Tại sao một số người tự khỏi HPV trong khi số khác lại phát bệnh? Hiệu quả của các loại vắc xin ngừa HPV như thế nào ở các độ tuổi?
Mặc dù phần lớn các trường hợp nhiễm HPV tự khỏi mà không gây ra triệu chứng, một số người lại phát triển các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, hậu môn và hầu họng.
Virus papilloma người (HPV) là một trong những tác nhân lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên thế giới. Mặc dù phần lớn các trường hợp nhiễm HPV tự khỏi mà không gây ra triệu chứng, một số người lại phát triển các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, hậu môn và hầu họng. Sự khác biệt này chủ yếu nằm ở khả năng đáp ứng của hệ miễn dịch và chiến lược né tránh miễn dịch của virus.
Tương tác giữa HPV và hệ miễn dịch: Tại sao một số người tự khỏi trong khi số khác lại phát bệnh?
Hệ miễn dịch của con người được chia thành hai phần: miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng. Khi HPV xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch bẩm sinh sẽ phản ứng đầu tiên bằng cách huy động các tế bào như tế bào NK (Natural Killer), đại thực bào và tế bào Langerhans để tiêu diệt virus. Sau đó, hệ miễn dịch thích ứng sẽ tạo ra các tế bào T độc và kháng thể để loại bỏ tế bào nhiễm virus.
Khoảng 90% các trường hợp nhiễm HPV sẽ tự khỏi trong vòng 2 năm nhờ vào hệ miễn dịch. Tuy nhiên, khả năng tự khỏi phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
- Tuổi tác: Người dưới 35 tuổi có tỷ lệ tự khỏi cao hơn (63,2%) so với người trên 35 tuổi (45,3%).
- Giới tính: Nam giới có tỷ lệ loại bỏ HPV cao hơn nữ giới, đặc biệt đối với các chủng nguy cơ cao như HPV-16 .
- Chủng HPV: Các chủng nguy cơ thấp như HPV-6 và HPV-11 thường được loại bỏ nhanh hơn so với các chủng nguy cơ cao như HPV-16 và HPV-18 .
- Tình trạng miễn dịch: Người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như bệnh nhân HIV, có nguy cơ nhiễm HPV kéo dài và phát triển thành ung thư cao hơn.
Hiệu quả của các loại vắc xin HPV qua các nhóm tuổi
Để giảm nguy cơ nhiễm HPV và các biến chứng liên quan, bên cạnh việc sàng lọc và có lối sống lành mạnh, tiêm vắc xin là điều cần thiết hàng đầu.
| Tên vắc xin | Chủng HPV phòng ngừa | Mục tiêu chính |
|---|---|---|
| Cervarix | HPV 16, 18 | Ung thư cổ tử cung |
| Gardasil | HPV 6, 11, 16, 18 | Ung thư + mụn cóc sinh dục |
| Gardasil 9 | HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 | Phổ rộng nhất (90% ung thư) |
Hiệu quả của các loại vắc xin HPV như Gardasil, Gardasil 9 và Cervarix đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu ở các nhóm tuổi khác nhau. Cụ thể như sau:
- Hiệu quả vắc xin HPV theo nhóm tuổi:
| Nhóm tuổi | Vắc xin | Hiệu quả phòng HPV (%) | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| 9–14 tuổi | Gardasil, Gardasil 9, Cervarix | >95% với HPV 16/18 và các tổn thương tiền ung thư | Hệ miễn dịch đáp ứng mạnh mẽ, chỉ cần 2 liều |
| 15–26 tuổi | Gardasil, Gardasil 9, Cervarix | 88–95% nếu chưa nhiễm HPV | Cần 3 liều. Nếu đã phơi nhiễm HPV, hiệu quả giảm |
| 27–45 tuổi | Gardasil 9 | 50–88% tùy mức độ phơi nhiễm | Chỉ định cá nhân hóa. Hiệu quả rõ nếu chưa nhiễm các chủng trong vaccine |
- So sánh hiệu quả giữa các loại vắc xin:
| Loại vắc xin | Chủng HPV phòng ngừa | Hiệu quả phòng ung thư cổ tử cung | Hiệu quả phòng mụn cóc sinh dục | Đối tượng phù hợp nhất |
|---|---|---|---|---|
| Cervarix | HPV 16, 18 | 93–100% | Không có | Nữ 9–25 tuổi, tập trung vào ung thư |
| Gardasil | HPV 6, 11, 16, 18 | ~90–95% | ~90% | Nam và nữ 9–26 tuổi |
| Gardasil 9 | HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 | ~97% | ~90% | Rộng nhất, đến 45 tuổi |
Tóm lại, nên tiêm vắc xin ngừa HPV càng sớm càng hiệu quả, tốt nhất ở độ tuổi 9–14, trước khi phơi nhiễm với virus HPV. Một nghiên cứu ở Costa Rica đăng trên tạp chí y khoa The Lancet cho thấy hiệu quả phòng ngừa HPV 16/18 ở nhóm nữ 9–14 tuổi là 97,4% sau 4 năm.
Gardasil 9 là lựa chọn phổ biến và toàn diện nhất hiện nay, bảo vệ khỏi 90% các chủng gây ung thư cổ tử cung và mụn cóc sinh dục. Nhóm người từ 27–45 tuổi vẫn có thể tiêm, nhưng nên tham khảo ý kiến bác sĩ và đánh giá mức độ phơi nhiễm.