Liên tiếp xảy ra các vụ vỡ họ, hụi hàng chục tỷ đồng khiến nhiều gia đình điêu đứng: Bộ công an cảnh báo
Hầu hết những người chơi hụi (hay họ) đều là phụ nữ. Sau khi hụi vỡ, không ít người lâm vào cảnh nợ nần ngập đầu, thậm chí gia đình tan nát.
Nợ nần, tan cửa nát nhà vì hụi
Mới đây, vụ việc Chủ tịch Hội phụ nữ xã Thái Học, huyện Bình Giang, Hải Dương tuyên bố vỡ hụi hàng chục tỷ đồng khiến dư luận không khỏi xôn xao. Hàng trăm người bị mất trắng khi chủ hụi tuyên bố không có khả năng chi trả.
Cũng cách đây không lâu, huyện miền núi Quảng Nam rúng động vì vụ vỡ hụi cả trăm tỷ đồng. Gần 90% tiểu thương buôn bán ở chợ Nam Phước, huyện Duy Xuyên đều tham gia góp hụi cho 1 người phụ nữ. Tuy nhiên, khi mà lời hứa về lãi suất hấp dẫn chưa được thực hiện thì người phụ nữ này đột ngột mất tích khiến hàng trăm tiểu thương thẫn thờ, đứng ngồi không yên, bỏ bê cả buôn bán. Mỗi ngày, người góp ít từ 10.000 đến 20.000 đồng, người góp nhiều thì vài trăm ngàn đồng. Khi chủ hụi "mất tích", người góp ít có nguy cơ bị mất khoảng vài chục triệu hoặc vài trăm triệu, nhưng có nhiều người mất đến 1, 2 tỷ đồng.
Vụ vỡ hụi hơn 40 tỷ đồng ở Đồng Nai khiến hàng trăm người điêu đứng.
Hay như vụ vỡ hụi của Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Thái học, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương, với lời mời chào lãi suất gần 20%/ tháng, chủ hụi lại là người "uy tín", hàng trăm hộ dân đã tin tưởng để rồi có nguy cơ mất trắng.
Không chỉ có nguy cơ mất tài sản, vỡ hụi họ còn khiến nhiều gia đình lâm vào cảnh nợ nần, phá sản. Không ít người đã phải bỏ nhà cửa lên thành phố thuê nhà trọ sống, vừa để lánh nợ nần vừa muốn tránh xa những thị phi, đàm tiếu của người dân quê nhà.
Tiềm ẩn nhiều rủi ro
Trước thực trạng trên, Bộ Công an đã ra khuyến cáo tới người dân cần cảnh giác khi tham gia hụi, họ. Theo Bộ Công an, việc tham gia hụi, họ là một hoạt động theo tập quán của người dân, với mục đích ban đầu là để tương trợ lẫn nhau, dựa trên những ràng buộc về niềm tin, lợi ích và quy định pháp luật. Hoạt động này phải chịu sự điều chỉnh của pháp luật về dân sự, hành chính và hình sự để phòng ngừa các vi phạm, biến tướng của hành vi lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, cho vay lãi nặng…
Hoạt động này là tập quán, dựa trên niềm tin và các mối quan hệ. Do vậy, người tham gia thường không đề cao cảnh giác. Mặt khác, không giống như các loại hình cho vay, tiết kiệm khác, chủ họ không cần tài sản đảm bảo. Mặc dù pháp luật đã quy định việc tham gia họ phải thỏa thuận bằng văn bản và có thể yêu cầu công chứng nhưng người tham gia chủ yếu thỏa thuận miệng, giấy tờ viết tay. Khi xảy ra các vụ vỡ hụi, họ hoặc đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì người tham gia sẽ khó có thể được bồi thường một cách đầy đủ.
Do tin tưởng, những lần đóng tiền hụi, các nạn nhân chỉ ghi sơ sài số tiền vào sổ như thế này.
Bên cạnh đó, đây là hoạt động mang tính tự phát, thường ít công khai. Trong khi số lượng người tham gia đông nhưng lại ít biết về nhau, ít thông tin về điều kiện kinh tế, mục đích của chủ họ, hụi. Chủ họ, hụi cũng không cung cấp đầy đủ thông tin cho người tham gia (thậm chí gian dối trong mục đích, phớt lờ các quyền được xem thông tin của người tham gia), không báo cáo với Ủy ban nhân dân cấp xã theo quy định.
Hoạt động này dựa trên niềm tin, cơ chế tự kiểm soát (thường người kiểm soát và điều hành là chủ họ), nhưng nếu có đông người tham gia thì cơ chế này bộc lộ hạn chế. Nhất là đối với người tham gia thiếu sự cảnh giác, không nắm rõ quy định pháp luật, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý liên quan.
Tỉnh táo trước "lãi suất hấp dẫn"
Nhiều chủ họ có thể lợi dụng uy tín, mối quan hệ hoặc sẽ trả lãi cao để thu hút nhiều người tham gia, thậm chí vượt quy định về trả lãi của Bộ luật dân sự.
Chủ họ thường không thực hiện thỏa thuận bằng văn bản mà thỏa thuận bằng miệng, gian dối trong việc cung cấp thông tin về dây họ và không thực hiện báo cáo, quyền và nghĩa vụ theo các quy định pháp luật.
Thành viên tham gia họ có thể lĩnh họ, nhận lãi một vài kỳ. Một số trường hợp chủ họ có ý định lừa đảo thì có thể trả lãi rất cao, sau khi người tham gia họ đã đóng họ hoặc thậm chí lôi kéo người thân tham gia, khi thu được số tiền góp họ đủ lớn thì các đối tượng sẽ chiếm đoạt tiền góp họ và bỏ trốn.
- Người dân cần tìm hiểu kỹ các quy định của pháp luật liên quan đến hụi, họ như tiền lãi không được vượt quá 20%/năm (tức khoảng 1,6%/tháng), nắm rõ về điều kiện của chủ họ, thành viên, quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của chủ họ, thành viên góp họ quy định tại Nghị định số 19 năm 2019 của Chính phủ.
- Người dân nên tìm hiểu kỹ về nhân thân của chủ họ để có thể đặt niềm tin khi góp họ. Tìm hiểu kỹ về hoạt động của dây họ định tham gia, có thể yêu cầu chủ họ cho xem hoặc sao chụp, kiểm tra về số lượng người tham gia, sổ ghi họ, số tiền góp họ, tìm hiểu điều kiện kinh tế của chủ họ, các thành viên góp họ để đánh giá mức độ rủi ro và để phục vụ giải quyết tranh chấp về sau nếu có; lập văn bản và yêu cầu công chứng các thỏa thuận về hụi, họ.
Nếu chủ họ điều hành từ 2 dây họ trở lên hoặc số tiền góp họ từ 100 triệu trở lên thì phải báo cho Ủy ban nhân dân cấp xã biết để rà soát, quản lý, theo dõi, phòng ngừa xử lý các vi phạm.
Khi phát hiện các thông tin như nhiều dây họ của chủ họ bị vỡ hoặc nhiều thành viên bỏ họ thì cần báo cho chính quyền địa phương để nắm, giải quyết kịp thời.