Nước tăng lực - Hậu họa khi lạm dụng

Sự bùng nổ của lĩnh vực nước uống đóng hộp trong những năm trở lại đây đã góp thêm vào thị trường nước uống nhiều loại  đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, nước uống đóng hộp không hoàn toàn vô hại như nhiều người vẫn lầm tưởng. Trái lại, việc lạm dụng đồ uống đóng hộp và nhiều loại nước tăng lực đôi khi lại gây ra những rắc rối cho sức khỏe.

Đồ uống chứa caffein và chất kích thích ngày một gia tăng

Sự thật là có rất nhiều loại đồ uống trên thị trường, kể cả những loại có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng đều có chứa một hàm lượng caffein và chất kích thích thần kinh nhất định. Những thành phần này được pha trộn trong nước, đường và nhiều thành phần khác mà người sử dụng khó có thể phân biệt. Theo nhiều nghiên cứu được tiến hành tại Mỹ, nhìn chung, trong các loại đồ uống tăng lực đều có chứa một hàm lượng nhỏ thành phần có tác dụng này. Nó có thể giúp cho cơ thể và tinh thần người sử dụng tỉnh táo và trở nên linh hoạt hơn trong một khoảng thời gian nhất định, song chỉ   chưa đầy một giờ đồng hồ sau đó, tác dụng kích thích này cũng nhanh chóng bị mất đi, cơ thể trở lại trạng thái uể oải như cũ. Mặc dù việc sử dụng nước uống tăng lực với mức độ phù hợp không hề gây ra ảnh hưởng gì tới hệ thần kinh và sức khoẻ của cơ thể, nhưng có không ít người nhầm tưởng tác dụng của nước tăng lực và lạm dụng những loại đồ uống này như một cách để tăng cường sức khoẻ cho cơ thể. Điều đó tất yếu đã gây ra những tác hại nguy hiểm cần được cảnh báo.

Theo thống kê của các nhà khoa học Anh Quốc, hàng năm, chỉ tính riêng tại quốc gia này có trung bình khoảng 484 triệu lít đồ uống đóng hộp được tiêu thụ trên thị trường. Trong đó chủ yếu là các loại đồ uống tăng lực và  đồ uống có tác dụng kích thích chứa caffein, cocain thậm chí cả những loại đồ uống tăng lực có chứa cồn. Những đồ uống này được quảng cáo với nhiều công dụng như tăng cường thể lực, kích thích khả năng tư duy sáng tạo, hoặc có bổ sung thêm các thành phần dinh dưỡng cho cơ thể như vitamin, khoáng chất, có tác dụng tốt cho trí não... Chúng cũng nhanh chóng thu hút được một lượng người tiêu dùng lớn trên khắp thế giới. Trong nhiều loại nước tăng lực, một số còn được biết đến có bổ sung thêm các thành phần như taurine, axit hữu cơ, và các axit amin giúp tăng năng lượng, hoặc có bổ sung thêm các loại thực phẩm cao cấp như nhân sâm, bạch quả... Đây đều là những thành phần tốt cho sức khoẻ, song theo các  chuyên gia bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng tại Mỹ, thì những loại đồ uống tăng lực này chỉ nên sử dụng ở mức vừa phải chứ không thể thay thế hoặc sử dụng giống các loại thuốc bổ như quảng cáo.

