Nữ doanh nhân tuổi rắn nổi tiếng nhất Việt Nam

Tháng 10/2024, CEO Mai Kiều Liên của Vinamilk có mặt trong danh sách 100 Phụ nữ quyền lực nhất châu Á (FORTUNE’S MOST POWERFUL WOMEN ASIA 2024), do Tạp chí Fortune (Mỹ) vinh danh.

Theo Fortune, bảng xếp hạng 100 phụ nữ quyền lực nhất châu Á ghi nhận những người phụ nữ đang thiết lập lại khái niệm lãnh đạo bằng cách chuyển đổi công ty, thay đổi diện mạo ngành và thúc đẩy tăng trưởng; đổi mới công nghệ và nâng cao chất lượng kinh doanh. Đồng thời, là lãnh đạo truyền cảm hứng cho thế hệ lãnh đạo tiếp theo.

Đây là năm đầu tiên Fortune đánh giá và công bố danh sách này cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương, ghi nhận nền kinh tế phát triển mạnh mẽ nhất và ngày càng khẳng định vị trí quan trọng trên thế giới.

Bà Mai Kiều Liên là người được "chọn mặt gửi vàng" đạo tạo để xây dựng Vinamilk. Bà đã gắn bó với doanh nghiệp này từ ngày đầu thành lập 1976, và có đến 32 năm dẫn dắt doanh nghiệp với cương vị Tổng giám đốc. Vinamilk hiện nằm trong Top 40 doanh nghiệp sữa lớn nhất thế giới về doanh thu và là thương hiệu sữa lớn thứ 6 toàn cầu về giá trị. Doanh nghiệp Việt này đang có sản phẩm xuất khẩu đến 61 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Với những đóng góp xuất sắc cho sự phát triển chung của đất nước, bà Mai Kiều Liên cũng là một trong số ít nữ doanh nhân được trao tặng Huân chương Độc lập và nhiều lần được vinh danh trong Top nữ doanh nhân quyền lực của Việt Nam và châu Á. Bà cũng là nữ doanh nhân Việt Nam duy nhất được Forbes Việt Nam vinh danh Thành tựu trọn đời.

Trọn đời gắn với sự lớn lên của Vinamilk

Bà Mai Kiều Liên sinh năm Quý Tỵ - 1953, nhưng nếu tiếp xúc nữ doanh nhân này lần đầu, người ta sẽ không nghĩ bà đã ở tuổi ngoài 70, vì sự năng động, quyết liệt và rất trẻ. CEO Vinamilk được xem là thế hệ doanh nhân đầu tiên, đã trải qua đúng nửa thế kỷ với nhiều thăng trầm của nền kinh tế Việt Nam. Trong sự phát triển của ngành sữa Việt Nam nói riêng và sự phát triển của nền kinh tế nói chung, bà đã có những dấu ấn và đóng góp đặc biệt quan trọng.

Năm 2023, ở tuổi 70 và Vinamilk bước sang tuổi 47, CEO Mai Kiều Liên cùng cộng sự của mình đã có cuộc thay đổi ngoạn mục làm “trẻ hóa” Vinamilk, bằng cách thay đổi bộ nhận diện thương hiệu quen thuộc. Logo được chuyển từ dạng phù hiệu sang biểu tượng chữ cùng dòng chữ “Est 1976” bên dưới chữ “Vinamilk” màu trắng trên nền xanh dương.

Giữa làn sóng tranh luận, khen chê bộ nhận diện thương hiệu mới, nhà điều hành doanh nghiệp sữa lớn nhất Việt Nam chia sẻ: “Chúng tôi nghĩ đối với người tiêu dùng, quan trọng nhất vẫn là chất lượng, giá và dịch vụ. Bao bì có thể xấu với người này, nhưng đẹp với người kia. Sẽ có người chê, nhưng đó là chuyện rất bình thường.

Bản thân mình là người đứng đầu công ty thấy hứng khởi, có năng lượng, thì cán bộ công nhân viên cũng thế. Vinamilk từ năm 1 tuổi cho tới 47 tuổi vẫn phải rất năng động, hiện đại, và có tới 100 năm vẫn thế, phải rất nhanh, vượt mọi thách thức để tồn tại".

Không chỉ quyết liệt làm trẻ hóa doanh nghiệp, mà trong hơn 10 năm gần đây, thị trường chứng kiến câu chuyện miệt mài đầu tư phát triển bền vững của Vinamilk dưới sự dẫn dắt của bà Mai Kiều Liên.

