Ổ dịch Bắc Kinh đặt ra câu hỏi về tuyến đường lây nhiễm mới Covid-19

SARS-CoV-2 có lây qua thực phẩm và bao bì đóng gói hay không?

Từ khi đợt bùng phát mới của dịch Covid-19 ngày 11/6 có liên hệ với một chợ thực phẩm tươi sống ở Bắc Kinh, hàng nghìn mẫu hải sản, thịt, rau củ nhập khẩu và nội địa tại Trung Quốc đã được xét nghiệm. Cho đến nay, tất cả mẫu này đều âm tính với virus SARS-CoV-2.

Kết quả này trùng với những nhận định của các tổ chức thực phẩm và y tế thế giới rằng, không có bằng chứng nào cho thấy virus SARS-CoV-2 lây lan qua những thứ như thực phẩm hoặc bao bì đóng gói. Tuy nhiên, bất chấp kết luận này, Trung Quốc vẫn tiến hành thắt chặt kiểm tra các sản phẩm nhập cảnh giữa lo ngại dịch bệnh bùng phát có thể liên hệ với thực phẩm từ nước ngoài.

Các quy định trên bao gồm việc cấm các sản phẩm từ một số nhà máy sản xuất thịt nước ngoài và yêu cầu các nhà xuất khẩu phải xác nhận tính an toàn các sản phẩm họ gửi đi. Các động thái trên đã tạo nên mối quan tâm mới Mỹ, quốc gia có thỏa thuận thương mại với Trung Quốc liên quan đến một lượng lớn thực phẩm xuất khẩu.

"Không có bằng chứng nào cho thấy con người có thể mắc Covid-19 từ bao bì đóng gói thực phẩm. Hệ thống an toàn thực phẩm của Mỹ được các cơ quan của chúng tôi giám sát là hệ thống đi đầu thế giới trong việc đảm bảo tính an toàn của các loại thực phẩm, bao gồm cả các sản phẩm xuất khẩu", Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ Sonny Perdue và ủy viên Hiệp hội Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ Stephen Hahn khẳng định trong một thông báo ngày 24/6.

Dù vậy, đợt bùng phát dịch Covid-19 mới đây ở Bắc Kinh đã khiến các nhà chức trách đau đầu bởi thành phố này đã ghi nhận 55 ngày không có ca mắc mới. Nguồn gốc gây ra đợt bùng phát này đến nay vẫn là bí ẩn.

Việc phát hiện dấu vết của virus SARS-CoV-2 trên thớt thái cá hồi nhập khẩu trong chợ Tân Phát Địa đã làm dấy lên nghi ngờ rằng thực phẩm bị dính virus từ những công nhân mắc bệnh nước ngoài đã mang virus vào trong nước.

Các nhà chức trách Trung Quốc thừa nhận rằng việc thực phẩm hoặc đồ vật dính virus SARS-CoV-2 từ nước ngoài chỉ là một giả thuyết trong khi một quan chức hải quan tuần trước lưu ý rằng nguy cơ lây lan virus SARS-CoV-2 qua thực phẩm là "vô cùng thấp". Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng dẫn ra những khuyến cáo về y tế cộng đồng, trong đó không cấm ăn các loại thực phẩm nhập khẩu nhưng nhấn mạnh rằng phải vệ sinh và xử lý đúng cách.

Trung Quốc và Na Uy - nhà sản xuất cá hồi lớn nhất thế giới đều đồng quan điểm rằng cá hồi không phải là nguồn gây bệnh ở Bắc Kinh song các mặt hàng này đã bị loại bỏ khỏi các giá siêu thị và doanh thu từ thủy hải sản sụt giảm nghiêm trọng.

Trong khi đó, các chỉ dẫn cho các doanh nghiệp thực phẩm từ Tổ chức Lương thực Thế giới (FAO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đều khẳng định: "Khả năng cao là con người không thể mắc Covid-19 từ thực phẩm và bao bì đóng gói".

