Những đứa trẻ thiếu tình yêu thương từ khi còn nhỏ sẽ dành cả cuộc đời để cố gắng "cai nghiện" 3 thứ này

Bạn đã từng trải qua những trải nghiệm như thế này chưa?

Khi còn nhỏ, bố mẹ không cho ăn đồ ăn vặt, lớn lên lại ăn hết sức; khi còn nhỏ, không được mua đồ chơi, lớn lên lại điên cuồng sưu tập; khi còn nhỏ, không có quần áo mới để mặc, lớn lên lại mua đồ liên tục; khi còn nhỏ thiếu tình yêu thương, lớn lên lại nỗ lực yêu thương hoặc đòi hỏi tình yêu trong các mối quan hệ…

Những thứ chúng ta không thể có khi còn nhỏ, dường như trở thành nỗi ám ảnh suốt cả cuộc đời. Do đó, khi chúng ta trưởng thành và có khả năng tự lập, ta sẽ "tổ chức bữa tiệc" cho chính mình từ thời thơ ấu.

Trong tâm lý học, hành vi này được gọi là bù đắp "báo thù" tuổi thơ:

Nếu một người khi còn nhỏ, nhu cầu nội tâm bị bỏ qua hoặc bị kìm nén trong thời gian dài, họ có thể hình thành chấn thương tâm lý. Lớn lên, họ sẽ cố gắng bù đắp những thiếu hụt trong tuổi thơ để lấp đầy cảm giác thiếu thốn trong nội tâm.

Hãy cùng quay lại thời thơ ấu, ôm lấy bản thân khi còn nhỏ, rồi yêu thương chính mình theo cách tốt hơn.

Tại sao lại có hiện tượng "bù đắp báo thù tuổi thơ"?

Nhà tâm lý học nổi tiếng Freud đã nói: "Cuộc đời của con người luôn luôn là sự bù đắp cho những thiếu hụt trong tuổi thơ".

Hành vi bù đắp tuổi thơ, theo góc độ tâm lý học, là hành vi của người trưởng thành để bù đắp và cân bằng lại những trải nghiệm tiêu cực như bất công, bị kìm hãm, hay sự hạn chế mà họ từng phải chịu đựng trong tuổi thơ. Hành vi này thường thể hiện qua các hành động quá mức và mất cân đối, như kiểm soát, theo đuổi sự hoàn hảo, thu hút sự chú ý, hay phản kháng…

Vậy tại sao người trưởng thành lại có hành vi bù đắp như vậy? Có một khái niệm gọi là "sự kiện chưa hoàn thành" (unfinished business), tức là những vấn đề chưa được giải quyết, những nhu cầu chưa được thỏa mãn.

Khi chúng ta có sự tiếc nuối về một điều gì đó, hoặc cảm xúc không được trải nghiệm đầy đủ, những "sự kiện chưa hoàn thành" này sẽ ở lại trong tiềm thức và không nhận ra chúng sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống sau này.

Ví dụ, cô A, khi trưởng thành luôn muốn học đàn piano, cô ấy thậm chí đã mơ thấy mình đang chơi đàn piano rất nhiều lần. Tuy nhiên, cô A đã học đàn cello trong nhiều năm và không thể tìm thêm thời gian để học một loại nhạc cụ mới.

Cô A không hiểu tại sao mình lại yêu thích piano khi trưởng thành. Mãi cho đến một lần, khi trò chuyện với mẹ, cô mới nhớ lại rằng khi còn nhỏ cô đã muốn học piano, nhưng vì bố cô thích đàn cello hơn nên đã ép cô học.

Vì vậy, những thứ chúng ta muốn có khi còn nhỏ mà không được, chúng ta tưởng đã quên, nhưng thực sự đã ăn sâu vào tâm trí. Khi chúng ta làm một điều gì đó để bù đắp cho đứa trẻ trong mình, trái tim cảm thấy vui sướng, như thể chúng ta đang lấp đầy những thiếu sót của tuổi thơ và làm dịu đi nỗi thiếu thốn trong lòng.

Nhìn chung, hình thức bồi thường thời thơ ấu có thể được chia thành ba loại sau:

1. Trả thù và bồi thường vật chất

2. Trả thù và bồi thường xã hội

Những người thiếu tình bạn, mối quan hệ thân mật và sự hỗ trợ xã hội khi còn nhỏ có thể cố gắng bù đắp điều này khi trưởng thành thông qua nhiều hoạt động xã hội được thiết kế để kết bạn. Hình thức bù đắp này có thể thể hiện ở việc thường xuyên giao lưu, tham dự nhiều bữa tiệc khác nhau hoặc thường xuyên chủ động liên lạc với bạn bè.

3. Trả thù và bồi thường trong hành động

Trẻ em bị kiểm soát chặt chẽ khi còn nhỏ có thể thiếu tính tự chủ và do đó sẽ theo đuổi lối sống tự do và cởi mở khi trưởng thành. Đồng thời, những trẻ em phải chịu nhiều hạn chế trong thời thơ ấu cũng có thể biểu hiện một số mong muốn kiểm soát gia đình và các mối quan hệ thân mật trong tương lai, cố gắng đạt được sự thỏa mãn và cảm giác kiểm soát bằng cách kiểm soát người khác.

Tại sao chúng ta lại không hạnh phúc dù đã tự bù đắp cho bản thân?

Việc bù đắp cho bản thân một cách hợp lý là một cách yêu thương và chữa lành bản thân, nhưng nếu chúng ta bù đắp quá mức để chữa lành nỗi đau trong quá khứ, thì cũng có thể dẫn đến những nỗi đau mới, thậm chí tổn thương chính mình nhiều hơn.