Từ năm 2012, Vinamilk đã thực hiện chương trình Quỹ 1 triệu cây xanh cho Việt Nam, và hoàn thành vượt chỉ tiêu với hơn 1,1 triệu cây được trồng từ năm 2012 - 2020. Dự án khôi phục rừng đáng chú ý được doanh nghiệp do bà Mai Kiều Liên điều hành triển khai từ năm 2023 đến nay, là Cánh rừng Net Zero tại Đất Mũi (Cà Mau). Đây là dự án phục hồi rừng ngập mặn bằng giải pháp khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên, góp phần hình thành bể hấp thụ carbon.

Việc khoanh nuôi, tái sinh rừng ngập mặn này hết sức vất vả, nhờ hàng rào giữ hạt mắm lại trên bãi bồi, và hạn chế tác động từ con người. Nơi đây hiện được phủ xanh bởi hơn 71.000 cây mắm, hướng đến mục tiêu tái sinh 25 ha rừng tại khu vực lõi của vườn quốc gia, với khoảng 100.000-250.000 cây phát triển sau 6 năm. Khi hoàn thành, đây dự kiến là một bể hấp thụ carbon có trữ lượng ước tính khoảng 17.000-20.000 tấn carbon.

Doanh nghiệp cũng áp dụng các công nghệ sản xuất hiện đại, ít phát thải và sử dụng hệ thống năng lượng xanh, tái tạo thay thế cho điện và nhiên liệu hóa thạch, với 13 nhà máy trên toàn quốc đều đạt các tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến môi trường, năng lượng… cũng như đầu tư phát triển nhiều mô hình trang trại với tiêu chuẩn xanh, bền vững.

Chia sẻ tại một sự kiện về xây dựng thương hiệu cuối năm 2024, ông Nguyễn Quang Trí, Giám đốc điều hành marketing Vinamilk, nói một cách tự hào về sự quyết tâm thay đổi, đưa doanh nghiệp sữa 49 năm tuổi này trẻ hóa, phát triển bền vững của "nữ tướng" Mai Kiều Liên.

Ông Trí cho biết theo định giá của Brand Finance năm 2023 (có trụ sở tại Anh) - là tổ chức hàng đầu thế giới về định giá thương hiệu, thì trị thương hiệu của doanh nghiệp đã ở mức 3 tỷ USD.

"CEO của chúng tôi nói với chúng tôi rằng Vinamilk quá lớn để thay đổi, nhưng nếu không thay đổi thì sẽ không thể tồn tại. Đó là một trong những lý do chúng tôi thay đổi nhận diện thương hiệu, thổi vào thương hiệu nguồn năng lượng mới mẻ, trẻ trung hơn từ tháng 7/2023, và bước đầu đã thành công", ông Trí nói.

Chuyên gia marketing này nói thêm Vinamilk hình thành ngay sau ngày thống nhất đất nước - năm 1976, trước 10 năm đất nước mở cửa. Trong suốt quá trình đổi mới của đất nước, doanh nghiệp sữa đầu tiên của Việt Nam đã có những kỳ tích ngoạn mục từ sự dẫn dắt, điều hành của CEO Mai Kiều Liên.

Kỳ tích mà các thế hệ lãnh đạo kế tiếp ở Vinamilk luôn ghi nhớ là lô hàng xuất khẩu đầu tiên của doanh nghiệp thực hiện năm 1998, với 300 tấn sữa bột và 2.000 tấn sữa béo nguyên kem sang Iraq, do đích thân bà Mai Kiều Liên 2 lần trực tiếp đến Iraq khi chiến sự vẫn diễn ra, để tìm hiểu thị trường và thương thảo, đàm phán.

Sự mở đường của nữ thuyền trưởng làm bước đệm để sản phẩm sữa của Vinamilk hiện nay vươn ra hơn 60 thị trường thế giới, với kim ngạch xuất khẩu lũy kế đã gần 3,5 tỷ USD.

Bị yêu cầu học ngành sữa

Bà Mai Kiều Liên là một trong những nữ lãnh đạo xuất sắc của các doanh nghiệp Việt Nam, đã được nhiều tổ chức trong và ngoài nước đánh giá cao. Nikkei và Forbes Asia bình chọn bà là một trong những nữ doanh nhân có ảnh hưởng nhất châu Á, có nhiều đóng góp xuất sắc cho nền kinh tế Việt Nam và khu vực.

Là nữ lãnh đạo duy nhất được được Forbes Việt Nam vinh danh và trao giải thưởng “Thành tựu trọn đời” vì những thành tích và đóng góp có tầm ảnh hưởng của bà đối với cộng đồng doanh nghiệp và xã hội, Tổng giám đốc Vinamilk cho biết làm quản trị, điều hành lâu năm, nhưng xuất thân của bà là kỹ sư chế biến sữa. Ban đầu bà bị yêu cầu học ngành này chứ không phải yêu thích, được chọn ngành học.

