Phương án thi tốt nghiệp mới: Học sinh phải làm gì nếu số lượng tổ hợp xét tuyển đại học ít hơn?

Chiều 29/11, Bộ GD&ĐT chính thức công bố phương án thi tốt nghiệp THPT năm 2025 theo Chương trình GDPT 2018. Phương án thi sẽ có 4 môn, trong đó, 2 môn Toán và Ngữ văn bắt buộc và 2 môn học sinh lựa chọn trong các môn: Ngoại ngữ, Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học, Công nghệ, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật.

Như vậy, số môn thi và việc học sinh biết trước môn thi hoàn toàn giống với thi THPT cách đây hơn 40 năm. Tuy nhiên, việc thi 4 môn năm 2025 có nhiều điểm mới (có 36 cách lựa chọn các môn thi, thay vì 4 tổ hợp như trước đây).

Kì thi tốt nghiệp "đúng nghĩa hơn"

GS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) khẳng định, nguyên tắc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT hiện tại không cho phép thí sinh thi hơn 2 môn lựa chọn. Phương án thi từ năm 2025 với 2 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn và 2 môn lựa chọn đã tạo ra 36 tổ hợp môn. Nếu thí sinh muốn đăng ký nhiều hơn 2 môn lựa chọn, tỉ lệ này cũng không cao trong khi điều này sẽ gây tốn kém, lãng phí không cần thiết.

Câu hỏi đặt ra là kì thi tốt nghiệp 2025 nếu tổ chức theo phương án 2 bắt buộc (Toán+Văn) và 2 tự chọn bắt buộc sẽ ảnh hưởng thế nào tới học sinh thi trong năm 2025?

Nhiều giáo viên, chuyên gia cho rằng, kỳ thi sẽ trở thành kì thi tốt nghiệp "đúng nghĩa hơn" theo xu hướng các đại học sẽ phải tự chủ phương án tuyển sinh của mình.

Việc tổ chức kì thi sẽ gọn nhẹ hơn, áp lực với thí sinh trong kì thi tốt nghiệp sẽ giảm đi, các thí sinh chỉ muốn thi tốt nghiệp thôi sẽ vô cùng nhẹ nhàng, các trường có thể chọn nhiều tổ hợp xét tuyển vào đại học phù hợp với nhu cầu tuyển sinh hơn ví dụ Toán - Tin - Tiếng Anh, Toán - Lí - Tin, ...

Thầy Nguyễn Thành Công, giáo viên dạy Sinh học ở Hà Nội cho rằng, mỗi thí sinh sẽ có vốn tổ hợp ít hơn nhiều so với trước đây các em có nhiều tổ hợp (chỉ 1 đến 2 tổ hợp), khả năng xoay khối thi khi nộp nguyện vọng sẽ vô cùng gian nan. Do đó, khâu hướng nghiệp phải thực sự chuẩn và chính xác ngay từ đầu, môn Trải nghiệm - Hướng nghiệp trong trường Phổ thông phải được đi vào thực chất.

Việc tuyển sinh dựa trên tổ hợp khoa học tự nhiên (KHTN) hay khoa học xã hội ( KHXH)... sẽ phá sản. Một trường muốn lấy Toán + KHTN (Lí, Hóa, Sinh) hoặc Văn + KHXH (Sử - Địa - GDCD) sẽ không còn lấy được nữa.

Khối thi truyền thống sẽ không còn nữa

GS.TS Nguyễn Quý Thanh, Hiệu trưởng trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội cho rằng, đây là phương án thi tốt nghiệp năm 2025 vì năm 2025 là lứa học sinh THPT đầu tiên hoàn thành 3 năm THPT theo lộ trình đổi mới theo chương trình GDPT 2018.

"Nhìn theo số môn thi sẽ cảm giác không có gì mới. Nhưng, phân tích sâu sẽ thấy nó rất khác với các phương án thi tốt nghiệp trước đây và hiện nay (cho đến năm 2024)"- thầy Thanh nói.

