố vật lý

Thường xuyên ăn hoặc uống đồ quá nóng, chẳng hạn như súp nóng, thức ăn cay nóng, có thể gây tổn thương mãn tính cho niêm mạc thực quản. Quá trình tổn thương và phục hồi lặp đi lặp lại có thể dẫn đến biến đổi DNA của tế bào thực quản, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.

Yếu tố hóa học

Ăn thực phẩm chứa nitrit, sau khi vào cơ thể sẽ bị vi khuẩn chuyển hóa thành nitrosamine. Đây là một chất gây ung thư đã được biết đến, có liên quan đến sự phát triển của ung thư thực quản.

Yếu tố sinh học

Nhiễm trùng một số vi sinh vật cụ thể cũng có thể gây ra ung thư thực quản, chẳng hạn như nhiễm virus u nhú, virus Epstein-Barr (EBV) và ăn thực phẩm có chứa aflatoxin (như ngũ cốc bị mốc). Aflatoxin là chất gây ung thư được công nhận, có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản.

Yếu tố di truyền

Nghiên cứu cho thấy, ung thư thực quản có xu hướng di truyền nhất định. Nếu trong gia đình có người mắc ung thư thực quản, thì nguy cơ mắc bệnh của con cháu sẽ cao hơn so với những người không có tiền sử gia đình.

Thói quen ăn uống và thiếu hụt dinh dưỡng

Thường xuyên ăn nhiều thực phẩm muối chua, đồng thời ăn không đủ rau củ quả tươi, đặc biệt là thiếu vitamin A, cũng như thiếu selen trong nguồn nước và đất ở khu vực sinh sống, đều có thể làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.

Thói quen sinh hoạt không tốt

Ăn nhanh, thức ăn thô ráp và có tính kích thích, thường xuyên gây kích thích cơ học cho niêm mạc thực quản. Nicotine và các chất độc hại trong thuốc lá khi hút thuốc cũng kích thích thực quản. Nhai trầu lâu dài cũng đã được chứng minh là có liên quan đến sự phát triển của ung thư thực quản.

Phản ứng viêm liên tục

Kích thích cục bộ lặp đi lặp lại có thể dẫn đến tổn thương tế bào thực quản, và trong quá trình phục hồi lặp đi lặp lại có thể xảy ra tăng sinh bất thường, tức là đột biến DNA khiến tế bào bình thường biến thành tế bào ung thư vô tính. Các tế bào ung thư này sinh sôi nảy nở không kiểm soát và chiếm đoạt chất dinh dưỡng của các tế bào bình thường, cuối cùng hình thành khối u.

Những người có nguy cơ cao mắc ung thư thực quản là ai?

Đầu tiên, yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ung thư thực quản. Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư thực quản có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do ảnh hưởng của di truyền.

Thứ hai, giới tính và tuổi tác cũng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc ung thư thực quản. Nam giới dễ bị ung thư thực quản hơn nữ giới. Người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người trẻ tuổi do chức năng cơ thể suy giảm và tiếp xúc lâu dài với các yếu tố gây ung thư.

Ngoài ra, yếu tố khu vực cũng không thể bỏ qua. Một số khu vực có thể có tỷ lệ mắc ung thư thực quản cao hơn do thói quen sinh hoạt, yếu tố môi trường hoặc chế độ ăn uống đặc thù. Do đó, những người đến từ các khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao nên đặc biệt cảnh giác.

Dựa trên các yếu tố trên, chúng ta có thể xác định những người có nhiều yếu tố nguy cơ đồng thời là nhóm có nguy cơ cao mắc ung thư thực quản, chẳng hạn như nam giới, lớn tuổi (trên 45 tuổi), đến từ khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao và có tiền sử gia đình. Những người này nên kiểm tra nội soi dạ dày thường xuyên để phát hiện sớm ung thư thực quản, từ đó nâng cao tỷ lệ chữa khỏi và tỷ lệ sống sót.

Những bệnh lý thực quản nào dễ tiến triển thành ung thư thực quản?

Thực quản Barrett là một tổn thương tiền ung thư thực quản được công nhận trên toàn thế giới, được mô tả lần đầu tiên bởi bác sĩ Barrett. Thông thường, thực quản được lót bởi biểu mô vảy, nhưng trong bệnh thực quản Barrett, do viêm nhiễm, di truyền hoặc các yếu tố khác gây tổn thương biểu mô vảy, các tế bào tái tạo không phải là tế bào vảy ban đầu mà biến thành tế bào trụ của niêm mạc dạ dày hoặc tế bào niêm mạc ruột.

Tình trạng này được gọi là hóa sinh biểu mô trụ hoặc hóa sinh ruột. Thực quản Barrett có nguy cơ ác tính cao hơn đáng kể so với thực quản bình thường, gấp 30-50 lần, do đó, lâm sàng rất quan tâm đến tình trạng này và khuyến cáo bệnh nhân nên nội soi dạ dày thường xuyên để theo dõi chặt chẽ những thay đổi của bệnh.

Ngoài thực quản Barrett, các bệnh lý thực quản khác cũng liên quan đến sự phát triển của ung thư thực quản. Viêm thực quản mãn tính tái phát dai dẳng, đặc biệt là viêm thực quản trào ngược, nếu không được điều trị hiệu quả trong thời gian dài, có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Ngoài ra, các bệnh lý như túi thừa thực quản và loét thực quản cũng có thể liên quan đến sự phát triển của ung thư thực quản.

Các bệnh lý thực quản này, dưới tác động liên tục của các kích thích bên ngoài, có thể dẫn đến viêm thực quản, sau đó là ung thư trên nền viêm. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị tích cực các bệnh lý thực quản lành tính này có ý nghĩa quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư thực quản.

(Ảnh minh họa: Internet)