"Đoàn học sinh Việt Nam sang Liên Xô hồi đó có 176 người, thì 4 người ‘bị’ yêu cầu học về công nghệ chế biến sữa, trong đó có tôi. Trước khi đi học không ai biết mình sẽ học gì, cho đến khi tới biên giới Liên Xô và Trung Quốc thì mới được biết.

Hồi đó đi học, người ta mơ học Vật lý, Hóa học, học Y, các ngành kĩ thuật khác, chứ chế biến thịt, sữa hoàn toàn không có trong suy nghĩ, vì nước mình không có nhà máy làm sữa. Tôi thì rất thích Vật Lý. Khi nghe ngành mình phải học, tôi rất ngỡ ngàng, thất vọng”, bà Mai Kiều Liên chia sẻ duyên nợ đến với ngành sữa của mình.

Nhưng vì không không được từ chối, phải học ngành phân công nên bà hỏi ý kiến ba mình, là bác sĩ Mai Văn Thông. Ba bà cũng yêu cầu phải học, vì sau chiến tranh, việc đầu tiên đất nước đất nước cần giải quyết là chuyện suy dinh dưỡng trẻ em, cải thiện thể lực, sức khỏe cho mọi người. Thế là bà đi học, gắn với “nghiệp” làm sữa suốt cuộc đời.

Bà cho biết năm 1976, sau khi lấy bằng kỹ sư về Việt Nam, bà làm việc cho Công ty sữa và cà phê miền Nam, tiền thân của Vinamilk bây giờ. Từ công việc ban đầu, bà làm Phó giám đốc kỹ thuật, Phó tổng giám đốc rồi Tổng giám đốc Vinamilk từ năm 1992.

Năm 2003, khi Vinamilk cổ phần hóa, bà kiêm chức Chủ tịch Hội đồng Quản trị. Năm 2015, bà không đảm nhiệm vị trí này mà tập trung điều hành với vai trò Tổng giám đốc.

Năm 2025 này, Vinamilk có 49 năm phát triển, bà cũng gắn bó đúng 49 năm. Bà Mai Kiều Liên đã biến Vinamilk từ một doanh nghiệp với tài sản khoảng 100 triệu USD lên 55.049 tỷ đồng đến cuối 2024, tương đương khoảng 2 tỷ USD hiện nay.

Báo cáo của Kantar Worldpanel, cho biết ở khu vực thành thị, tỷ lệ tiêu dùng sản phẩm Vinamilk đạt đến 99% các hộ gia đình, còn tại nông thôn, con số này xấp xỉ 90%. Tức có thể hiểu là cứ 10 hộ gia đình thì sẽ có 9 hộ sử dụng ít nhất là một sản phẩm của Vinamilk. Đáng chú ý, 90% ý tưởng sản phẩm mới được Vinamilk đưa ra thị trường hàng năm được phát triển dựa trên ý tưởng của bà.

“Tôi nghĩ khó khăn luôn đồng hành chúng ta, không có cái nào khó nhất, mỗi giai đoạn có một khó khăn riêng buộc chúng ta phải vượt qua. Với tôi là một lãnh đạo, tôi sẽ phải tìm ra mắc xích giải quyết, chứ thời kỳ nào cũng có khó khăn hết”, bà Mai Kiều Liên nói khi được yêu cầu chia sẻ những khó khăn trong hành trong điều hành, dẫn dắt doanh nghiệp của mình.

Bà cũng không giấu niềm tự hào khi Việt Nam có một ngành công nghiệp sữa không kém khu vực. Việt Nam đã xây dựng được hệ thống chăn nuôi bò sữa quy mô. Mục tiêu lớn nhất là người Việt Nam giảm suy dinh dưỡng, cải thiện thể trạng.

Còn bí quyết thành công của một lãnh đạo nữ, bà Mai Kiều Liên nói nam hay nữ cũng sẽ có một bí quyết để làm lãnh đạo thành công, và không ai giống ai. Nhưng thực tế phụ nữ có lợi thế nhiều hơn vì sự mềm mỏng, luôn lắng nghe người đối diện, luôn nhìn kỹ xem họ muốn gì. Nữ cũng có tính lo xa, làm việc gì cũng nghĩ nhiều phương án, làm việc gì cũng tính xa, và có chuẩn bị trước nên cũng tránh được rủi ro.

Với riêng bà thì bà đặt tiêu chí đầu tiên là sự chân thành và làm gương, luôn tuân thủ nghiêm túc thời gian, kỷ luật làm việc. Đều đặn hàng ngày không đi công tác, không họp hành bên ngoài bà sẽ lên công ty đúng 8h và 17h về nhà. Sau 17h thì bà dành thời gian cho gia đình.