Sắp diễn ra mưa sao băng Eta Aquariids từ sao chổi nổi tiếng nhất bầu trời, ở Việt Nam quan sát được không?

Mưa sao băng từ sao chổi "tử thần"

Mưa sao băng là một trong những hiện tượng thiên văn hấp dẫn nhất, mang đến cơ hội chứng kiến các vệt sáng khi các hạt bụi vũ trụ bốc cháy trong bầu khí quyển Trái Đất. Trong số các trận mưa sao băng hàng năm, Eta Aquariids nổi bật nhờ mối liên hệ với sao chổi Halley (1P/Halley), một trong những thiên thể nổi tiếng nhất trong lịch sử thiên văn học. 

Năm 2025, trận mưa sao băng này hứa hẹn sẽ mang đến một màn trình diễn rực rỡ, đặc biệt đối với các nhà quan sát tại Việt Nam, nơi vĩ độ thấp tạo điều kiện thuận lợi để chiêm ngưỡng hiện tượng này. Bài báo này trình bày chi tiết về nguồn gốc, thời gian diễn ra, khả năng quan sát từ Việt Nam, và các hướng dẫn để tối ưu hóa trải nghiệm quan sát.

Eta Aquariids là một trong hai trận mưa sao băng liên quan đến sao chổi Halley; trận còn lại là Orionids, diễn ra vào tháng 10.

Theo tờ Timeanddate, mưa sao băng Eta Aquariids hoạt động hàng năm từ ngày 19 tháng 4 đến 28 tháng 5, khi Trái Đất đi qua dòng mảnh vỡ của sao chổi Halley.

Đỉnh điểm của trận mưa này thường xảy ra vào khoảng ngày 5 hoặc 6 tháng 5, với số lượng sao băng đạt tối đa.

Cụ thể, tờ EarthSky đưa tin theo Hiệp hội Sao băng Mỹ (American Meteor Society) dự đoán đỉnh điểm vào 15:00 UTC ngày 5 tháng 5 (22:00 giờ Việt Nam). Trong khi đó, Sổ tay Quan sát của Hội Thiên văn Hoàng gia Canada (RASC) liệt kê đỉnh điểm của trận mưa sao băng này sẽ rơi vào 3:00 UTC ngày 6 tháng 5 (10:00 giờ Việt Nam).

Không giống như một số trận mưa sao băng có đỉnh điểm sắc nét, Eta Aquariids có một khoảng tối đa kéo dài, với số lượng sao băng tăng cao trong vài ngày trước và sau các ngày đỉnh điểm. Do đó, các buổi sáng từ ngày 4 đến 7 tháng 5 cũng là thời điểm tốt để quan sát.

Khả năng quan sát từ Việt Nam

Theo EarthSky, Việt Nam với vĩ độ từ khoảng 8° đến 23° Bắc, nằm ở vị trí thuận lợi để quan sát mưa sao băng Eta Aquariids nhờ vị trí gần xích đạo hơn so với nhiều quốc gia Bắc bán cầu khác. Tâm điểm của mưa sao băng, nằm gần ngôi sao Eta Eta Aquariids mọc ở phía đông sau nửa đêm và đạt độ cao tối đa khoảng 60°–70° trên đường chân trời vào khoảng 4–5 giờ sáng giờ địa phương.

Tuy nhiên, so với Nam bán cầu, nơi tâm điểm có thể gần thiên đỉnh, số lượng sao băng tại Việt Nam sẽ thấp hơn, ước tính khoảng 20–30 sao băng mỗi giờ trong điều kiện lý tưởng, so với 30–60 vệt ở Nam bán cầu.

Đặc biệt, năm 2025 pha mặt trăng rất thuận lợi cho việc quan sát. Trăng bán nguyệt đầu tiên xảy ra vào 20:52 giờ Việt Nam ngày 4 tháng 5, nghĩa là vào sáng ngày 5 và 6 tháng 5, mặt trăng sẽ lặn vài giờ trước bình minh, để lại bầu trời tối, không bị ánh trăng làm mờ. Điều này đặc biệt quan trọng vì ánh trăng có thể làm giảm khả năng nhìn thấy các sao băng mờ.

Để chiêm ngưỡng trận mưa sao băng này một cách thuận lợi nhất, người yêu thiên văn tại Việt Nam có thể quan sát từ 2:00 đến 5:00 sáng ngày 5 và 6 tháng 5, khi tâm điểm ở chòm sao Aquarius đạt độ cao tối đa và bầu trời không có ánh trăng.

Không cần kính thiên văn hay ống nhòm, chỉ với mắt thường là đủ. Để mắt thích nghi với bóng tối trong khoảng 30 phút để thấy rõ các sao băng mờ.

Cùng với đó, thời tiết tại nhiều khu vực trên cả nước cũng khá thuận lợi.

Tại miền Nam như TP. HCM: Thường khô ráo, ít mây, rất thuận lợi. Các khu vực như Cần Giờ hoặc vùng nông thôn ở Đồng bằng sông Cửu Long là lựa chọn tốt.

Trong khi đó tại các tỉnh miền Bắc như Hà Nội: Thời tiết có mây, có thể có mưa rào do ảnh hưởng của không khí lạnh. Nhưng nhiều khu vực khác như Tam Đảo với ít ô nhiễm ánh sáng sẽ lý tưởng để chiêm ngưỡng hiện tượng này.

Mưa sao băng Eta Aquariids 2025 mang đến cơ hội tuyệt vời để người yêu thiên văn tại Việt Nam chiêm ngưỡng vẻ đẹp của vũ trụ. Hãy lên kế hoạch đến một nơi có bầu trời tối, như Phú Quốc, Đà Lạt hoặc các vùng nông thôn, và quan sát vào sáng sớm ngày 5 và 6 tháng 5. Với một chút may mắn, kiên nhẫn và điều kiện thời tiết thuận lợi, bạn sẽ được thưởng thức những vệt sáng rực rỡ từ sao chổi Halley lướt qua bầu trời đêm.