Lập xuân năm 2025 rơi vào mùng 6 Tết: "Xuân đánh sớm" là điềm báo một năm mưa thuận gió hòa?

Lập xuân là tiết khí đứng đầu trong 24 tiết khí, cũng được xem như khởi đầu của một năm mới. Trong một khoảng thời gian dài trong quá khứ, Lập xuân từng được coi là ngày đầu năm mới. Chính vì vậy, việc xác định con giáp cũng dựa vào tiết Lập xuân. Chỉ sau khi Lập xuân, mới bước sang con giáp tiếp theo, cho dù khi đó Tết Nguyên đán mùng 1 tháng Giêng âm lịch chưa đến. Chỉ cần Lập xuân, con giáp mới sẽ được tính, do đó việc có những người sinh cùng ngày nhưng khác con giáp cũng không có gì lạ. 

Liên quan đến Lập xuân, dân gian có câu tục ngữ "Xuân đánh sớm, Thu đứng muộn". Đây là kinh nghiệm được đúc kết từ sự quan sát tỉ mỉ và thực tiễn lâu dài của người xưa trong xã hội nông nghiệp. Vậy câu nói này có ý nghĩa gì? 

Trước hết, hãy xem xét câu tục ngữ "Xuân đánh sớm, Thu đứng muộn", câu nói này mang ý nghĩa sâu xa và thiết thực. Nghĩa đen của nó là Lập xuân càng sớm thì mùa xuân càng đến sớm. Gió xuân thổi, nắng ấm chan hòa, cây cối sẽ bắt đầu sinh trưởng sớm hơn. Ánh nắng và mưa thuận lợi cho phép chúng có đủ thời gian để quang hợp, thân lá phát triển mạnh mẽ, tích lũy năng lượng dồi dào cho việc ra hoa kết trái. 

Còn Lập thu được coi là bắt đầu của mùa thu, Lập thu càng muộn thì bước chân vào mùa đông càng chậm. Điều này giúp cây cối có thêm thời gian sinh trưởng, cây trồng có thể tiếp tục quang hợp tạo chất dinh dưỡng trong môi trường khí hậu tương đối ấm áp, rễ và thân cây có thể dự trữ nhiều chất dinh dưỡng hơn, từ đó năng suất cũng sẽ cao hơn. Ví dụ như trong quá khứ có câu "Tháng sáu Thu, gặt sớm không gặt muộn; Tháng bảy Thu, sớm muộn đều gặt", cũng mang ý nghĩa này.

1. Ý nghĩa truyền thống và cách hiểu hiện đại về Lập xuân

Lập xuân, đúng như tên gọi, là khởi đầu của mùa xuân. Nguyệt lệnh thất thập nhị hậu tập giải giải thích: "Lập xuân, tiết tháng Giêng. Lập, là bắt đầu. Khí của ngũ hành, cái cũ qua đi, cái mới tiếp nối từ đây. Mà khí của mùa xuân, mộc khí, bắt đầu đến, nên gọi là Lập". Thời xưa, vào ngày Lập xuân, Thiên tử thân chinh dẫn Tam công Cửu khanh, chư hầu đại phu đến Đông giao nghênh xuân, cầu mùa màng bội thu. Phong tục này thể hiện sự kính trọng và tôn kính của người xưa đối với thiên nhiên. Ngày nay, mặc dù nghi thức nghênh xuân không còn long trọng như xưa, nhưng Lập xuân vẫn là một thời điểm quan trọng, tượng trưng cho hy vọng và sự khởi đầu mới.

Năm 2025, Lập xuân rơi vào mùng 6 Tết, đồng thời cũng là ngày cuối cùng của đợt rét "năm chín". Thời điểm đặc biệt này có nhiều cách nói thú vị trong dân gian. "Năm chín cuối" ở đây chỉ ngày cuối cùng trong chuỗi "chín chín" ngày rét của mùa đông. Người xưa có truyền thống "đếm chín" từ ngày Đông chí, cứ chín ngày là một "chín", lần lượt là "một chín", "hai chín", cho đến "chín chín". Lập xuân thường rơi vào ngày cuối cùng của "năm chín" hoặc ngày đầu tiên của "sáu chín". 

