Rã đông thực phẩm chậm, vi khuẩn sẽ tấn công
Đối với các bà nội trợ không có nhiều thời gian thì thực phẩm đông lạnh là giải pháp tuyệt vời nhất. Tuy nhiên, loại thực phẩm này có thể gây tác hại cho sức khỏe con người nếu không hiểu biết trong quá trình sử dụng.
Thực phẩm đông lạnh vẫn giữ nguyên hương vị và giá trị dinh dưỡng?
ĐÚNG. Thực phẩm đông lạnh thường được bảo quản ở nhiệt độ âm 18 độ C. Ở nhiệt độ này, các loại vitamin, lipide và protein vẫn được giữ nguyên giá trị của nó. Đối với thịt đông lạnh, chất lượng tỷ lệ nghịch với phần trăm nước không đóng băng. Lượng nước không đóng băng càng nhỏ, chất lượng thịt càng cao. Ở nhiệt độ âm 18 độ C còn khoảng 10% nước trong thịt chưa đóng băng.
Rau và một số loại hoa quả phải được xử lý để đảm bảo chất lượng khi đông lạnh. Bao bì dùng cho sản phẩm đông lạnh phải hoàn toàn kín, bền chắc để đảm bảo lipide không bị ôxy hoá. Những sản phẩm nhạy cảm với ánh sáng phải được bảo quản trong túi màu đục. Nếu bao bì đảm bảo, các điều kiện vệ sinh và quy trình chế biến tốt thì giá trị dinh dưỡng hoàn toàn đảm bảo.
Độ lạnh sẽ làm cho vi khuẩn không thâm nhập vào thực phẩm?
ĐÚNG. Vi khuẩn và vi sinh vật bị ức chế ở nhiệt độ lạnh, đặc biệt khi thành phần nước trong thực phẩm kết đông lại, chúng ngừng phát triển, thậm chí còn bị tiêu diệt một phần. Khi nhiệt độ tăng lên, các mầm vi khuẩn sẽ thức dậy và nhanh chóng sinh sôi nảy nở.
Mọi sản phẩm đều có thể bảo quản đông lạnh lâu như nhau?
SAI. Thời gian bảo quản thực phẩm đông lạnh phụ thuộc vào thành phần, phương pháp kết đông, quy trình công nghệ và bao bì. Về thành phần như mỡ, lipide, protit... các loại thịt càng ít mỡ càng giữ được lâu: thịt bò lâu gấp 2 đến 3 lần thịt lợn, thịt kết đông nhanh bảo quản lâu hơn kết đông chậm. Ở nhiệt đô âm 18 độ C có thể giữ thịt bò khoảng 2,5 năm, thịt lợn nạc 1 năm, thịt mỡ 8 tháng, gia cầm 7 đến 8 tháng, cá 3 đến 4 tháng, bánh kẹo từ 1 đến 6 tháng. Muốn bảo quản lâu hơn phải giảm nhiệt độ bảo quản xuống thấp hơn nữa.
Kết đông chậm và kết đông nhanh đều có cùng ưu điểm?
SAI. Trong công nghệ lạnh đông thực phẩm có một công đoạn kết đông xuống âm 18 độ C. Kết đông chậm, các tinh thể đá hình thành trong quá trình kết đông có kích thước lớn, xé rách màng tế bào. Khi rã đông để nấu, một phần dịch tế bào bị tổn thất do chảy qua màng tế bào làm cho chất lượng bị giảm.
Tuy nhiên nếu là thịt trâu, thịt gà già kết đông chậm thì lại làm cho thịt đỡ dai, mềm và ngon hơn. Kết đông nhanh và cực nhanh, tinh thể đá mịn hơn, dịch tế bào được bảo quản tốt hơn nên chất lượng sản phẩm tốt hơn. Kết đông nhanh chỉ có thể thực hiện trên máy kết đông ở nhà máy, còn ở ngăn đông của tủ lạnh gia đình thì kết đông chậm hơn.
Cần phải rã đông thực phẩm thật nhanh?
ĐÚNG. Rã đông là quá trình ngược của kết đông, đưa thực phẩm trở lại trạng thái ban đầu vốn có của nó. Rã đông nhanh ngăn chặn được sự thâm nhập và phát triển của vi khuẩn, hạn chế tổn thất dịch bào và khối lượng sản phẩm đến mức thấp nhất.
Một miếng thịt rã đông xong để ở nhiệt độ 20 độ C trong vài giờ có thể có tới 10 tỷ mầm vi khuẩn/1gam thịt. Ăn miếng thịt này có thể nguy hiểm. Để hạn chế tối đa việc mất các vitamin cũng như dịch bào, chất lượng và hương vị, tốt nhất nên chế biến ngay sau khi rã đông.
Có thể sử dụng lò vi sóng để rã đông. Tốt nhất nên rã đông bằng cách cho vào ngăn lạnh của tủ lạnh, sau một ngày lấy ra sử dụng, vừa tiết kiệm điện chạy tủ lạnh vừa duy trì nhiệt độ lạnh cho sản phẩm, tránh sự xâm nhập của vi khuẩn.
PGS.TS Nguyễn Đức Lợi (ĐH Bách khoa HN)