Hầu hết mọi người khi thực hiện hành vi bù đắp tuổi thơ, cảm giác hạnh phúc chỉ thoáng qua, sau đó là trống rỗng và bất lực. Điều này là vì, những gì chúng ta thiếu không chỉ là vật chất mà sâu xa hơn là tình cảm. Cái chúng ta tìm kiếm mà không bao giờ có được chính là "tình yêu".

Vì vậy, những gì khiến chúng ta không thể buông bỏ khi trưởng thành không phải là những món đồ cụ thể, mà chính là bản thân chúng ta trong quá khứ - người đã có nhu cầu yêu thương nhưng chưa bao giờ được đáp ứng và quan tâm, chính là bản thân không được yêu.

Tác động của thiếu thốn tình cảm trong tuổi thơ

Khi còn nhỏ, chúng ta là những sinh linh yếu ớt, phải dựa vào người lớn. Nếu không lớn lên trong một môi trường an toàn và lành mạnh, chúng ta sẽ bị thiếu hụt tình cảm và không cảm nhận được sự an toàn cần thiết. Những thiếu hụt này có thể tạo ra cảm giác thiếu an toàn, tự ti, và giá trị bản thân thấp trong suốt cuộc đời sau này.

Và những tác động tiêu cực này là một gánh nặng đối với mỗi người trong chúng ta. Vì chúng ta không nhận được tình cảm khi cần thiết, dù có cố gắng bù đắp sau này, nó cũng đã quá muộn và trở nên méo mó.

Tóm lại, dù chúng ta có cố gắng bù đắp cho những thiếu hụt trong quá khứ, cảm giác hạnh phúc thường chỉ là tạm thời. Sự thiếu thốn tình cảm trong tuổi thơ có thể là nguyên nhân sâu xa khiến chúng ta không thể cảm thấy trọn vẹn hạnh phúc khi trưởng thành.

Vậy chúng ta có thể làm gì để thay đổi?

1. Hiểu và chấp nhận nhu cầu nội tâm của bản thân

Nếu bạn là người đã từng trải qua "chấn thương tuổi thơ", hãy gửi đến mình một cái ôm thật chặt: "Một người lớn lên và học cách yêu thương bản thân, bạn đã làm rất tốt rồi".

Vì vậy, hãy hiểu và chấp nhận nhu cầu bù đắp của mình mà không cần phải cảm thấy quá xấu hổ. Nếu khi còn nhỏ bạn đã khao khát những thứ mà không thể có, thì khi trưởng thành, bạn có quyền thỏa mãn chúng. Bạn không cần phải mang theo quá nhiều tiếc nuối khi sống trong hiện tại.

2. Khám phá sự thiếu hụt tâm lý đằng sau hành vi bù đắp

Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy rằng những hành vi như chi tiêu quá mức, ăn uống không kiểm soát, thức khuya hay yêu thương quá mức trong các mối quan hệ không khiến bạn hạnh phúc, mà lại càng đau khổ hơn, thì hãy tự hỏi: "Điều tôi thực sự cần là gì? Những vật chất bên ngoài? Hay là cảm giác không được coi trọng, không được yêu thương và thiếu sự chấp nhận?". Nếu không, những hành động đó sẽ không thể lấp đầy khoảng trống trong lòng bạn.

3. Cân bằng mối quan hệ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai

Nếu bạn nhận ra rằng điều quan trọng đối với bạn không phải là những vật chất mà là cảm xúc và tình yêu bị thiếu thốn từ quá khứ, bạn cần nhận thức một sự thật: "Bạn đã trưởng thành, không cần phải luôn nghe lời cha mẹ hay người lớn nữa. Bạn có thể tự sống cuộc đời của mình và chịu trách nhiệm về chính mình".

Hãy dũng cảm nói lời chia tay với bản thân của quá khứ, để có thể đón nhận tương lai. Bạn có thể tìm một thời điểm thích hợp để tổ chức một buổi lễ chia tay với chính mình trong quá khứ.

4. Nâng cao giá trị bản thân và đặt mình lên hàng đầu

Yêu thương là liều thuốc chữa lành chấn thương tuổi thơ. Mặc dù chúng ta không thể yêu cầu người khác yêu thương mình, nhưng chúng ta có thể chọn yêu thương bản thân. Chỉ khi thay đổi nhận thức và tin rằng mình xứng đáng với hạnh phúc, với những điều tốt đẹp, thì chúng ta mới có cơ hội đạt được điều đó. Sau đó, từ từ xây dựng lại "giá trị bản thân".

Bạn có thể bắt đầu bằng cách đọc sách, đi du lịch, trải nghiệm những điều mới mẻ, hay tạo thói quen học hỏi liên tục. Từ những việc nhỏ mà bạn hoàn thành, tự tin và cảm giác hài lòng sẽ được gia tăng.

Hãy luôn nhớ rằng: "Đặt mình lên hàng đầu, chăm sóc cơ thể và cảm xúc của mình, làm những điều khiến bản thân hạnh phúc mà không làm tổn thương người khác, sống theo ý mình". Cuộc sống đã mang đến cho chúng ta rất nhiều thử thách, vì vậy chúng ta cần học cách tha thứ cho chính mình.

Chúng ta không thể quay lại quá khứ, vì vậy hãy ôm lấy chính mình trong hiện tại, và nói với bản thân: "Đừng lo lắng, đừng sợ hãi". Dù tuổi thơ của chúng ta không hoàn hảo, chúng ta vẫn có thể học cách đối xử nhẹ nhàng với đứa trẻ bên trong mình.