Và trong đó cũng có những cách nói khác nhau. Đầu tiên là câu "Xuân đánh năm chín cuối, uống dầu như uống nước; Xuân đánh sáu chín đầu, uống nước như uống dầu". Câu tục ngữ này miêu tả một cách hình tượng mối liên hệ giữa thời điểm Lập xuân và sự sung túc hay khan hiếm của năm. Nếu Lập xuân rơi vào "năm chín cuối", dường như báo hiệu một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống người dân ấm no.

Ngược lại, nếu Lập xuân rơi vào "sáu chín đầu", có thể ám chỉ một năm khó khăn, vật chất tương đối khan hiếm, ngay cả nước uống cũng phải dè sẻn. Đây là cách nói phóng đại, chỉ ra rằng mùa xuân năm đó ít mưa, có thể xảy ra hạn hán. Tục ngữ có câu "Mưa xuân quý như dầu", mưa xuân rất quan trọng đối với sự sinh trưởng của cây trồng. Thiếu mưa, nông dân không thể gieo trồng kịp thời, từ đó có thể lỡ mất thời vụ. Tiếp theo là câu "Xuân đánh năm chín cuối, nhà nhà gặm chân giò; Xuân đánh sáu chín đầu, ăn mày chạy luôn chân". Câu này phản ánh sự sung túc hay khan hiếm của năm thông qua mức độ dồi dào của thực phẩm. Khi Lập xuân rơi vào năm chín cuối, thức ăn trong nhà dồi dào, những món ngon như chân giò cũng thường xuyên xuất hiện trên mâm cơm, nói cách khác là năm đó được mùa.

Còn nếu Lập xuân rơi vào sáu chín đầu, có thể báo hiệu mùa màng thất bát, ngay cả người ăn xin cũng khó kiếm được đủ thức ăn, cuộc sống khó khăn. Ngoài ra còn có câu "Xuân đánh năm chín đầu, người nghèo hết khổ; Xuân đánh sáu chín đầu, nhà nhà bán trâu cày", phản ánh quan điểm của người xưa về ảnh hưởng kinh tế của thời điểm Lập xuân khác nhau. 

Lập xuân vào năm chín đầu được cho là có thể do năm được mùa nên cuộc sống của người nghèo cũng trở nên tốt hơn. Còn nếu Lập xuân rơi vào ngày đầu tiên của sáu chín, thì báo hiệu một năm khó khăn, thậm chí phải bán cả trâu cày để duy trì cuộc sống. Những câu nói này tuy đơn giản, mộc mạc nhưng ẩn chứa trong đó là sự hiểu biết sâu sắc của người xưa về quy luật biến đổi khí hậu. Trong thời đại chưa có công nghệ dự báo thời tiết hiện đại, nông dân dựa vào những câu tục ngữ này để sắp xếp công việc đồng áng, quyết định khi nào gieo trồng, khi nào tưới tiêu, khi nào thu hoạch.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhận thức rằng, tục ngữ mang tính địa phương và có những hạn chế nhất định. Trong các nước phương Đông, đất nước rộng lớn như Trung Quốc có khí hậu phức tạp và đa dạng, điều kiện tự nhiên ở các vùng miền khác nhau rất khác biệt. Vì vậy, không thể chỉ dựa vào một câu tục ngữ mà phán đoán khí hậu và mùa màng của cả năm. Đặc biệt là trong khoảng một trăm năm trở lại đây, khí hậu đã có nhiều thay đổi, nhiều câu tục ngữ ngày nay đã lỗi thời. 

Hơn nữa, ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, các thiết bị tiên tiến như vệ tinh khí tượng, siêu máy tính... cho phép chúng ta dự báo thời tiết chính xác hơn, sản xuất nông nghiệp cũng có nhiều biện pháp bảo đảm khoa học hơn. Vì vậy, chúng ta có thể tham khảo những câu tục ngữ này, nhưng không thể hoàn toàn tin tưởng vào nó. Xét theo những câu tục ngữ mà người xưa để lại, năm 2025 Lập xuân rơi vào năm chín cuối, đây là một điềm báo tốt, báo hiệu một năm được mùa, mọi người có thể chuẩn bị sớm.

2. Sự đặc biệt của Lập xuân năm 2025

Lập xuân năm 2025, tiết khí báo hiệu vạn vật hồi sinh, lặng lẽ đến vào ngày 3 tháng 2, trùng với mùng 6 Tết Âm lịch. Đây là ngày được coi là ngày tốt lành, mở ra một chương mới tốt đẹp cho năm mới. Lập xuân năm nay rất đặc biệt, được mệnh danh là “Lập xuân sớm”, như thể thiên nhiên đã sớm thổi vang khúc nhạc báo hiệu mùa xuân. Với sức mạnh và sự dịu dàng vô song, nó đánh thức mặt đất đang ngủ say, thúc đẩy những mầm non xanh mơn mởn, đồng thời thắp lên trong lòng người niềm hy vọng vô hạn về tương lai.