Tình trạng lạm dụng nước tăng lực - Vấn đề đáng lo ngại

Theo các con số điều tra xã hội học tại nhiều quốc gia cho thấy: một lượng lớn người sử dụng đang lạm dụng nước tăng lực như một loại đồ uống giúp tăng cường sức khoẻ và tăng hiệu quả công việc. Tại Anh, Mỹ, và một số quốc gia phát triển, những người tiêu thụ nhiều loại nước uống này nhất là những người làm nghề lái xe. Đặc biệt những người lái xe trên các tuyến đường dài thường dùng nước tăng lực như một cách để giúp tinh thần luôn được tỉnh táo, minh mẫn khi điều khiển phương tiện giao thông. Tuy nhiên, điều này lại chính là một trong những sai lầm mà các chuyên gia y tế đang cảnh báo do trong nhiều sản phẩm đồ uống tăng lực có chứa caffeine. Thành phần này có thể giữ cho người sử dụng tỉnh táo trong một khoảng thời gian nhất định, song cũng khiến cho người sử dụng phụ thuộc nhiều hơn vào loại đồ uống này. Đã có không ít trường hợp lái xe lạm dụng đồ uống tăng lực có chứa caffeine để giữ tỉnh táo, song sau khi hết tác dụng (chỉ khoảng 1 giờ đồng hồ sau khi uống), cảm giác mệt mỏi quay trở lại, tình trạng lúc đó còn tồi tệ hơn cả trước khi uống. Theo thống kê tại Anh, mỗi năm tình trạng lái xe lạm dụng đồ uống có chứa caffein và cồn dẫn tới tai nạn giao thông nghiêm trọng là khoảng hơn 300 vụ. TS. Neil Greig, Giám đốc trung tâm nghiên cứu các yếu tố tác động đến việc điều khiển phương tiện giao thông IAM (Institute of Advanced Motorists) Anh, cho biết: đồ uống tăng lực có tác dụng rất nhanh chóng và hiệu quả, song tác dụng này không thường xuyên và lâu dài do đó hậu quả mà việc lạm dụng loại đồ uống nêu trên là một điều không thể xem thường.

Trung bình trong đồ uống, hàm lượng caffeine cho phép chỉ giới hạn trong 320mg/ lít (mức an toàn đối với sức khoẻ người sử dụng). Tuy nhiên, dù ở trong mức cho phép này, người sử dụng uống quá nhiều loại nước này vẫn gây ra các vấn đề có hại cho sức khỏe. Các nghiên cứu ở Anh đã cho thấy: việc lạm dụng đồ uống tăng lực trong học đường đã trở thành một vấn đề mà nhiều trường học lo ngại. Một số trường học ở Anh, Đan Mạch đã cấm bán những đồ uống tăng lực có chứa hàm lượng cao caffeine và đường trong căng tin vì lo sợ ảnh hưởng tới sức khoẻ học sinh. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng: học sinh trong lứa tuổi đang phát triển, có sự thay đổi về hormon trong cơ thể. Trong thời kì này, việc lạm dụng đồ uống có chứa  hàm lượng caffein và đường cao có thể ảnh hưởng ít nhiều đến đến nồng độ hormon trong cơ thể, thậm chí gây rối loạn quá trình phát triển thể chất ở trẻ. Tại Mỹ, tình trạng nghiện đồ uống đóng hộp và nước tăng lực đã khiến cho nhiều học sinh tại Florida phải nhập viện với các triệu chứng nhịp tim tăng, buồn nôn, chóng mặt, tăng huyết áp.. do tác dụng của chất kích thích.

Thận trọng khi sử dụng đồ uống đóng hộp có chứa thành phần chất kích thích

Thông thường, các đồ uống tăng lực nhẹ đều có chứa khoảng  80mg cafeine/một lon – tương đương với thành phần caffeine có trong một tách cà phê. Song, trong một số loại, thành phần này có thể lên mức cao hơn nhiều. Với khoảng 200 mg caffeine/ một lon, đã tương đương với lượng caffeine có trong 2 tách rưỡi cà phê, và nếu không thận trọng xem kĩ thành phần trong lon nước uống trước khi sử dụng, hoặc uống quá nhiều có thể gây ra những triệu chứng bất thường cho cơ thể. Trên tạp chí The New York Times có đăng kết quả nghiên cứu của một số chuyên gia về dinh dưỡng học Mỹ cho biết: có mối liên hệ giữa việc nghiện đồ uống tăng lực và hành vi cư xử bất thường ở giới trẻ. Theo TS. Kathleen Miller – người đứng đầu nhóm nghiên cứu nêu trên, thì các thành phần có tính kích thích trong nhiều loại đồ uống đóng hộp hiện nay chính là nguyên nhân làm gia tăng tình trạng hành xử thiếu kiểm soát, thái quá, bạo lực do kích thích và hành vi tình dục không an toàn  ở giới trẻ.

Theo Hoài Anh
SK&ĐS/Mail daily