Giáo sư về dịch tễ học Benjamin Cowling tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Hong Kong (Trung Quốc) cho biết "về mặt lý thuyết nghe có vẻ hợp lý" nhưng virus SARS-CoV-2 "trong thực tế không thể "đi" một quãng đường dài như vậy và gây ra sự lây nhiễm sau quá trình này".

"Tôi không nghĩ việc giám sát các loại thực phẩm và bao bì đóng gói có thể ngăn cản sự lây nhiễm Covid-19", giáo sư Cowling nhận định, đồng thời nói rằng ông không thấy có bất kỳ bằng chứng nào về sự lây lan kiểu này thậm chí trong cả trong trường hợp các kiện hàng chỉ được phân phối qua một quãng đường ngắn trong nước.

Chuyên gia về an toàn thực phẩm Benjamin Chapman, một giáo sư tại Đại học Bang Bắc Carolina tại Mỹ cũng nhất trí rằng thực phẩm không phải con đường lây nhiễm có nguy cơ cao bởi "không có bất kỳ nhóm ca bệnh nào liên quan đến một loại thực phẩm hoặc bao bì thực phẩm chung". Dù vậy, chuyên gia này thừa nhận hiện vẫn thiếu các nghiên cứu về việc thực phẩm có phải một con đường lây nhiễm hay không.

Manh mối bị bỏ qua?

Các nhà khoa học thì cho rằng việc tập trung xét nghiệm hàng loạt các loại thịt nhập khẩu xem có dính virus hay không đã bỏ lỡ một khía cạnh quan trọng hơn trong dây truyền sản xuất, chế biến và phân phối thực phẩm cần được giám sát: đó là các loại vật nuôi.

"Điều cần được xem xét ở đây là các loại vật nuôi trước khi chúng được đưa đi - liệu có bất kỳ bằng chứng nào về việc virus tồn tại trong vật nuôi hay không?", Gregory Gray, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm và là giáo sư tại Đại học Duke đặt câu hỏi.

Một số nghiên cứu riêng lẻ tại Viện Friedrich-Loeffler của Đức và Viện Nghiên cứu Thú y Cáp Nhĩ Tân ở Trung Quốc đều kết luận rằng lợn và gà không thể mắc SARS-CoV-2.

Tuy nhiên, chuyên gia Gray cho rằng những kết quả này không thể đại diện cho tình hình thực tế tại các nông trại.

"Một điều gây băn khoăn là liệu các loại virus về hô hấp có thể khiến một số con trong đàn vật nuôi này mắc virus SARS-CoV-2 hay không và sẽ có những con lợn trở thành nguồn trung gian lây bệnh", chuyên gia này cho biết, đồng thời lưu ý rằng trường hợp này khiến những người chăn nuôi và những người giết mổ có nguy cơ mắc bệnh thay vì những người tiêu dùng.

"Việc lấy mẫu các loài vật nuôi một cách có hệ thống sẽ là việc làm hữu ích", Gray khẳng định.

Một nhóm các nhà nghiên cứu chủ yếu đến từ các viện nghiên cứu ở Trung Quốc đầu tháng này cũng kêu gọi giám sát những con lợn sau khi nghiên cứu của họ cho thấy loài động vật này cùng với mèo có một số loại tế bào có thể liên kết với SARS-CoV-2.

"Giữa bối cảnh dịch Covid-19 vẫn đang diễn ra trên toàn cầu và virus SARS-CoV-2 tiến hóa liên tục, chúng ta cần giám sát và đánh giá khả năng lợn có thể trở thành vật chủ trung gian lây nhiễm của một đại dịch trong tương lai hay không", các tác giả nghiên cứu nhận định.

Tracey McNamara, một giáo sư về bệnh lý tại một trường đại học về khoa học sức khỏe ở California cũng đánh giá, việc xem xét các tuyến đường lây nhiễm khác nhau của virus là thực sự quan trọng./.