Miền Trung mưa lớn bất thường dù đang ảnh hưởng của El Nino

Ngày 8/5, cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ (NOAA) xác nhận El Nino chính thức bắt đầu, khi nhiệt độ nước biển đo được cao hơn so với trung bình khí hậu 0,5 độ, ngưỡng để xác lập trạng thái El Nino.

Dựa trên một số thống kê khí hậu, nghiên cứu chỉ ra, vào thời kì chịu tác động của El Nino, khu vực Việt Nam có một số biến động đáng lưu ý như số lượng cơn bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông ít hơn hẳn trung bình nhiều năm, tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo.

Trong những năm El Nino, số đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến nước ta ít hơn bình thường, chỉ bằng 70% trung bình nhiều năm. Thời gian kết thúc hoạt động của không khí lạnh sớm hơn. Nhiệt độ trung bình các tháng cao hơn bình thường, mùa đông chênh lệch rõ rệt hơn mùa hè, nhiều kỷ lục nhiệt độ có thể xuất hiện.

Đặc biệt, El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước với mức phổ biến từ 25 đến 50%, rõ rệt nhất là khu vực Bắc Trung Bộ.

Năm nay, El Nino có sự tác động rõ rệt đến thời tiết nước ta khi mùa hè ghi nhận nhiệt độ kỷ lục trong lịch sử (44,2 độ tại Tương Dương, Nghệ An), mùa đông đến muộn, số lượng cơn bão ít. Ngoài một cơn áp thấp nhiệt đới đổ bộ miền Trung, chưa có cơn bão nào trực tiếp ảnh hưởng đến đất liền nước ta. Miền Bắc ít mưa kỷ lục.

Tuy nhiên tại miền Trung, mùa mưa lũ năm nay lại mang dấu ấn giống như một năm chịu tác động của La Nina, thậm chí nhiều nơi xuất hiện mưa kỷ lục vượt năm 2020.

Ngày 14/10, lần đầu tiên trong lịch sử, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia phát cảnh báo rủi ro thiên tai cấp 4 do mưa lớn ở hai tỉnh Đà Nẵng và Huế trong bối cảnh hai địa phương chịu một đợt mưa đặc biệt lớn, kéo dài và diễn biến rất phức tạp.

Riêng tại Đà Nẵng, tổng lượng mưa ghi nhận trong tháng 10 là 1826mm, vượt qua kỷ lục trước đó được thiết lập vào mùa mưa bão lịch sử 2020, ngập úng diện rộng đã xảy ra ở khắp thành phố ven biển này. Riêng ngày 13/10, mưa ở Đà Nẵng lên tới 409mm, cao nhất trong lịch sử.

Tháng 11 cũng ghi nhận nhiều đợt mưa lớn đang diễn ra ở miền Trung, đáng kể nhất là đợt mưa bắt đầu từ 11/11 đến nay (17/11) do tác động của không khí lạnh kết hợp với nhiễu động gió Đông.

Thời gian này, khu vực từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa và phía đông Tây Nguyên có mưa phổ biến 200-400mm, có nơi trên 500mm, riêng khu vực Quảng Trị đến Quảng Ngãi có mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến 300-600mm, có nơi trên 1000mm.

Thừa Thiên Huế là nơi gánh chịu hậu quả nặng nề nhất của đợt mưa lớn này với nhiều kỷ lục được thiết lập, nhiều huyện, thành phố, thị xã chìm sâu trong nước, trong đó hạ lưu sông Hương là nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất.

Mực nước lũ tại các trạm Kim Long và Phú Ốc đều trên BĐ3. Đây là mực nước lớn nhất trong 10 năm gần đây và lớn thứ 5 trong khoảng 30 năm gần đây. Các hồ chứa đã liên tục điều tiết để giảm lũ và ngập lụt hạ du.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý, đây không phải là lần đầu tiên, mưa lũ kỷ lục trong một năm El Nino. Tại Quảng Ninh năm 2015, cũng một năm El Nino, mưa lớn lịch sử đã xuất hiện vào cuối tháng 7.

Trước đó, trong năm 2002, dù El Nino chi phối nhưng mưa lớn vẫn xuất hiện và gây lũ lớn trên các khu vực như lũ lớn trên BĐ3 vào tháng 7 đầu tháng 8 trên sông Hồng Thái Bình hay lũ lớn Trung Bộ cuối tháng 9, trong đó có xuất hiện lũ lịch sử thượng nguồn sông Cả (Hà Tĩnh).

Theo các chuyên gia, điều đó là minh chứng cho thấy, thiên tai sẽ ngày càng dị thường và khốc liệt, trong bối cảnh trái đất nóng lên và biến đổi khí hậu.