Cũng theo thầy Thanh, về số môn thí sinh chỉ phải thi nhẹ nhàng 4 môn, nhưng Nhà nước sẽ phải tổ chức làm đề và có các ca, buổi thi cho số lượng là 11 môn. Riêng đề môn ngoại ngữ còn phải ra cho tất cả 7 môn ngoại ngữ để thí sinh thi đúng môn ngoại ngữ học được học.

“Mấy chục năm trước thí sinh thi mấy môn, nhà nước chỉ phải tổ chức từng đấy môn. Mấy năm gần đây, khi thí sinh được lựa chọn hoặc theo định hướng KHTN hoặc KHXH thì nhà nước cũng bắt đầu phải "vất vả" hơn trong tổ chức để thí sinh bớt "áp lực" hơn”- thầy Thanh nêu quan điểm.

Thầy Thanh cho rằng, dù cũng thi với số lượng 4 môn như mấy chục năm trước. Nhưng, bản chất lại rất khác nhau. Vì trước đây tất cả môn thi do nhà nước chọn, học sinh buộc phải thi bất kể xu hướng năng lực, sở thích, định hướng ngành nghề. Tất cả đều đồng dạng.

Còn từ 2025, theo triết lý "tích hợp cấp dưới, phân hóa ở cấp trên" theo định hướng nghề nghiệp, học sinh được quyền TỰ CHỌN 2 môn theo sở thích, năng lực, định hướng nghề nghiệp (xét tuyển đại học, cao đẳng) đúng theo tinh thần đổi mới của chương trình GDPT 2018.

Thầy Thanh cho rằng, số lượng các tổ hợp các môn thi là 36. Đây chính cũng là căn cứ để xác định các tổ hợp xét tuyển vào đại học. Số lượng tổ hợp này chỉ bằng khoảng 1/3 số lượng các tổ hợp đang dùng xét tuyển hiện nay (Khối A - 18, khối B -7, khối C - 19, khối D - 79, chưa kể các tổ hợp của các khối H, K, M, N, R, S). Số lượng tổ hợp xét tuyển đại học khả năng sẽ ít và đơn giản hơn hiện nay.

“Với phương thức thi 2+2 như vậy, quan niệm về khối thi truyền thống cũng không còn nữa. Cho nên các trường đại học nếu tiếp tục sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT thì chắc sẽ phải chọn các tổ hợp khác”- thầy Thanh nhấn mạnh.

Việc không thực hiện bài thi tổ hợp Khoa học Tự nhiên và Khoa học Xã hội (như trong phương án thi năm 2023) là do thiết kế của chương trình GDPT 2018 có các môn lựa chọn, khác với chương trình trước chương trình 2018 khi mà 100% các môn là bắt buộc. Vì sự lựa chọn (5 trong số 9 môn) ở các học sinh và ở các trường rất khác nhau, cho nên không thể có cùng tổ hợp môn KHTN hay KHXH chung cho mọi thí sinh trên cấp độ toàn quốc.

Thầy Thanh cũng cho rằng, chưa thi hoàn toàn theo kiểu đánh giá năng lực (thực chất chỉ đánh giá thiên hướng - aptitude) một cách toàn vẹn được ở năm 2025, vì số học sinh sẽ thi năm 2025 mới chỉ học 3 năm THPT theo chương trình 2018 (theo định hướng phát triển năng lực).

“Để hoàn tất toàn bộ việc chuyển đổi chương trình thì phải đợi năm 2032 khi nhóm học sinh học đầu tiên học đầy đủ 12 năm theo chương trình 2018. Khi đó hoàn toàn có thể tính tín chỉ tích lũy mà không cần thi tốt nghiệp (nếu sửa cả Luật Giáo dục 2019) hoặc thi bài thi theo hướng đánh giá năng lực thực sự. Việc này cũng tương tự khi vào những năm 80 Việt Nam chuyển từ phổ thông hệ 10 năm sang hệ 12 năm”- thầy Thanh chia sẻ.