Lập xuân sớm không chỉ là sự thay đổi đơn giản trên lịch, nó giống như một họa sĩ tài ba, dùng thời gian làm bút, gió làm mực, vẽ nên những bức tranh sinh động trên mảnh đất rộng lớn của các nước phương Đông. Núi non khoác lên mình màu xanh, cây cối khoác lên mình chiếc áo xuân rực rỡ. Trên cánh đồng, bóng dáng người nông dân cần mẫn hòa quyện cùng ánh bình minh, cùng nhau dệt nên giấc mơ mùa màng bội thu.

Trong tiết xuân sớm này, mỗi tấc đất đều tiềm ẩn những khả năng vô hạn, mỗi làn gió xuân đều mang theo nhịp sống. Mọi người bước ra khỏi nhà, du xuân thưởng hoa, cảm nhận hơi ấm và sự ôn hòa đã lâu không có, trên khuôn mặt rạng rỡ nụ cười hạnh phúc và mãn nguyện. 

Lập xuân sớm năm 2025 không chỉ là khởi đầu của một tiết khí, mà còn là một lần gột rửa tâm hồn. Nó giúp chúng ta tìm thấy sự bình yên giữa bộn bề và ồn ào, đồng thời mang đến cho chúng ta niềm hy vọng và mong đợi vô hạn về tương lai.

3. Tác động của Lập xuân sớm đến sản xuất nông nghiệp?

Từ góc nhìn sâu sắc của nghề nông, mùng 6 Tết, đúng vào dịp Lập xuân, rõ ràng là tín hiệu “xuân đánh sớm” mà thiên nhiên gửi đến con người. Đây không chỉ là sự chuyển giao tiết khí, mà còn là khúc dạo đầu cho vạn vật hồi sinh, báo hiệu một mùa xuân tràn đầy sức sống có thể đến sớm hơn mọi năm.

Một mặt, Lập xuân như người mẹ hiền từ, dùng vòng tay ấm áp và tràn đầy hy vọng ôm ấp những cánh đồng rộng lớn. Nó khiến đất đai ngủ đông dần thức giấc, trải đường cho cây trồng sắp sinh trưởng mạnh mẽ, mở ra con đường thẳng tắp đến mùa màng bội thu. Dường như tiết xuân đến sớm đã mở ra cánh cửa thời gian cho cây trồng, cho chúng thời gian sinh trưởng dồi dào hơn, giúp mỗi hạt giống đều có thể vươn mình dưới ánh nắng chan hòa và mưa móc tưới mát, tạo nền tảng vững chắc cho năng suất cao.

Mặt khác, Lập xuân lại như một bậc lão thành thông thái, nhắc nhở người nông dân cần mẫn: Tiếng gọi gieo trồng mùa xuân đã vang lên, đã đến lúc xốc dậy tinh thần, bắt tay vào công việc mới. Lập xuân khuyên răn mọi người phải nắm bắt thời cơ quý báu này, sớm chuẩn bị cho việc gieo trồng mùa xuân, từ khâu chọn giống, bón phân đến tưới tiêu, không được lơ là bất kỳ khâu nào. Chỉ như vậy mới có thể tranh thủ thời vụ, không phụ lòng mùa xuân, tạo dựng con đường vững chắc cho ngũ cốc bội thu, súc vật sinh sôi, để mỗi giọt mồ hôi đều hóa thành những thành quả nặng trĩu, niềm vui mùa màng tràn ngập khắp cánh đồng.

Tóm lại, Lập xuân năm 2025 rơi vào mùng 6 Tết, là Lập xuân sớm. Ngày đặc biệt này không chỉ khiến mọi người cảm nhận được sức hút của văn hóa truyền thống mà còn khơi dậy niềm mong đợi về sản xuất nông nghiệp trong năm mới. Trong mùa đầy hy vọng này, cả việc kế thừa phong tục truyền thống lẫn sự phát triển của nông nghiệp hiện đại đều cùng nhau vẽ nên bức tranh tươi đẹp về sự hài hòa giữa con người lẫn thiên nhiên.